Posiedzenie Rady UE ds. Rolnictwa i Rybołówstwa w Luksemburgu

Pierwszego dnia, przedmiotem dyskusji był w szczególności wniosek dotyczący rozporządzenia Rady ustalającego uprawnienia do połowów na 2022 rok w Morzu Bałtyckim. Miała także miejsce wymiana poglądów na temat przyszłych konsultacji z państwami trzecimi tj. Norwegią i Zjednoczonym Królestwem w sprawie możliwości połowowych na 2022 rok.

W wyniku trudnych całonocnych negocjacji, nad ranem 12 października br., ministrowie ds. rybołówstwa UE osiągnęli kompromis polityczny w zakresie wysokości kwot połowowych na 2022 r. w Morzu Bałtyckim. W trakcie debaty, sekretarz stanu Ryszard Bartosik podkreślił zaniepokojenie Polski słabnącą kondycją ryb bałtyckich i związanymi z tym poważnymi redukcjami kwot połowowych najważniejszych gatunków ryb. Wskazał także, że zaproponowane wielkości całkowitych dopuszczalnych połowów (TAC), w sposób nieporównywalny z innymi państwami regionu, dotkną polski sektor rybołówstwa, nie pozwalając na ekonomiczne prowadzenie działalności połowowej. Jednocześnie, zaapelował do Komisji o szybkie uruchomienie odpowiednich działań osłonowych w ramach funduszy europejskich dla rybołówstwa.

Zgodnie z przyjętym rozporządzeniem na 2022 r. ustalono następujące wielkości kwot połowowych na Morzu Bałtyckim. Kwota wyłącznie na przyłów: Dorsz (obszar 22-24) 489 ton, Dorsz (obszar 25-32) 595 ton, Śledź (obszar 22-24) 788 ton oraz Łosoś (obszar 22-31) 63 811 sztuk. Kwota przeznaczona na połowy ukierunkowane: Śledź (obszar 25-29, z wyłączeniem Zatoki Ryskiej) 53 653 ton, Gładzica (obszar 22-32) 9 050 ton, oraz Szprot (obszar 22-32) 251 943 ton.

ROLNICTWO

Krajowe plany strategiczne

Ministrowie przedstawili informacje dotyczące stanu przygotowań krajowych planów strategicznych WPR. Wszystkie państwa członkowskie podkreślały w dyskusji ogromną presję czasu w  procesie przygotowywania planów. Główna trudność w przygotowaniach planu to dotrzymanie  terminu przekazania ostatecznego projektu Komisji  - do 1 stycznia 2022 roku. Wskazywano również na brak pewności prawnej związanej ze spodziewanym późnym przyjęciem wtórnych aktów prawnych.

Wiceminister Bartosik podkreślił, że proces oceny i zatwierdzania planów strategicznych powinien być przejrzysty i prowadzony w sposób partnerski, przy aktywnym udziale państw członkowskich.

– Komisja powinna uzgodnić z państwami i przedstawić szczegółowe i obiektywne zasady oceny planów. Najlepiej, aby trafiły one do rozporządzenia wykonawczego – powiedział sekretarz stanu.

Kwestie środowiskowo-klimatyczne

Zdaniem Polski szczególny element tych zasad powinien odnosić się do oceny wysiłków w realizację rekomendacji Komisji dotyczących kwestii środowiskowo-klimatycznych i uwzględnienia w planach wkładu w realizację unijnych celów strategii „Od pola do stołu” oraz strategii bioróżnorodności. W ocenie planów strategicznych Komisja powinna unikać nadinterpretacji przepisów, szczególnie gdy nie dotyczą one bezpośrednio WPR.

Proponowane wzmocnienie aspektów środowiskowo-klimatycznych w ramach WPR może być szansą dla gospodarstw i małych miejscowości wiejskich. W tym kontekście wyzwaniem jest zaprojektowanie interwencji, które spotkają się z zainteresowaniem przyszłych beneficjentów, co świadczyć będzie też o sukcesie reformowanej WPR.

