Zastosowanie programów pszenicznych w żywieniu drobiu

Na krajowym rynku paszowym pojawiły się 2 programy żywieniowe umożliwiające żywienie kurcząt i indyków rzeźnych z udziałem całego ziarna pszenicy. Jest to tzw. Program Pasz Mix (Brojler Pszenica Mix i Indyk Pszenica Mix) oraz Program Pszeniczny – również zarówno dla kurcząt jak i indyków rzeźnych.

Program Pasz Mix polega na tym, ze ziarno pszenicy stanowi część mieszanki pełnoporcjowej w zastępstwie śruty pszennej - gdzie producent pasz dostarcza gotową mieszankę paszy w postaci granulatu i całego ziarna pszenicy. Udział całego ziarna stanowi około 10%;

Program Pszeniczny – polecany jest dla Hodowców posiadających własną pszenicę - polega na tym, że dostarczona mieszanka granulowana zawiera wyższy poziom białka od wymaganego na dany okres odchowu (jest swego rodzaju koncentratem), a Hodowca we własnym zakresie dozuje ziarno pszenicy, według określonego schematu. W tym przypadku udział pszenicy jest znacznie wyższy. Średnio za cały cykl zużywa się około 25% ziarna pszenicy w stosunku do całej spożytej paszy.

Takie programy żywienia dają możliwość:
- obniżenia kosztu paszy o koszt śrutowania, granulowania i transportu części pszenicy koniecznej do zastosowania w diecie tych ptaków,
- pokrycia indywidualnych potrzeb pokarmowych ptaków w stadzie,
- uaktywnienia działania przewodu pokarmowego - większa jest sekrecja kwasu solnego i enzymów endogennych, lepsze wykorzystanie paszy, żołądek mięśniowy jest większy, rozciera paszę wolniej i dokładniej, polepsza się ukrwienie i perystaltyka jelit,
- zapobieżenia odklejania się osłonki keratynowej, zwiotczeniu i nekrozom żołądka mięśniowego,
- zwiększenie odporności ptaków i większej przeżywalności – lepsza praca żołądków, niższe pH zapobiega rozwojowi bakterii chorobotwórczych,
- z uwagi na suchsze odchody - poprawy mikroklimatu i oszczędności w ścieleniu .

Pszenica i kukurydza to zboża najchętniej jedzone przez wszystkie ptaki, również i dlatego, że zawierają najmniej czynników antyżywieniowych. Pszenica w porównaniu do kukurydzy ma mniejszą wartość energetyczną, ale zawiera więcej białka ogólnego - około 12% i to o korzystniejszym składzie aminokwasowym. Nawet, jeśli cena rynkowa kukurydzy jest niższa niż pszenicy, mieszanki granulowane muszą zawierać pszenicę, ponieważ białko pszenicy jest bogate w lepki i kleisty gluten, który umożliwia granulowanie mieszanek i zwiększa ich trwałość. Pszenicę charakteryzuje największa ze wszystkich zbóż aktywność enzymu – fitazy. W innych paszach np. w kukurydzy i śrucie sojowej, fitaza nie występuje wcale albo w bardzo małych ilościach. Fitaza zwiększa dostępność fosforu, który w zbożach jest związany z fityną, a tym zwiększa przyswajalność wapnia, co powoduje lepsze przyrosty, ale przede wszystkim zwiększa wytrzymałość nóg ptaków. Jest to niezmiernie ważne, bowiem dzisiejsze kurczęta i indyki, doskonalone są w kierunku coraz większej masy ciała.

Wspomniane wyżej programy - Program Pasz Mix i Program Pszeniczny z udziałem całego ziarna pszenicy są bardzo interesujące - dają szanse właściwego pokrycia potrzeb pokarmowych różnych genotypów pisklęta kurcząt i indyków, jakie są oferowane na naszym rynku drobiarskim. Niedostosowanie programu żywieniowego do potrzeb pokarmowych ptaków, może prowadzić na przemian do okresów nadmiaru lub niedoboru białka. W okresie niedoboru białka, nie wykorzystuje się potencjału genetycznego ptaków, wzrasta zużycie paszy i zwiększa się otłuszczenie ptaków. Może wystąpić pterofagia i kanibalizm. Nadmiar białka w paszy zwiększa zapotrzebowanie ptaków na wodę i energię, które organizm musi zużyć w procesie trawienia białka, dezaminacji i detoksykacji aminokwasów. W wydalonym pomiocie zwiększa się zawartość wody i kwasu moczowego. Ściółka o wyższej zawartości wody i związków azotowych zwiększa częstotliwość odparzeń nóg i pęcherzy piersiowych. Dobrze rozpuszczalny w wodzie amoniak może być wchłaniany przez błony śluzowe układu oddechowego i po wniknięciu do krwi blokować hemoglobinę lub wywoływać objawy anemii. Stosowanie diet źle dobranych oprócz nieprawidłowego rozwoju ptaków i gorszego wykorzystania paszy powoduje wzrost ciepła metabolicznego. Jest to szczególnie niebezpieczne w okresie wysokich temperatur, stresów, tworzenia się hierarchii w stadzie. Również tak istotne schorzenia obserwowane u ptaków jak syndrom nagłej śmierci, syndrom stłuszczonej wątroby czy deformacje nóg mają podłoże w metabolizmie i mogą wynikać z nieprawidłowości w doborze diety.

Podsumowując trzeba stwierdzić, że stosowanie pełnego ziarna pszenicy w intensywnej produkcji kurcząt i indyków rzeźnych daje wiele korzyści – zapewnia:
- Niższe pH żołądka
- Większą masę żołądków
- Zwiększone wydzielanie soków trawiennych, a więc lepsza strawność paszy
- Mniej problemów z nekrotycznym zapaleniem jelit
- Poprzez obniżone pH żołądka, mniejsze ryzyko infekcji przez bakterie Salmonella
- Suchsze odchody, poprawę mikroklimatu, oszczędności w ścieleniu,

ale należy pamiętać, że:
- całe ziarno pszenicy można stosować dopiero od 3 tygodnia życia u indyków, a u brojlerów od 10 dnia życia,
- ziarno pszenicy musi być pierwszej jakości - musi być wolne od grzybów, mikotoksyn i salmonelli,
- w przypadku niezbyt dobrej jakości mieszanki granulowanej może nastąpić nadmierne wyjadanie ziarna pszenicy.