I posiedzenie Rady UE ds. Rolnictwa i Rybołówstwa pod przewodnictwem Francji

Ministrowie zapoznali się z priorytetami prezydencji francuskiej dotyczącymi suwerenności europejskiej, walki ze zmianami klimatycznymi i promowania zrównoważonego rozwoju, które będą realizowane m.in. w sektorach rolnictwa, leśnictwa i rybołówstwa. Wiąże się z tym m.in. zachowanie suwerenności w obszarze produkcji żywności. Prezydencja przypomniała główną rolę rolnictwa, jaką jest produkcja żywności i zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego. Dwa  główne priorytety polityczne prezydencji to wzajemność w obszarze środowiskowych i zdrowotnych norm produkcyjnych dla produktów europejskich i produktów importowanych z państw trzecich oraz rolnictwo niskoemisyjne i sekwestracja dwutlenku węgla w glebach rolnych.

Kwestie handlowe w rolnictwie

Ministrowie omówili kwestie handlowe w sektorze rolnym w oparciu o informacje przedstawione przez KE, która podkreśliła rolę handlu zagranicznego dla unijnego rolnictwa. Wskazała na rosnącą nadwyżkę eksportu produktów rolno-spożywczych nad ich importem, co oznacza, że rosnąca część dochodu rolników pochodzi z handlu międzynarodowego.
KE podkreśliła kluczową rolę umów o wolnym handlu w poprawie dostępu do rynków krajów trzecich. Odnosząc się do standardów importowych, KE podkreśliła, że konieczność spełniania przez produkty importowane standardów zdrowotnych UE nie podlega negocjacjom. KE przypomniała, że przygotowuje sprawozdanie zawierające ocenę przesłanek i prawnej wykonalności stosowania unijnych norm zdrowotnych i środowiskowych (w tym norm dobrostanu zwierząt oraz procesów i metod produkcji) w odniesieniu do importowanych produktów rolnych i rolno-spożywczych.

W dyskusji Polska podkreśliła konieczność zapewnienia pełnej transparencji prowadzonych negocjacji handlowych z krajami trzecimi oraz przestrzegania zasady wzajemności i równowagi wymiany koncesji taryfowych.

–  Koncesje w dostępie do rynku rolnego UE nie powinny być traktowane jako środek do uzyskania koncesji partnerów handlowych w innych sektorach gospodarki – podkreślił wiceminister Bartosik. Jego zdaniem, w związku ze stale rosnącymi standardami w zakresie dobrostanu zwierząt, ochrony klimatu, środowiska czy praw pracowniczych, do przestrzegania których zobowiązani są unijni producenci, udzielane przez UE preferencje taryfowe powinny być uwarunkowane dostosowaniem partnerów do tych samych standardów.

Sekretarz stanu Ryszard Bartosik poinformował również, że z Polska z zaniepokojeniem przyjęła informację o wszczęciu przez Ukrainę postępowania ochronnego dotyczącego importu serów. Sprawa ma duże znaczenie zarówno dla polskich, jak i pozostałych unijnych eksporterów produktów mleczarskich.

Wniosek Polski ws. embarga białoruskiego

Polska przedstawiła wniosek dotyczący potencjalnych, negatywnych skutków embarga nałożonego z dniem 1 stycznia 2022 r. przez Białoruś na unijny eksport produktów rolno-spożywczych. Zwróciła się do KE o monitorowanie sytuacji związanej z embargiem oraz o podjęcie działań, mających na celu zapobieżenie stratom dla unijnych podmiotów sektora rolnego. Wniosek Polski spotkał się z szerokim poparciem państw członkowskich, w tym Hiszpanii, Łotwy, Belgii, Grecji, Bułgarii, Rumunii, Irlandii, Luksemburga, Chorwacji, Czech oraz Estonii. Odnosząc się do wniosku Polski, KE zapowiedziała monitorowanie sytuacji, w szczególności w odniesieniu do świeżych owoców. Przyznała, że Polska może być rzeczywiście najbardziej dotknięta skutkami zakazu, w szczególności dotyczyć to może jabłek i gruszek. KE podkreśliła, że na razie wpływ zakazu nie jest jeszcze znany. Sytuacja będzie jednak na bieżąco monitorowana i na podstawie wyników tego monitoringu KE zastanowi się nad ewentualnymi działaniami.

