Jak wskazują dane, polskie gleby cechuje duże zróżnicowanie pod względem jakości użytkowej.
Gleby bardzo dobre i dobre (klasy I-II) zajmują jedynie 3,7% powierzchni, gleby średniej jakości
(klasy IVa i IVb) obejmują 35,2%, a gleby słabe i bardzo słabe (klasy V i VI) aż 37,3%. Wśród
gruntów ornych dominują gleby średniej jakości, które stanowią 51,2% ich powierzchni, podczas
gdy gleby słabe i bardzo słabe zajmują 27,2%1. Takie proporcje wskazują na pilną potrzebę
wdrożenia działań wspierających regenerację gleb i poprawę ich długofalowej żyzności.
Nowoczesna diagnoza gleby jako fundament regeneracji
Przez dekady gleba była traktowana jedynie jako podłoże dla roślin, a jej naturalna plonotwórczość
została zastąpiona intensywnym stosowaniem nawozów chemicznych. Tymczasem, aby obniżyć koszty
nawożenia, poprawić retencję wody i zapewnić stabilne plony, konieczne jest przywrócenie
naturalnych funkcji gleby. Pierwszym krokiem w tym procesie jest precyzyjna diagnoza, która
umożliwia dobór optymalnych działań naprawczych.
Dotychczas stosowane metody analizy gleby pochodzą jeszcze z lat 50. XX wieku i nie uwzględniają
współczesnej wiedzy o procesach biologicznych decydujących o jej żyzności. Jednym z
rekomendowanych rozwiązań jest akredytowana w Polsce metoda Mehlich 3, która lepiej odpowiada
specyfice krajowych gleb. Choć żadna metoda analizy nie jest doskonała, Mehlich 3 zapewnia
rolnikom najbardziej kompleksową ocenę stanu gleby, co umożliwia skuteczne planowanie działań
regeneracyjnych.
Kluczowe elementy analizy gleby
Aby skutecznie zregenerować glebę, niezbędne jest jej wieloaspektowe badanie. Istotnym
parametrem jest pH gleby, które wpływa na dostępność składników odżywczych. Zaleca się
uwzględnienie różnic pomiarów pH w roztworach KCl i w wodzie, ponieważ mogą one znacząco się
różnić. Kolejnym kluczowym elementem jest potencjał wymiany kationów (PWK), czyli analiza
stosunku wapnia, magnezu, potasu, sodu i innych kationów, co pozwala określić właściwe nawożenie.
Równie ważna jest kwasowość hydrolityczna, która odgrywa istotną rolę w ocenie potrzeb
wapnowania oraz poprawie struktury gleby.
„Gleba to żywy ekosystem, którego funkcjonowanie zależy od właściwego zarządzania. Wciąż zbyt
często traktujemy ją jako jedynie magazyn składników pokarmowych, ignorując bogaty świat
mikroorganizmów odpowiedzialnych za jej żyzność i zdolność do retencji węgla. Ograniczenie
degradacji gleby i zwiększenie jej zawartości substancji organicznej wymaga świadomych decyzji
rolniczych, takich jak stosowanie upraw bezorkowych, wprowadzenie poplonów oraz wdrażanie
bardziej zrównoważonych systemów nawożenia”– mówi dr inż. Jerzy Próchnicki, Członek Zarządu
Polskiego Stowarzyszenia Zrównoważonego Rolnictwa i Żywności.
Nie można pominąć zawartości materii organicznej, której optymalny poziom powinien wynosić 3,5%
na Niżu Polskim oraz 5% w regionach o większych opadach i cięższych glebach, gdy obecnie wynosi on
średnio 1,6-1,9% wg danych IUNG. Równie ważna jest dostępność mikro- i makroelementów, takich
jak siarka i mikroelementy, które wspierają rozwój mikroorganizmów glebowych. Struktura gleby
również zasługuje na uwagę, szczególnie w kontekście wykrywania warstw zagniecenia, które mogą
ograniczać wzrost korzeni i zdolność gleby do retencji wody. Wreszcie, analiza zmianowania i
poplonów pozwala ocenić wpływ praktyk uprawowych na plonowanie oraz zdrowie gleby, co sprzyja
jej długoterminowej regeneracji.
Działania regeneracyjne – podstawa zdrowych gleb
Skuteczna regeneracja gleby wymaga kompleksowego podejścia. Należy zadbać o jej strukturę,
eliminując warstwy zagniecenia i aktywując życie glebowe. Niezwykle ważne jest także przywrócenie
właściwych stosunków kationowych poprzez odpowiednie nawożenie oraz uzupełnienie brakujących
mikro- i makroelementów, które wspierają rozwój zarówno roślin, jak i mikroorganizmów glebowych.
Szczególną rolę w regeneracji odgrywa aktywowanie mikroflory grzybowej, zwłaszcza grzybów
mykoryzotycznych, które mają istotne znaczenie w gospodarce składnikami odżywczymi. Ostatecznie,
ograniczenie stosowania fungicydów pozwala zachować naturalną równowagę mikrobiologiczną
gleby, co przekłada się na jej długofalową żyzność i stabilność plonów.
Kampania promująca techniki uprawy gleby, realizowana w ramach projektu Partners for
International Business (PIB) „Soil Improvement Poland”, ma na celu zwiększenie świadomości na
temat znaczenia regeneracji gleby. Jej głównym zadaniem jest poprawa jakości gleb oraz zwiększenie
efektywności produkcji rolniczej.
Więcej informacji oraz materiały edukacyjne dostępne są na stronie: www.polskiegleby.pl
_______________________________________________________________________________
1. Źródło: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie (https://www.wios.szczecin.pl/)
oprac, e-red ppr.pl
20796817
1
.png)
Zaloguj przez Facebook
