Rozpoczynający się rok 2025 oznacza, że wielkimi krokami zbliża się termin wywiązania z deklaracji dla wielu firm, które zobowiązały się odejść od jaj klatkowych.
Międzynarodowa organizacja Compassion in World Farming opublikowała nowy raport ”Polski rynek jaj 2024 a tranzycja na chów bezklatkowy” oraz zestawienie „EggTrack Spotlights”, które ma na celu wyraźne pokazanie, jak firmy realizują swoje zobowiązania bezklatkowe pokazujące liderów i maruderów w Polsce, Wielkiej Brytanii, Francji, Włoszech oraz Hiszpanii.
Raport „Polski rynek jaj 2024 a tranzycja do chowu bezklatkowego” jest przygotowany w merytorycznej współpracy z Credit Agricole Bank Polska i przedstawia sytuację na polskim rynku oraz perspektywy procesu transformacji do chowu bezklatkowego.
Jak przedstawia raport, Polska jest ważnym graczem na europejskim rynku jaj. W 2023 r. Polska wyprodukowała 8,2% ogólnej liczby jaj w UE, zajmując piąte miejsce w UE. W tym samym roku w Polsce 21,5% kur niosek hodowano w systemach ściółkowych, 6,8% w systemach wolnowybiegowych i 1,6% w systemach ekologicznych.
Źródło: Eurostat, listopad 2024
Co ciekawe, w strukturze sprzedaży jaj w handlu detalicznym w Polsce wzrost udziału jaj z chowów alternatywnych jest niepomiernie większy: w 2020 r. jaja bezklatkowe stanowiły 23% całkowitej sprzedaży, w 2021 r. 40%, a w 2023 r. już 59% sprzedaży detalicznej.
Źródło: Ministerstwo Rolnictwa, Credit Agricole
Liczebność pogłowia kur niosek na koniec 2023 r. wynosiła ponad 50 milionów kur. Polska posiada największe pogłowie kur w klatkach w Europie.
Raport analizuje produkcję, konsumpcję i eksport jaj z Polski. Przedstawia również szczegółową analizę różnic w kosztach produkcji pomiędzy systemami klatkowymi i alternatywnymi.
Produkcja jaj w systemie ściółkowym („dwójki”) jest o około 20% droższa niż w przypadku systemu klatkowego, a w przypadku chowu na wolnym wybiegu różnica wynosi około 30%. Jednak w warunkach stabilnych cen jaj na rynku występuje zjawisko„premii za dobrostan”. Chów ściółkowy i wolnowybiegowy jest wtedy bardziej opłacalny od klatkowego.
Konsumpcja jaj na mieszkańca w Polsce od lat się obniża. Podczas gdy w 2011r. w gospodarstwach domowych spożywało się na osobę jeszcze 150 jaj rocznie, o tyle w 2021 było to już tylko 130 jaj rocznie.
Jednocześnie Polska jest drugim co do wielkości eksporterem w UE (po Holandii) z 15,2%całkowitego eksportu UE w 2023 r. Produkcja jaj w Polsce pozostaje na wysokim poziomie od roku 2020, co przy spadającej konsumpcji oznacza, że Polska odnotowuje trwałą nadwyżkę w handlu zagranicznym jajami. Prawie połowa wyprodukowanych w Polsce jaj trafia na eksport.
Jak podkreśla raport, jaja z Polski, które trafiają na eksport, wykorzystuje się głównie w sektorze przetwórczym i dlatego jaja klatkowe z Polski są obecnie nadal przydatnym produktem eksportowym, ale raport sugeruje, że nie jest to najlepsza strategia na przyszłość.