Sytuacja na rynkach rolnych

W punkcie dotyczącym sytuacji na rynkach rolnych Komisja wskazała, że z jednej strony większość sektorów rolnych jest w dobrej sytuacji, jeśli chodzi zwłaszcza o ceny producenta, a z drugiej strony są od tej zasady wyjątki oraz czynniki ryzyka, które wymagają monitorowania. Sektor rolny w 2021 r., pomimo problemów wynikających z niekorzystnych warunków pogodowych, chorób zwierząt, wysokich kosztów produkcji, co do zasady odbudował się po pandemii. Punkt ten był połączony z informacją Czech na temat krytycznej sytuacji w sektorze wieprzowiny w Unii Europejskiej. Czechy wezwały KE do wprowadzenia nadzwyczajnych środków wsparcia na podstawie art. 219 rozporządzenia WOR. Podkreśliły negatywny wpływ na sektor wieprzowiny takich czynników, jak ASF, COVID i rosnące koszty produkcji.

Prezentując stanowisko Polski, wiceminister Bartosik stwierdził, że sytuacja na rynku trzody chlewnej jest nadal trudna. W ostatnich kilku tygodniach nastąpiło wprawdzie zahamowanie spadku cen na rynku, jednak bieżąca cena skupu świń w Polsce jest niemal najniższa na rynku Unii Europejskiej. Rolnicy ponoszą coraz wyższe koszty produkcji, w tym pasz i energii. Na obszarach występowania ASF producenci zmagają się z trudnościami w sprzedaży świń i niższymi ich cenami.

– W związku z tym podtrzymujemy stanowisko o konieczności udzielenia wsparcia producentom świń przez Komisję Europejską –  stwierdził polski minister.

W dyskusji ministrowie zwrócili uwagę na ryzyka i zagrożenia dla rynków rolnych. Wśród najczęściej wymienianych problemów były wysokie koszty produkcji (w tym ceny energii, nawozów i pasz), na które wskazały prawie wszystkie państwa członkowskie. Niektóre państwa wzywały do podjęcia przez KE konkretnych działań w celu zredukowania ich wpływu na sektor rolny. Wielu ministrów odniosło się do trudnej sytuacji na rynku wieprzowiny, wzywając KE do podjęcia działań, w tym Polska, Słowenia, Cypr, Malta, Łotwa, Grecja, Rumunia, Litwa, Bułgaria, Austria, Belgia, Słowacja, Węgry. Najczęściej wymienianym konkretnym działaniem były nadzwyczajne środki wsparcia rynku na podstawie art. 219 rozporządzenia 1308/2013.

Komunikat o zrównoważonym obiegu węgla

Prezydencja podkreśliła, że traktuje ten temat jako jeden ze swoich głównych priorytetów i rozpoczyna prace na konkluzjami Rady do komunikatu, których przyjęcie planowane jest na marzec lub najpóźniej kwiecień br. Komunikat KE odnosi się w sposób ponad-sektorowy do problemu osiągania neutralności klimatycznej w UE poprzez równoważenie emisji i pochłaniania gazów cieplarnianych.

Zdaniem Polski rolnicy podejmujący wysiłki, w wyniku których następuje sekwestracja węgla w glebie, nośnikach energii zastępujących paliwa kopalne lub w biomasie wykorzystywanej na cele przemysłowe zamiast surowców nieodnawialnych, powinni być za te działania odpowiednio wynagradzani. Osiągnięcie celów w zakresie rolnictwa węglowego wymaga zapewnienia rolnikom dostępu do niezbędnej wiedzy i usług doradczych. Sekretarz stanu Ryszard Bartosik poinformował, że część praktyk wpisujących się w rolnictwo węglowe została już zaplanowana w Polskim Planie Strategicznym WPR, który został przesłany do KE.