ZUS może zakwestionować wysokość pensji pracownika

Wygórowane zarobki mogą być zweryfikowane przez ZUS, jeśli takie ich określenie w umowie zmierzało do uzyskania przez pracownika wyższych świadczeń z ubezpieczenia. Strony ustaliły w umowie o pracę kwotę wynagrodzenia (z dodatkami) kilkakrotnie przekraczającą wysokość średniej pensji krajowej. Pracownik rozpoczął pracę, jednak wkrótce zaczął korzystać ze zwolnienia lekarskiego. ZUS, naliczając zasiłek chorobowy, powziął wątpliwości co do zgodności z prawem takiego ukształtowania treści stosunku pracy z uwagi na niskie pensje pozostałych pracowników.
Przychód pracownika (wynagrodzenie) stanowi punkt wyjścia, zarówno dla obliczenia kwoty składek, które należy odprowadzić do ZUS, jak i wysokości zasiłku otrzymywanego w razie choroby lub macierzyństwa.
Wysokość wynagrodzenia ustalonego przez strony stosunku pracy może być w niektórych przypadkach zakwestionowana przez ZUS. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w uchwale z 27 kwietnia 2005 r. (II UZP 2/05, OSNP 2005/21/338).
Oznacza to przyznanie zakładowi kompetencji do badania zarówno tytułu zawarcia umowy o pracę, jak i ważności jej poszczególnych postanowień, np. wysokości wynagrodzenia – jeśli pozostają w kolizji z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzają do obejścia prawa (wyrok SN z 19 maja 2009 r., III UK 7/09, niepubl.).
Możliwość takiej weryfikacji powstaje po przekazaniu przez płatnika raportu miesięcznego o wysokości naliczonych i odprowadzonych składek. W opisanym przypadku ZUS może przeprowadzić u płatnika kontrolę.
Będzie ona miała na celu zebranie i analizę danych, czy praca była rzeczywiście świadczona, czy zajmowane przez pracownika stanowisko odpowiada jego kwalifikacjom, a charakter pracy uzasadnia tak wysokie zarobki (zgodnie z zasadą ekwiwalentności świadczeń). Porównane będą też uposażenia innych pracowników na podobnych stanowiskach.
Jeśli okoliczności sprawy będą wskazywały, że celem tak skonstruowanej umowy było uzyskanie nienależnie wysokich świadczeń z ubezpieczenia społecznego (tym samym, że występują przesłanki do uznania umowy o pracę za częściowo nieważną), zakład może wydać decyzję ustalającą inną podstawę wymiaru składek.
PODSTAWA PRAWNA
Art. 18 ust. 1 w zw. z art. 6 ust. 1, art. 20 ust. 1 i art. 41 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 z późn. zm.).