Zbóż jest dużo. Żyta... mało

Bank Gospodarki Żywnościowej podał, że produkcja zbóż na świecie, w UE i w Polsce w sezonie 2014/15 ma być bardzo wysoka, w wielu przypadkach rekordowa. Zbiory pszenicy mają być rekordowe w przypadku świata, UE i Polski. UE i Polska mają zanotować rekordowe zbiory zbóż ogółem, a Unia również rekordowe zbiory kukurydzy. Na tym tle wyjątkowo wygląda sytuacja na rynku żyta, którego ma być mniej niż w ubiegłym roku zarówno w skali świata, jak i UE oraz Polski.
Światowe zbiory żyta wg Departamentu Rolnictwa Stanów Zjednoczonych (USDA) w sezonie 2014/15 mogą wynieść 14,8 mln t, czyli o 6 proc. mniej niż w sezonie poprzednim. Kraje UE-28 mają zebrać 8,8 mln t, tj. o 13 proc. mniej niż w 2013 r. Komisja Europejska (KE) szacuje, że tegoroczne zbiory żyta w UE-28 będą jeszcze mniejsze i wyniosą 8,47 mln t, czyli o 16 proc. (1,62 mln t) mniej niż w 2013 r. Na tak dużym spadku zaważył znacznie mniejszy areał zbiorów.

Według październikowych szacunków bilansów zbóż KE, powierzchnia uprawy żyta w 2014 r. obniżyła się o 19,5 proc. do 2,10 mln ha. Mniejszy areał przeznaczony pod zasiewy żyta był rezultatem niskich cen tego rodzaju zbóż w poprzednich dwóch sezonach. Z kolei według tego samego źródła przeciętne plony żyta w UE-28 w br. wyniosły 4,0 t/ha wobec 3,9 t/ha w roku ubiegłym. Co zaskakujące, Wspólne Centrum Badawcze (JRC) podległe KE i zajmujące się m.in. prognozowaniem plonów, twierdzi w swoim październikowym raporcie, że tegoroczne plony wyniosły 3,71 t/ha wobec 3,97 t/ha w roku 2013. Oznacza to spadek o 6,4 proc. Warto jednak zauważyć, że w ubiegłym roku przeciętne plony żyta w UE były wyjątkowo wysokie. Dlatego mimo spadku w relacji rocznej, plony tegoroczne są wciąż o 7,3 proc. wyższe niż przeciętnie w poprzednich pięciu sezonach, kiedy wyniosły 3,46 t/ha.

Produkcję żyta w 2014 r. w naszym kraju, GUS szacuje na 2,77 mln t, tj. aż o 17,4 proc. (0,58 mln t) mniej niż w ubiegłym roku. Wynik ten był wypadkową spadku powierzchni uprawy o 25 proc. do 0,9 mln ha oraz wzrostu przeciętnych plonów o 10,1 proc. do 3,15 t/ha. Z kolei JRC szacuje, że plony w Polsce były w tym roku o 1,0 proc. niższe niż w ubiegłym.

Wśród unijnych producentów żyta liczą się tak naprawdę tylko Polska i Niemcy. Wg JRC u naszych zachodnich sąsiadów plony w bieżącym roku wyniosły 5,58 t/ha i były wyraźnie niższe niż w 2013 r. (spadek o 6,7 proc.), choć jednocześnie o 6,5 proc. wyższe niż w poprzednich pięciu sezonach. Produkcję przekraczającą 200 tys. t w 2013 r. notowały jeszcze Dania, Hiszpania i Austria. W tej grupie dwa pierwsze kraje doświadczyły w bieżącym roku głębokiego spadku plonów, jeszcze większego niż przeciętnie w całej UE, natomiast Austria miała nieco wyższe plony niż przed rokiem.