Bezpieczeństwo pracy w gospodarstwach rolnych podczas żniw

Rozpoczynają się żniwa, okres wzmożonych prac przy zbiorze zbóż i innych płodów rolnych. Pracujący w polu rolnicy częściej niż zazwyczaj narażeni są na zagrożenia wypadkowe związane z koszeniem zbóż i traw, prasowaniem i transportem ziarna, słomy oraz siana.

W okresie żniwnym (od początku czerwca do końca sierpnia), podczas pracy w gospodarstwach rolnych wypadkom w ubiegłym roku uległo ponad 5 500 rolników ubezpieczonych w KRUS. Zdarzenia te stanowią jedną trzecią wypadków zgłaszanych do Kasy w roku kalendarzowym. Struktura wypadków w okresie letnim odpowiada strukturze zdarzeń zgłaszanych w ciągu roku – prawie połowę stanowią "upadki osób", około 10-11% wypadki z grup: "pochwycenie i uderzenie przez części ruchome maszyn i urządzeń" oraz "uderzenie, przygniecenie, pogryzienie przez zwierzęta".

Podczas żniw dochodzi do wielu tragicznych i skutkujących rozległymi urazami, a nawet śmiercią zdarzeń z udziałem środków do transportu, tj. przyczep, wozów, samochodów dostawczych (360 wypadków), kombajnów zbożowych (130 wypadków), maszyn do zbioru siana, słomy i zielonek (ok. 100 wypadków). W czasie transportu płodów rolnych dochodzi do upadków rolników przyczep i wozów, na których przebywają podczas transportu ładunków objętościowych, a także pomostów oraz dyszli i błotników maszyn, przejechań i przygnieceń przez maszyny oraz wypadków komunikacyjnych. Nieszczęśliwe zdarzenia podczas obsługi kombajnów zbożowych to najczęściej upadki osób podczas wchodzenia i schodzenia z maszyny, skaleczenia kończyn ostrymi elementami aparatu tnącego, przygniecenia przez elementy urządzenia oraz pochwyceń i uderzeń przez jej ruchome części. Wypadki z prasami do zbioru siana, słomy i zielonek to w większości pochwycenia i uderzenia przez ruchome części maszyn. W ostatnich latach kilku rolników rocznie traciło życie podczas zbioru słomy i siana prasą. Przyczyną wypadków z maszynami do zbioru siana, słomy i zielonek było nie wyłączenie maszyny przed rozpoczęciem naprawiania, lub zakładania sznurka albo usuwanie zapchań, a niekiedy zbyt szybkie rozpoczęcie tych czynności po unieruchomieniu napędu. Upadki w wielu przypadkach były skutkiem nieużywania nieodpowiedniego obuwia. Rolnicy wpadali w poślizg i upadali obok pracujących maszyn, odruchowo próbowali chwytać się np. prasy, co kończyło się zmiażdżeniem palców dłoni lub ich amputacją. Odnotowano również przypadki pochwycenia rolników przez wirujące elementy maszyny za luźną odzież, a także przystępowanie do pracy w gospodarstwie rolnym pod wpływem alkoholu. W okresie żniwnym dochodzi także do porażeń piorunem podczas wyładowań atmosferycznych, przygnieceń przez drzewa i elementy budynków w czasie burz i nawałnic. Odnotowywane są nagłe zachorowania (udary, wylewy, zawały) spowodowane długotrwałą, wyczerpującą pracą w wysokich temperaturach, często w stresie.

Zdarzeniom wypadkowym można zapobiec poprzez właściwą organizację pracy i przestrzeganie następujących zasad:

• dbanie o ład i porządek w obejściu gospodarstwa,
• użytkowanie sprawnych maszyn i urządzeń, wyposażonych w osłony i zabezpieczenia ruchomych części, sprawny układ hamulcowy i kierowniczy oraz sygnalizację świetlną,
• wykonywanie napraw, usuwanie awarii, zanieczyszczeń i zapchań po wyłączeniu silnika i WOM,
• przebywanie w bezpiecznej odległości od pracujących maszyn i urządzeń,
• prawidłowe zabezpieczenie maszyn i urządzeń podczas pracy i postoju,
• używanie maszyn wyposażonych w mocne i dobrze zamontowane drabinki oraz schodki wejściowe do kabin, przyczep i na pomosty oraz wchodzenie i schodzenie z nich przodem do maszyny,
• nie przewożenie ludzi na przyczepach, błotnikach ciągników, w nieprzystosowanych do tego celu kabinach ciągników, na zaczepach, pomostach i ładunkach,
• zabezpieczenie przewożonych ładunków objętościowych przed upadkiem i osunięciem ze środka transportu,
• stosowanie odzieży roboczej przylegającej do ciała i obuwia przylegającego do kostki na protektorowanej podeszwie,
• zapewnienie właściwej opieki dzieciom, oraz wydzielenie dzieciom specjalnego miejsca do zabawy, z dala od miejsca wykonywania pracy w gospodarstwie,
• stosowanie przerw w pracy na odpoczynek i regenerację sił, ograniczenie ekspozycji ciała na działanie słońca i wysokich temperatur.

Należy pamiętać, że zły stan techniczny użytkowanych maszyn i urządzeń, wykonywanie wielu różnorodnych i wyczerpujących czynności jednocześnie, spiętrzenie pracy i pośpiech, który towarzyszy zmiennym warunkom pogodowym są przyczyną wielu tragicznych w skutkach wypadków.

Więcej o bezpieczeństwie pracy w gospodarstwach rolnych na stronie internetowej w zakładce Prewencja. Zapraszamy również do udziału w działaniach prewencyjnych Kasy. Szczegółowe informacje na temat ich terminów i miejsc znajdują się w Kalendarzu Wydarzeń Prewencyjnych.

Zachęcamy obejrzenia filmów z cyklu pt. ”Polska za miastem”, zrealizowanego przy udziale Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Audycje dostępne są pod linkiem: http://www.krus.gov.pl/multimedia/video/polska-za-miastem/

KRUS