Zmiany unijnych norm handlowych

W punkcie dotyczącym zmiany unijnych norm handlowych w zakresie produktów rolnych ministrowie byli zgodni co do konieczności ich przeglądu w celu zapewnienia informacji konsumentom. Podkreślano istotność systemu norm handlowych jako narzędzia ułatwiającego handel i pozwalającego zachować wspólny rynek. Zgadzając się co do zasady z potrzebą modernizacji i uproszczenia, p.cz. wskazywały, iż normy muszą pozwalać na uwzględnienie zmian w preferencjach konsumentów, postępu technologicznego oraz innowacji. W opinii Polski można zidentyfikować pewne obszary, w których istnieje możliwość i zasadność dokonania zmian, uwzględniających ewolucję technologii, strategii marketingowych i preferencji konsumentów.

Z uwagi na wzrastającą świadomość znaczenia zdrowej diety, której podstawą są owoce i warzywa, jak również w kontekście problemu marnotrawienia żywności, należałoby rozważyć liberalizację norm handlowych w sektorze owoców i warzyw. W zakresie certyfikacji chmielu należy zdaniem Polski rozważyć, czy jest ona niezbędna do funkcjonowania tego sektora.

W przypadku miodu Polska wskazała, że zmiany przepisów UE dotyczących etykietowania miodu należałoby rozpocząć od artykułu 2 dyrektywy Rady odnoszącego się do stosowania określenia „mieszanki miodów” i rozważyć możliwość wprowadzenia obowiązku umieszczania na etykiecie nazw krajów w kolejności, począwszy od kraju o największej procentowej zawartości miodu w opakowaniu.

Trudna sytuacja na rynkach rolnych i ceny nawozów

Na wniosek Polski ministrowie dyskutowali na temat trudnej sytuacji na rynkach rolnych
w wyniku rosnących cen nawozów.

Sekretarz stanu Ryszard Bartosik wskazał, że sytuacja ta powoduje zagrożenie dla konkurencyjności rolników europejskich oraz realizacji kluczowych dla Unii Europejskiej założeń wynikających z Europejskiego Zielonego Ładu tj. przekształcenia UE w nowoczesną i konkurencyjną gospodarkę, w której żadna osoba ani żaden region nie pozostaną w tyle.

Polska wnioskowała  o podjęcie przez Komisję Europejską stanowczych i konkretnych działań, które ustabilizują bądź czasowo zrekompensują wysokie koszty nawozów, co przełoży się na ustabilizowanie cen żywności oraz pilne wsparcie  rolników w tej kryzysowej sytuacji.

Obawy Polski poparły inne kraje. Komisarz J. Wojciechowski  poinformował, że  dostrzega wpływ wzrostu cen energii na zwiększenie kosztów produkcji, które w niektórych sektorach są nieco równoważone przez wysokie ceny zbóż, mięsa drobiowego oraz owoców i warzyw. Zgodził się, że rolnicy nie mogą być jedynym ogniwem łańcucha dostaw ponoszącym koszty obecnej sytuacji. Zapewnił, że KE pracuje nad zestawem narzędzi, które pomoże państwom członkowskim w istniejących ramach prawnych, na poziomie krajowym zareagować na wyzwanie jakim jest wzrost cen energii.

Kryzys w sektorze wieprzowiny

Omówiono również punkt AOB na temat kryzysu w sektorze wieprzowiny, na podstawie informacji delegacji Belgii popartej przez Austrię, Belgię, Bułgarię, Chorwację, Cypr, Czechy, Estonię, Finlandię, Francję, Niemcy, Grecję, Węgry, Łotwę, Litwę, Luksemburg, Maltę, Polskę, Rumunię i Słowację.  Sygnatariusze wskazali, że w ostatnim roku marże w sektorze były najniższe od dziesięciu lat. Niskim cenom tusz, wynikającym ze wzrostu produkcji, skutków afrykańskiego pomoru świń (ASF), ograniczonych możliwości eksportowych do krajów azjatyckich, w tym Chin, towarzyszą wysokie koszty produkcji, szczególnie ceny pasz. P.cz. zwróciły się do KE o rozważenie uruchomienia nadzwyczajnych środków rynkowych na podstawie rozporządzenia dotyczącego wspólnej organizacji rynków.

