W okresie od ostatniego dnia przed wycieleniem do szczytu laktacji ma miejsce wysokie zagrożenie wystąpieniem wielu schorzeń lub chorób krów. Poza zagrożeniami związanymi z porodem występują zaburzenia bezpośrednio lub pośrednio związane z żywieniem, wydzielaniem mleka czy przemianą materii. Do takich zaliczyć możemy: gorączkę okołoporodową, tężyczkę, zatrzymanie łożyska, mastitis, ketozę, obrzęk wymienia. Trwalsze przyczyny występowania wymienionych chorób są związane z błędami żywieniowymi, które występują w ostatniej fazie laktacji i okresie zasuszenia.
Ważną rolę odgrywa niedobór energii po porodzie. Krowa przez pierwsze 8-12 tygodnie po porodzie pobiera z paszy mniej składników pokarmowych niż wydala w mleku. Dlatego zwierzę braki te pokrywa z zapasów organizmu.
Innym problemem jest zbytnie zatuczenie zwierzęcia w ostatnim okresie przed zasuszeniem. Wynika to z faktu, że pod koniec laktacji produkcja mleka jest zróżnicowana, natomiast wszystkie zwierzęta otrzymują taką samą ilość paszy. Często w momencie zasuszenia krowy mleczne charakteryzują się wydajnością dzienną mleka 5, 10 a w przypadku krów wysokowydajnych 15 i więcej litrów. Duże zróżnicowanie wydajności w ostatnim okresie laktacji, przy jednakowym żywieniu, może spowodować zaburzenia w okresie późniejszym. Szczególne znaczenie ma nadmierna podaż składników odżywczych w okresie zasuszenia, kiedy na przykład kiszonka z kukurydzy odgrywa dominujące znaczenie w dawce pokarmowej krowy. Kiszonka z kukurydzy jako pasza energetyczna powoduje odkładanie nadmiaru tłuszczu w organizmie. Jednoczenie w ostatnim okresie ciąży rosnący intensywnie płód powoduje obniżenie pojemności żwacza.
Należy pamiętać, że nadmiar, jak i niedobór, składników pokarmowych może powodować występowanie chorób i zaburzeń po porodzie.
W okresie zbliżającego się terminu porodu zwierzę powinno osiągnąć optymalny stan fizjologiczny organizmu charakteryzujący się:
dobrym pobieraniem paszy
minimum średni stopień odżywienia
dobrze uformowana błona śluzowa żwacza
minimum od 10 dnia przed porodem mikroflora żwacza ma możliwość przystosowania się do nowej dawki, którą żywione będą zwierzęta w okresie laktacji – rozpoczynamy podawanie paszy treściwej
prawidłowa przemiana wapnia – gospodarka wapnia stymulowana poprzez sposób żywienia.
Specjalistyczne mieszanki dla krów mlecznych w okresie zasuszenia
Podczas okresu zasuszenia, od 6-7 tygodnia przed wycieleniem, zasuszone krowy wymagają właściwego żywienia mineralno-witaminowego. Odpowiednim dodatkiem na ten okres jest mieszanka mineralno-witaminowa Bestermine Vital, która dostarcza odpowiednio wysokiego poziomu witamin, mikro- i makroelementów, a także zawiera bardzo niski poziom wapnia. Niski poziom wapnia w mieszance mineralno-witaminowej w połączeniu z niską zawartością wapnia w dawce pokarmowej spowoduje uwolnienie tego składnika z układu kostnego. Aktywna mobilizacja wapnia z układu kostnego jest konieczna w celu dostarczenia krowom odpowiedniego poziomu wapnia we krwi na końcu okresu zasuszenia i początku laktacji. Takie żywienie krów zasuszonych będzie prowadziło do zminimalizowania prawdopodobieństwa wystąpienia ostrych stanów gorączki okołoporodowej (zalegania okołoporodowego). W ostatnich 2-3 tygodniach przed wycieleniem krowa powinna pobierać 11-13 kg suchej masy dawki. Celowym jest stymulowanie krowy do tak wysokiego pobrania suchej masy poprzez wzrost zawartość magnezu w dawce. Wysoka zawartość magnezu w tej mieszance (20%), wspomaga ten proces.