“W Polsce zmiany te następują jednak relatywnie powoli, a w systemie klatkowym wytwarzane jest nadal ok. 70% produkcji jaj. Sugeruje to, że polscy producenci starają się w jak największym stopniu przejąć rynki jaj z chowu klatkowego, z których wychodzą obecnie producenci z Europy Zachodniej.” - mówi Dr Jakub Olipra, starszy ekonomista w Credit Agricole Bank Polska
Raport wskazuje na konkurencyjność polskiej produkcji w systemach bezklatkowych na tle Europy oraz szanse dla producentów, którzy decydują się na przejście na systemy zapewniające lepszy dobrostan kur niosek. . Niższe koszty pracy i nieruchomości, oraz ilość dostępnej powierzchni gruntów rolnych powoduje, że Polska może konkurować w produktach z wyższej półki, również z wyższym dobrostanem, co oferuje szansę rozwijania systemów wolnego wybiegu i ekstensywnych. Ponieważ firmy mogą połączyć korzyści ekonomiczne z podnoszeniem standardów dobrostanu, które są tak ważne dla coraz bardziej świadomych polskich konsumentów, CIWF przewiduje, że proces przejścia na systemy bezklatkowe przyspieszy w 2025 r.
Dwie sieci handlowe znalazły się na nim jako Liderzy: Biedronka i Żabka, które w 100% zrealizowały zobowiązanie w kategoriach jaj świeżych i produktach marki własnej.
Pięc firm jest “w trakcie realizacji”, co oznacza, że firmy te są na dobrej drodze do osiągnięcia celu do końca 2025r.: Carrefour, Lidl, Kaufland, Netto i Schiever.
Trzy firmy znajdują się w strefie zagrożenia : Aldi Polska i Auchan Polska składają sprawozdanie dotyczące tylko wdrożenia jajmarki własnej, nadal sprzedając jaja klatkowe innych producentów. Intermarche Polska zaczęło składać sprawozdania w obu kategoriach jaj, ale stopień wdrożenia jest nadal niski.
W kategorii maruderów znalazło się aż 6 firm. Firmy Dino, Eurocash Group (właściciel sieci abc, Groszek, Delikatesy Centrum, EuroSklep, Lewiatan i Gama), Stokrotka, E’Leclerc, E.Wedel i Polomarket nie podają żadnych informacji na temat postępu we wdrożeniu od czasu podjęcia się zobowiązania, w związku z tym konsument nie wie, jak poważnie dana firma podchodzi do wywiązywania się ze swoich zobowiązań. Eurocash Group nie podjął się zobowiązania poza kategorią jaj świeżych marki własnej. Firmy Dino, E’Leclerc i Polomarket nie zdeklarowały wycofywania „trójek”z produktów marki własnej zawierających jaja, takich jak makarony, sałatki, wypieki, majonezy. Te ukryte„trójki” oznaczają nadal ogromną ilość konsumowanych jaj, a co za tym idzie –miliony kur hodowanych w klatkach.
Szanse dla producentów jaj bezklatkowych i potrzeba zmian prawnych w UE
„Zestawienie EggTrack 2024 wyraźnie wskazuje, które firmy są na dobrej drodze do dotrzymania terminu do końca 2025 r., a które pozostają w tyle. Nasz raport o polskim rynku jaj wskazuje też na szanse rynkowe dla producentów, które mogą być lepiej wykorzystane. Ubolewamy nad tym, że część sektora opiera swoją strategię o produkty z najniższej półki i o najniższm dobrostanie, konkurując ceną. To ostatecznie może zwrócić się przeciw tym producentom, przy rosnącej konkurencji z Ukrainy, z którą Polska nie ma szansy wygrać na tym polu.
Aby jednak na dobre skończyć z chowem klatkowym, rząd polski oraz Komisja Europejska muszą podjąć działania i uchwalić przepisy, które wesprą proces transformacji rynkowej. Różnice między stopniem wdrożenia chowu bezklatkowego między krajami Europy powoduje, że polska produkcja klatkowa przesuwa się z rynku lokalnego na eksport. Zmiany zapowiedziane przez Komisję Europejską muszą być przeprowadzone z uwzględnieniem pomocy dla rolników i zabezpieczeniem rynku europejskiego przed towarami niskiego dobrostanu pochodzącymi z importu spoza UE” – podsumowała Lidia Krawczyk, Food Business Manager Polska, Compassion in World Farming
oprac, e-red, ppr.pl
.png)
Zaloguj przez Facebook
