Kiedy zbierać kukurydzę na kiszonkę?

Odpowiedź na pytanie – kiedy zbierać kukurydzę? – wydaje się oczywista. Gdy będzie gotowa do zbioru!

Jednak określenie gotowości roślin do żniw, tak oczywiste już nie jest. Wpływa na nią wiele czynników, jak choćby odmiana, przebieg wegetacji, warunki pogodowe czy region uprawy. Zależy także od kierunku użytkowania.
Gotowość kukurydzy ziarnowej do zbioru determinuje wilgotność ziarna. Bardziej skomplikowana jest ocena gotowości odmian kiszonkowych.
Przygotowując kiszonkę tniemy i rozdrabniamy całe rośliny – łodygę, liście i kolby z ziarniakami. Oprócz wysokiego udziału skrobi z ziarniaków w kiszonce zależy nam na wysokim plonie suchej masy o jak najwyższej strawności włókna surowego. Strawność włókna zależy w głównej mierze od terminu zbioru, który powinien nastąpić, gdy sucha masa całych roślin kukurydzy wynosić będzie 32-38%. Jedną z metod oceny przydatności kukurydzy kiszonkowej do zbioru jest obserwacja zmian położenia linii mlecznej w ziarnach. Jej zlokalizowanie na wysokości ⅓ ziarniaka świadczy o tym, że zawartość suchej masy w zielonce wynosi 32-33%. W sytuacji, gdy linia mleczna znajduje się w połowie ziarniaka (od góry część wypełnia skrobia szklista, a drugą połowę od dołu skrobia mączysta) możemy założyć, że kukurydza znajduje się w optymalnym terminie do zbioru. Sucha masa rozdrobnionych roślin wynosi 35%. O końcowej fazie optymalnego terminu do zbioru świadczy przebieg linii mlecznej na wysokości ⅔ ziarniaka. Możemy wtedy założyć, że zawartość suchej masy w zielonce będzie wynosić około 38%. Opisana metoda jest łatwa do przeprowadzenia i nie wymaga dodatkowych narzędzi. Wydaje się jednak być mocno subiektywna i pozostawia duży margines błędu.

Bardziej precyzyjna wydaje się być ocena suchej masy z wykorzystaniem kuchenki mikrofalowej. Badanym materiałem jest tutaj zielonka – możemy ją pozyskać poprzez rozdrobnienie całych roślin kukurydzy w specjalnym rozdrabniaczu lub pobierając materiał z sieczkarni. Z reprezentacyjnej próby ważącej około 1 kg pobieramy 100 g zielonki. Następnie próbkę umieszczamy na tacce w kuchence mikrofalowej, do której wstawiamy szklankę do połowy wypełnioną wodą. Po 10 minutach ogrzewania otwieramy kuchenkę w celu odparowania wody. Czynność powtarzamy, lecz skracamy czas ogrzewania do 5 minut. Analogicznie wykonujemy czynność 2-3 razy ogrzewając próbkę minutę, sprawdzając jej wagę. Gdy masa próbki pozostaje bez zmian w stosunku do poprzedniego ważenia, przyjmuje się, że uzyskany wynik jest zawartością suchej masy. Przykładowo, gdy ze 100 g badanego materiału pozostało 35 g, to zielonka zawiera 35% suchej masy. W tej metodzie zamiast kuchenki mikrofalowej możemy wykorzystać także suszarkę do żywności.

W ocenie optymalnego terminu zbioru kukurydzy na kiszonkę, coraz częściej stosuje się bardziej precyzyjne i zaawansowane metody. Przykładem może być tu technologia NIRS, dzięki której uzyskamy informacje nie tylko o suchej masie, ale także o zawartości skrobi, białka, tłuszczu, popiołu czy poszczególnych frakcjach włókna (w tym jego strawności). Niestety jest ona wciąż mało popularna, ponieważ wymaga dostępu do specjalistycznej aparatury. Alternatywą jest tu zlecenie wykonania tego typu analizy w wybranym laboratorium paszowym. Materiał do badania w tej metodzie pozyskuje się tak samo, jak w poprzedniej. Otrzymując precyzyjne dane na temat zawartości suchej masy w zielone, możemy przewidzieć optymalny termin zbioru kukurydzy – wiedząc, że w naszych warunkach klimatycznych sucha masa przyrasta około 0,5% na dobę w słoneczny, wietrzny dzień. Warto wspomnieć, że analizę NIRS możemy wykorzystać także do sprawdzenia parametrów innych komponentów dawki pokarmowej dla krów.

Obecnie można także zaobserwować szybki rozwój technologii bazującej na algorytmie analizującym dane pogodowe, aktualne zdjęcia satelitarne i widma światła odbitego do oceny zawartości suchej masy w kukurydzy. Poprzez różnego rodzaju aplikacje możliwe jest monitorowanie aktualnego poziomu suchej masy w kukurydzy, jak i otrzymywanie raportów na temat jej prognoz na kilka najbliższych dni.

Niezależne od tego czy zamierzamy zbierać kukurydzę na ziarno czy na kiszonkę, efektywność produkcji uzależniona jest od wielu czynników. Istotne jest minimalizowanie ryzyka niepowodzenia w uprawie poprzez wybieranie sprawdzonych odmian. W przypadku kukurydzy kiszonkowej świetnym wyborem będzie DKC 3204. Jest to średnio-wczesna odmiana o bardzo wysokim plonie ogólnym suchej masy. Charakteryzuje się dobrym wigorem początkowym oraz wysoką tolerancją na wyleganie. Kiszonka uzyskana z tej odmiany będzie charakteryzować się znakomitymi parametrami jakościowymi: wysoką zawartością skrobi oraz bardzo dobrą strawnością włókna. Mieszaniec ten należy do programu Siloextra, który skupia odmiany wyróżniające się pod względem cech jakościowych kiszonki.
Przeprowadzenie zbioru kukurydzy kiszonkowej w optymalnym czasie jest bardzo ważne. Wpływa na jakość i wartość pokarmową kiszonki. Decyzja o zbyt wczesnym koszeniu kukurydzy może skutkować niską zawartością skrobi w zakiszanym materiale oraz wysokim wyciekiem cennych soków komórkowych ze zwiezionej z pola biomasy podczas jej ubijania. Z kolei kukurydza zebrana zbyt późno zawierać będzie włókno z dużym udziałem niestrawnej dla krów ligniny. Przesuszony, zdrewniały materiał będzie mało plastyczny i trudny do ubicia.

Wojciech Pieczewski