Zapobieganie często występującej gorączce okołoporodowej jest możliwe dzięki użyciu mieszanki mineralnej Bestermine EB – MIX. W stadach krów wysokomlecznych, w których występował wielokrotnie problem zalegania okołoporodowego wskazane jest stosowanie tego preparatu. Celem stosowania tej mieszanki mineralno - witaminowej jest pobudzenie uwalniania wapnia z kości. Produkt ten oparty jest na tzw. dEB = dietary Elektrolyte Balance (żywieniowa równowaga elektrolitowa, bilans kationowo-anionowy). Stosunek między różnymi solami powoduje niższy poziom pH w moczu i krwi a także aktywuje nerki i kości do uwalniania większej ilości wapnia (właściwa reakcja na wydzielanie przez organizm parathormonu). Wyższy poziom wydalania wapnia w połączeniu z niską zawartością wapnia w dawce pokarmowej będzie bodźcem do pobudzania okostnej do uwalniania wapnia z kości (wyrównanie poziomu pH w moczu i krwi). Pobudzenie tego procesu (wysoki poziom uwalnianego wapnia z kości) przed wycieleniem, przygotuje krowy mleczne do lepszego startu w laktację i zapobiegnie postaci podklinicznej i ostrej gorączki okołoporodowej.
Bardzo ważne jest stosowanie tej mieszanki tylko przez ostatnie 2-3 tygodnie okresu zasuszenia.
Inną zalecaną mieszanką jest Prelacto. Jest to pasza treściwa o korzystnym składzie, ponieważ zapewnia równowagę elektrolityczną w organizmie krowy mlecznej. Zaleca się stosować preparat w ilości 1 kg /krowa/dzień w okresie 2 tyg. przed wycieleniem, i 2 kg/krowa/dzień 1 tydzień przed wycieleniem. Preparat zawiera dodatkowo beta-karoten, substancje smakowe oraz dEB.
Podsumowanie
Zastosowanie odpowiedniego żywienia krów w okresie zasuszenia zależy od stanu odżywienia po zakończonej laktacji.
W okresie zasuszenia powinien być ściśle kontrolowany bilans kationowo – anionowy. W ostatnich trzech tygodniach ciąży krowa powinna pobierać więcej anionów w porównaniu do kationów.
W celu uzyskania równowagi elektrolitycznej organizmu krowy przed wycieleniem i regulacji przemian wapnia zalecane jest stosowanie mieszanek Bestermine EB-MIX i Prelacto w okresie 2 tygodni do porodu.
Odstępstwo od prawidłowego żywienia krów w okresie zasuszenia może spowodować obniżenie wydajności mlecznej krów o minimum 200-300 kg, a w skrajnych przypadkach nawet 1000 kg, w zależności od potencjalnej wydajności krowy i stopnia popełnionych błędów.
Krowy zasuszone w momencie porodu, poza odpowiednim stanem odżywienia, powinny posiadać dobrze uformowaną błonę śluzową żwacza (zwiększenie powierzchni kosmków błony śluzowej) poprzez stopniowe wzbogacanie dawki pokarmowej w energię przez okres, co najmniej 2 tygodnie przed porodem. Istotnym elementem wprowadzenia krowy we właściwą laktację jest stosowanie wysokoenergetycznych mieszanek treściwych (np. Impuls, Balans).
W okresie od 10-14 dnia przed porodem mikroflora żwacza ma możliwość przystosowania się do nowej paszy, którą żywione będą zwierzęta w okresie laktacji. Jest to minimalny okres, w którym krowy powinny w dawce pokarmowej otrzymywać wszystkie komponenty dawki planowane do stosowania po wycieleniu.
Okres zasuszenia krów jest to bardzo trudny okres żywienia. Prawidłowe żywienie decyduje o wydajności w całej laktacji. Wiele problemów zdrowotnych, a zwłaszcza chorób metabolicznych wynika z nieprawidłowego żywienia w okresie zasuszenia.