Pamiętajmy o pożytecznych pszczołach

Polska zaliczana jest do wiodących producentów miodu w Unii Europejskiej. Do rozwoju sektora produktów pszczelarskich na przestrzeni ostatnich lat istotnie przyczyniło się szereg czynników, tj. dobrze rozwinięte zaplecze dydaktyczno-naukowe, sprawnie funkcjonujące struktury związkowe pszczelarzy, wysoka jakość produkowanego sprzętu pasiecznego, szeroka oferta asortymentowa oraz programy wsparcia pszczelarstwa.

Pszczelarstwo to globalne bezpieczeństwo żywnościowe, zdrowe środowisko przyrodnicze, zachowany ekosystem i różnorodność biologiczna naszej planety. Rozwój gospodarki pasiecznej to również zrównoważony rozwój naszego rolnictwa oraz obszarów wiejskich. Dlatego tak ważne jest zapewnienie sektorowi pszczelarskiemu odpowiedniego wsparcia. Do rozwoju krajowego pszczelarstwa przyczynia się w dużym stopniu realizowany (wcześniej przez ARR, a obecnie KOWR) od akcesji Polski do UE mechanizm WPR „Wsparcie rynku produktów pszczelich”. Po akcesji Polski do UE do końca 2021 r. – realizując mechanizm wsparcia rynku produktów pszczelich – rozliczono 5,3 tys. umów/projektów, w ramach których wydatkowano łącznie 349 mln zł. Środki przekazane branży pszczelarskiej w ostatnich latach przeznaczone zostały na wsparcie organizacji szkoleń, zakupu pszczół, sprzętu pszczelarskiego, leków do zwalczania warrozy i urządzeń pasiecznych, a także analiz jakości miodu.

Realizacja mechanizmu przez te wszystkie lata przyniosła wymierne efekty w postaci wzrostu liczby rodzin pszczelich w Polsce, co jest zasługą wspólnych działań Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa i środowisk pszczelarskich. Warte podkreślenia jest znaczące obniżenie wpływu warrozy na śmiertelność rojów dzięki wsparciu pszczelarzy w zakupie leków, modernizacja bazy technicznej poprzez zakup sprzętu pszczelarskiego oraz popularyzacja rzetelnej wiedzy teoretycznej połączonej z praktycznymi szkoleniami pszczelarzy.

Szacuje się, że w ramach działań realizowanych przez KOWR wspieranych jest średniorocznie ponad 40 tys. pszczelarzy, głównie z gospodarstw rodzinnych, w których prowadzi się produkcję pasieczną, wspomaganych i reprezentowanych przez związki oraz stowarzyszenia pszczelarskie. Z uwagi na zróżnicowane zainteresowanie projektami każdy kolejny trzyletni krajowy program wsparcia pszczelarstwa w Polsce był modyfikowany i dostosowywany do potrzeb zgłaszanych przez pszczelarzy. Największe środki są wydatkowane na refundację kosztów zakupu sprzętu pszczelarskiego oraz zwalczanie inwazji pasożytów i chorób pszczół, w szczególności warrozy.

Realizowany w 2021 r. przez KOWR „Krajowy Program Wsparcia Pszczelarstwa w Polsce na lata 2020–2022” jest szóstym zatwierdzonym przez KE programem po akcesji do UE. Z każdym kolejnym programem wzrasta wartość środków wypłaconych beneficjentom. Obserwowana jest także tendencja wzrostowa wykorzystania dostępnych środków finansowych. Świadczy to m.in. o rosnącym zapotrzebowaniu na wsparcie finansowe działalności pszczelarzy.

Wymiernym efektem Krajowego Programu Wsparcia Pszczelarstwa jest systematycznie rosnąca liczba rodzin pszczelich w Polsce. W 2021 r. zgodnie z danymi Instytutu Ogrodnictwa w Puławach na terenie naszego kraju znajdowało się ponad 2 miliony rodzin pszczelich wobec 1,3 miliona w 2012 r., co oznaczało wzrost o 57%.

Realizowane działania skutkują coraz lepszą jakością miodów i produktów pszczelich wytwarzanych przez rodzimych producentów. Na liście produktów tradycyjnych prowadzonej przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi znajdują się 92 miody z różnych regionów Polski, a 10 polskich miodów posiada unijne certyfikaty produktów regionalnych i tradycyjnych.

Miód produkowany w Polsce charakteryzuje się wysoką jakością, co ma istotne znaczenie w konkurowaniu z miodami importowanymi. Cechuje się on sezonowością sprzedaży, tzn. największy popyt odnotowywany jest w okresie jesiennym i zimowym, natomiast największa podaż występuje w miesiącach letnich – od lipca do września. Z danych pochodzących z organizacji pszczelarskich wynika, że w ostatnich pięciu latach 2017-2021 produkcja miodu pszczelego w Polsce wahała się od blisko 13 tys. ton do ponad 22 tys. ton. Pomimo systematycznego wzrostu populacji pszczół w Polsce zbiory uzależnione są przede wszystkim od warunków pogodowych oraz od kondycji pszczół.

Do dalszego rozwoju krajowego sektora pszczelarskiego niezbędne poprawianie pozycji rynkowej polskiego miodu i produktów pszczelich, podejmowanie odpowiedzialnych decyzji zakupowych przez konsumentów, odpowiednie oznakowanie produktów przez pszczelarzy, promocja krajowego miodu i produktów pszczelich w kraju (m.in. poprzez informację na etykiecie PRODUKT POLSKI) oraz dywersyfikacja i rozwijanie zasięgu kanałów dystrybucji (w tym poprzez rozwój sprzedaży bezpośredniej i rolniczego handlu detalicznego – RHD). Niezastępowalna wartość pszczół, jako zapylaczy dla całego ekosystemu w Polsce jest szacowana na kwotę około 5 mld zł.

KOWR