Zabieg sklejania łuszczyn chroni plon rzepaku

Rzepak ozimy należy do roślin kapustowatych (dawniej krzyżowych), wykształcających owoce w postaci charakterystycznych łuszczyn, które mogą mieć kształt długiej wielonasiennej łuszczyny (np. rzepak, gorczyca, stulicha, stulisz itp.) lub krótkiej łuszczynki (np. tasznik, tobołki i inne).
W końcowym etapie wegetacji roślin kapustowatych ich owoce (łuszczyny) pękają uwalniając do gleby dojrzałe nasiona. Dla rolników uprawiających rzepak ozimy lub jary jest to bardzo niekorzystny proces powodujący duże straty plonu ziarna podczas zbioru roślin uprawnych. Na proces przyspieszonego pękania łuszczyn, jeszcze przed zbiorem rzepaku, największy wpływ mają zmienne warunki pogodowe, kiedy w czasie deszczu łuszczyny pęcznieją nabierając wilgoci a następnie na słońcu pod wpływem wyższej temperatury i wiatru szybko wysychają kurcząc się co prowadzi do otwierania się łuszczyn wzdłuż szwu i wysypywania się nasion. Straty plonu spowodowane samoobsypywaniem się nasion rzepaku w wyniku przedwczesnego pękania łuszczyn mogą dochodzić do 30%, jednak w warunkach niekorzystnych, kiedy deszczowa pogoda nie pozwala na terminowy zbiór rzepaku mogą dochodzić do 90% utraconego plonu.



osypane nasiona Flexi

Na wielkość strat nasion w czasie żniw duży wpływ mają zabiegi przygotowujące plantacje rzepaku do zbioru. Działania zmierzające do uratowania już wytworzonego plonu są najprostszym sposobem osiągnięcia wyższych wydajności rzepaku w przeliczeniu na 1 ha.



osypane nasiona glifosat

Jedną z takich metod jest zabieg desykacji (podsuszania), polegający na chemicznym odwodnieniu zielonych części roślin, które dzięki temu szybciej zasychają i w związku z tym eliminuje nierównomierne dojrzewanie roślin. Zabieg desykacji mniejsza też ilość zielonych nasion, oraz pozwala zniszczyć zachwaszczenie wtórne i przyspiesza zbiór rzepaku, co jest bardzo ważne, zwłaszcza w latach i w rejonach o niekorzystnej pogodzie.



osypane nasiona -kontrola

W ostatnich latach, zyskały duże znaczenie i coraz częściej są wykonywane zabiegi zapobiegające pękaniu łuszczyn i zabezpieczające rzepak przed osypywaniem się nasion. Do wykonania tych zabiegów stosuje się preparaty zawierające specyficzne związki, które mogą być substancjami naturalnymi uzyskiwanymi z żywicy drzew jak di-1-P-menten (związek z grupy terpenowych polimerów), występujący w składzie preparatów Nu-Film 96 EC i Spodnam 555 SC, lub są to związki syntetycznego lateksu (emulsja karboksylowanego kopolimeru butadienowo-styrenowego), który jest składnikiem takich preparatów jak Flexi czy Elastiq 550 EC. Po zastosowaniu syntetyczny lateks tworzy na łuszczynach rzepaku cienką, elastyczną i półprzepuszczalną polimerową powłokę.


Flexi


Wytworzona elastyczna membrana jest wodoodporna i zabezpiecza łuszczyny przed wnikaniem wody do wnętrza tkanek jest natomiast przepuszczalna dla gazów zapewniając swobodę oddychania dzięki czemu nasiona w łuszczynach mogą dojrzewać równomiernie. Lateksowa powłoka ogranicza proces rozszerzania się i ponownego kurczenia łuszczyn oraz osypywania się ziarna, natomiast nie ogranicza transpiracji wody z rośliny na zewnątrz. Zastosowanie preparatu w żaden sposób nie wpływa na dalsze procesy życiowe zachodzące w roślinach, gdyż elastyczna lateksowa powłoka jest przepuszczalna dla powietrza i pary wodnej.
Dla osiągnięcia optymalnego plonu duże znaczenie ma równomierność dojrzewania roślin rzepaku. Na plantacjach często występuje zjawisko wcześniejszego dojrzewania łuszczyn na pędzie głównym i niebezpieczeństwo osypywania się nasion przed osiągnięciem pełnej dojrzałości łuszczyn bocznych rozgałęzień. Podczas gdy większość łuszczyn kończy już proces dojrzewania i zaczyna się osypywać to w tym samym czasie w łanie występuje pewna część młodych i niedojrzałych łuszczyn. W takich warunkach zabieg desykacji pozwoli dosuszyć rzepak i zebrać nasiona o małej wilgotności, natomiast zastosowanie preparatów sklejających i powlekających pozwala łuszczynom osiągnąć pełną dojrzałość, zredukować osypywanie nasion, opóźnić termin zbiorów i poczekać na wyrównanie dojrzałości nasion. Zabieg wspomaga naturalne dojrzewanie roślin rzepaku, ograniczając samoobsypywanie się nasion i straty przy zbiorze. W latach 2006-2008 przeprowadzone w Instytucie Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowym Instytucie Badawczym we Wrocławiu badania wpływu preparatu Flexi, na ograniczenie strat w plonach podczas zbioru rzepaku ozimego wykazały duże korzyści wynikające z zastosowania badanego środka.