Polska podzieliła opinie i obawy dotyczące krytycznej sytuacji na rynku wieprzowiny.
– Sytuacja finansowa producentów świń stale się pogarsza. Drastyczny spadek opłacalności produkcji stanowi realne zagrożenie dla wycofania się z produkcji wielu gospodarstw rolnych, w szczególności tych z obszarów występowania afrykańskiego pomoru świń – powiedział przedstawiciel Polski.

Wyraził również oczekiwanie na uruchomienie przez Komisję nadzwyczajnej pomocy dla producentów z obszarów dotkniętych ASF.

Komisarz J. Wojciechowski poinformował, że KE dostrzega presję na rynek wieprzowiny wynikającą z niskich cen świń oraz wysokich kosztów pasz i energii oraz ASF. Podkreślił, że zwalczanie ASF musi być priorytetem. Zapewnił o monitorowaniu sytuacji, zwrócił jednak uwagę, że interweniowanie na rynku wieprzowiny musi być podejmowane ostrożnie, szczególnie w obecnej sytuacji, gdy występuje nadprodukcja w UE. W ocenie KE najlepsze rozwiązania to ukierunkowana na konkretne problemy w danym p.cz. pomoc państwa oraz działania w ramach PROW.

Pakiet „Gotowi na 55”

Ostatnim punktem na agendzie był pakiet „Gotowi na 55”. W dyskusji wiele delegacji zwróciło uwagę na potencjalny konflikt pakietu „Gotowi na 55” z traktatowymi celami WPR, przede wszystkim zapewnieniem bezpieczeństwa żywnościowego. Państwa zwracały także uwagę na zapewnienie odpowiednich zachęt i instrumentów inwestycyjnych dla rolników do działań pro-klimatycznych  i zachowania konkurencyjności rolnictwa, a także potrzebie pełnego informowania społeczeństwa o potrzebach i konsekwencjach działań. Liczne delegacje wskazywały na potrzebę uzyskania dalszych wyjaśnień co do sposobu podziału wysiłków redukcyjnych pomiędzy p.cz. oraz szczegółowej analizy wpływu na sektor (zarówno rolnictwo jak i leśnictwo. Większość delegacji wskazywała na potrzebę dalszej, wnikliwej dyskusji nad wszystkimi aspektami pakietu z włączeniem interesariuszy do dyskusji ze względu na bardzo duży możliwy wpływ proponowanych zmian na objęte sektory, a w konsekwencji także społeczeństwo.

Polska uważa, że Pakiet „Gotowi na 55” stawia przed wieloma sektorami, w tym rolnictwa, ambitne wyzwania. Polska dostrzega ogromne zagrożenie wynikające z nakładania na sektor rolnictwa i leśnictwa celów redukcyjnych i obowiązku pochłaniania w sytuacji ograniczonego potencjału obu sektorów oraz uzależnienia od warunków przyrodniczych. Może to prowadzić do obniżenia konkurencyjności produkcji rolnej w UE.

Niemniej jednak Polska dostrzega możliwości działania w kierunku ograniczania emisji i zwiększenia pochłaniania z rolnictwa. Są to np. rozwiązania z zakresu rolnictwa precyzyjnego, produkcji biomasy czy wdrażanie koncepcji rolnictwa węglowego, którego założenia są obecnie dyskutowane. Podjęcie działań w tym kierunku będzie wymagało zapewnienia odpowiednich zachęt finansowych.