Ekowymogi i cyfrowy paszport w UE

Rada i Parlament osiągnęły wstępne porozumienie polityczne co do proponowanego rozporządzenia, które ustanowi ramy ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla zrównoważonych produktów. Nowe rozporządzenie zastąpi obowiązującą dyrektywę z 2009 r. i rozszerzy zakres obowiązujących przepisów, które dotychczas ograniczały się do produktów związanych z energią. Ma to na celu określenie wymogów dotyczących efektywności i wymogów informacyjnych w odniesieniu do wszystkich rodzajów towarów wprowadzanych do obrotu w UE.

Pierwsze, co czyni produkt ekologicznym, to umysł, który go projektuje. Dzięki osiągniętemu dziś porozumieniu chcemy zadbać o to, by wszystkie ekologiczne aspekty wytwarzania produktu były brane pod uwagę już na etapie jego koncepcji - powiedział Jordi Hereu i Boher, hiszpański minister przemysłu i turystyki

Wstępne porozumienie określa zakres stosowania rozporządzenia, upoważnia Komisję do określenia, w razie potrzeby, warunków niszczenia niesprzedanych produktów oraz doprecyzowuje niektóre zawarte w nim przepisy dotyczące sankcji i internetowych platform handlowych.

Ekowymogi i cyfrowy paszport

Rozporządzenie w sprawie ekoprojektu będzie miało zastosowanie do prawie wszystkich kategorii produktów (tj. zmywarek, telewizorów, okien, ładowarek do samochodów elektrycznych itp.). Wprowadza zharmonizowane ramy ustalania wymogów dla konkretnych grup produktów, by były one nie tylko energo- i zasobooszczędne (tak jak tego wymaga obecna dyrektywa z 2009 r.), ale też trwalsze, niezawodniejsze, nadające się do wielokrotnego użytku, ulepszenia, naprawy i recyklingu oraz łatwiejsze do konserwacji. Gdy będą tego wymagać nowe rodzaje produktów lub technologii, Komisja będzie mogła proponować nowe wymogi w drodze aktów delegowanych.

Rozporządzenie ma też ułatwić przemieszczanie takich produktów na jednolitym rynku. Nowy cyfrowy paszport produktu będzie dostarczał informacji na temat zrównoważenia środowiskowego. Konsumentom i firmom pomoże to w dokonywaniu świadomego wyboru przy kupnie produktów, a organom publicznym – w prowadzeniu skuteczniejszych inspekcji i kontroli. Proponowane rozporządzenie ustanawia też przepisy o przejrzystości i zapobieganiu niszczeniu niesprzedanych produktów konsumpcyjnych.

Główne punkty porozumienia

Zakres stosowania

Wstępne porozumienie wyłącza pojazdy silnikowe uregulowane w innych aktach prawnych z grup produktów objętych rozporządzeniem. Zgodnie z traktatami objęte nim nie będą również produkty, które mają wpływ na obronność lub bezpieczeństwo narodowe.

Uprawnienia Komisji

Porozumienie upoważnia Komisję do przyjmowania w drodze aktów delegowanych wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów, aby poprawić ich zrównoważenie środowiskowe. Na dostosowanie się do nowych wymogów przemysł oraz administracje krajowe będą miały 18 miesięcy od przyjęcia aktu delegowanego. W niektórych uzasadnionych przypadkach Komisja może jednak określić wcześniejszą datę rozpoczęcia stosowania.

Współprawodawcy uzgodnili również, że w drodze aktów wykonawczych Komisja będzie mogła przyjmować obowiązkowe wymogi dotyczące zamówień publicznych. Mają one stymulować podaż i popytu na produkty zrównoważone środowiskowo.

Niszczenie niesprzedanych produktów

Podejście ogólne wprowadza bezpośredni zakaz niszczenia wyrobów tekstylnych i obuwia. Małe i mikroprzedsiębiorstwa będą wyłączone z tego zakazu, natomiast średnie przedsiębiorstwa będą z niego zwolnienie przez okres 6 lat. Zakaz zacznie obowiązywać dwa lata po wejściu rozporządzenia w życie. Komisja będzie również uprawniona do wprowadzania w drodze aktów delegowanych nowych zakazów niszczenia innych niesprzedanych produktów.

Ocena

We wstępnym porozumieniu wzywa się Komisję, aby oceniła, jak na poprawę zrównoważenia środowiskowego wpływają przyjęte wymogi oraz inne kryteria, takie jak cykl życia czy ślad środowiskowy, węglowy i materiałowy.

Kary

Wstępne porozumienie ustanawia pewne kryteria harmonizacji kar za nieprzestrzeganie wymogów dotyczących ekoprojektu, ale określenie konkretnych kar za naruszenia będzie należało do właściwych organów państw członkowskich.

Internetowe platformy handlowe

Wstępne porozumienie dostosowuje obowiązki internetowych platform handlowych do aktu o usługach cyfrowych w zakresie współpracy z organami nadzoru rynku państw członkowskich, aby zapewnić przestrzeganie europejskich przepisów w odniesieniu do produktów sprzedawanych przez internet.

Kontekst

Obowiązująca dyrektywa o ekoprojekcie (2009/125/WE) ustanowiła wymogi dotyczące efektywności energetycznej obejmujące 31 grup produktów. Zgodnie z obliczeniami Komisji pozwoliła zaoszczędzić 120 mld EUR w ramach wydatków na energię i obniżyć o 10% roczne zużycie energii przez produkty objęte jej zakresem.

Nowy wniosek, przedstawiony przez Komisję 30 marca 2022 r., opiera się na obecnej dyrektywie w sprawie ekoprojektu, ale zawiera nowe wymogi, które dotyczą m.in. trwałości produktu, możliwości ponownego użycia, modernizacji i naprawy, obecności substancji, które hamują obieg zamknięty, efektywności energetycznej i zasobooszczędności, zawartości materiałów z recyklingu, regeneracji i recyklingu produktów, śladu węglowego i środowiskowego oraz wymogów informacyjnych, w tym cyfrowego paszportu produktu.

Rada przyjęła podejście ogólne 23 maja 2023 r.

Co dalej?

Wstępne porozumienie z Parlamentem Europejskim musi teraz zostać zatwierdzone i formalnie przyjęte przez obie instytucje.