Obiekt	Dawka	Plon t/ha	Wilgotność nasion %	Osypywanie nasion szt/m2
kontrola	-	2,42	8,20	196
Spodnam 550 SC	1,0 l	2,75	7,52	42
Flexi	1,0 l	2,92	7,45	18
Flexi	0,5 l	2,67	7,50	59
Flexi + glifosat 360 g/l	0,5 l 2 l	2,77	7,50	47
Glifosat 360 g/l	2 l	2,70	7,70	102

W doświadczeniach po zastosowaniu preparatu Flexi w pełnej dawce (1 l/ha) zebrano powyżej 0,5 tony z 1 hektara nasion rzepaku więcej niż z obiektu kontrolnego, na którym nie stosowano żadnych środków zabezpieczających rzepak przed osypywaniem. Ponadto zbierane z poletek nasiona rzepaku charakteryzowały się niższą wilgotnością co zdecydowanie ułatwia ich magazynowanie bez konieczności dosuszania. W warunkach utrzymujących się wysokich cen nasion rzepaku uzyskanie plonu wyższego o ponad 0,5 t/ha dzięki zastosowaniu sklejacza łuszczyn daje wymierną korzyść uzyskania dodatkowo ok. 1000 zł z 1 ha. Zastosowanie preparatów typu Flexi skutecznie ograniczało osypywanie się nasion co w konsekwencji zabezpiecza uprawy następcze przed masowym występowaniem samosiewów rzepaku ozimego.
Aby osiągnąć wysoką skuteczność działania agrolubrykantów (sklejaczy) zabieg tymi preparatami należy przeprowadzić w fazie dojrzałości technicznej rzepaku tj. około 3 tygodni przed zbiorem, w momencie gdy łuszczyny zmieniają barwę z intensywnie zielonej na seledynową i zielono-żółtą pozostając nadal elastyczne. Ze względu na zwykle nierównomierne dojrzewanie rzepaku plantatorom trudno jest uchwycić właściwy moment żółknięcia całej plantacji, dlatego należy obserwować najwcześniej dojrzewające na polu rośliny. Pojawiające się żółknące łuszczyny są sygnałem do przygotowania się do wykonania zabiegu. Dobrym sposobem oceny właściwego terminu zabiegu jest tzw. test na zginanie, kiedy łuszczynę zginamy w kształcie litery V i pozostaje ona elastyczna dając się zginać ale nie pęka lub lekko pęka bez wyrzucania nasion. Nie należy opóźniać zabiegu, gdyż pękniętych łuszczyn żaden preparat już nie sklei. Podstawową zaletą wykonanego terminowo zabiegu jest zapewnienie roślinom dalszej nie zakłóconej wegetacji i wydłużenie okresu dojrzewania, podczas której następuje wyrównanie dojrzewania nasion rzepaku.
Perparat Flexi należy stosować w dawce od 0,5 do 1,0 l/ha przy zalecanej ilości wody od 250 do 400 l/ha. Dawkę preparatu i ilość wody należy dostosować do wielkości roślin i zagęszczenia łanu. Opryskiwanie należy wykonać opryskiwaczem z podniesioną nad łan rzepaku lancą najlepiej wykorzystując do tego ścieżki technologiczne i przy założonym pod ciągnikiem ekranie poślizgowym. Jak wykazały badania, straty powodowane przez przejazd ciągnikiem przez łan rzepaku są niewielkie i nie przekraczają zwykle 1,5-2%.
Zastosowanie agrolubrykantów jak już wykazano umożliwia osiągnięcie wyższego plonu rzepaku, zebranie nasion lepiej wykształconych i wyrównanych odporniejszych na uszkodzenia powstające podczas zbioru, ponadto obniża koszty ewentualnego dosuszania ziarna rzepaku. Należy podkreślić, że koszt wykonania zabiegu sklejaczami nie jest wysoki a wyższy plon osiągnięty z plantacji pozwoli rolnikom osiągnąć większy zysk z uprawy rzepaku.