W ocenie samorządu rolniczego - Prawo wodne

Krajowa Rada Izb Rolniczych negatywnie oceniła przygotowany przez Ministerstwo Środowiska projekt ustawy Prawo wodne  w zakresie, w jakim ustawa nakłada na producentów rolnych obowiązek uiszczania opłaty za korzystanie z wód do nawadniania pól oraz nadmiernych obostrzeń dla rolników w zakresie ochrony wód przed zanieczyszczeniami azotem pochodzącymi ze źródeł rolniczych.
Dodatkowo, w zakresie zmian struktury prawno-organizacyjnej organów właściwych do gospodarowania wodami obawy budzi przesunięcie znacznej części dotychczasowych obowiązków z administracji rządowej na administrację samorządową, zwłaszcza na gminy – w kontekście systemowego braku środków na prowadzenie gospodarowania wodami zgodnego z Dyrektywą Wodną i Dyrektywą Powodziową. Przyjęty kierunek zmian o charakterze porządkującym dotychczasowy bałagań kompetencyjny oceniamy pozytywnie, natomiast nie odnosimy się jednak do oceny samych zmian w strukturze administracji państwowej zarządzania gospodarką wodną, natomiast
W zakresie gospodarki finansowej, proponowane zmiany, wg naszej oceny, nie rozwiążą problemu systemowego niedofinansowania gospodarki wodnej, co już widać w trakcie trwających prac nad tworzenie Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym. Wdrożenie unijnych zasad opłat za pobór wód może rozwiązać problem bieżącej eksploatacji urządzeń wodnych ale już nie zadań inwestycyjnych. Dla rolników polskich nowe Prawo Wodne będzie oznaczało w wielu przypadkach wprowadzenie aż 2 opłat – za pobór wody i z tytułu utrzymania urządzeń melioracji szczegółowych, przy czym dla dokładnej oceny skutków tych opłat konieczne jest przedstawienie projektów odpowiednich rozporządzeń wykonawczych, czego w projekcie nie ma, natomiast powinno być zgodnie z zasadami techniki legislacyjnej. W aktualnych i spodziewanych w najbliższej przyszłości warunkach ekonomicznych wprowadzenie tych opłat szczególnie zagrozi uprawom warzywniczym i sadowniczym a ponadto może radykalnie zmniejszyć hodowlę ryb stawowych.
Zwiększenie liczby cieków przypisanych Marszałkowi województwa następuje bez gwarancji zapewnienia właściwego poziomu finansowania, co jest nawet w uzasadnieniu jest określone jako „planuje się wprowadzenie odrębnych regulacji prawnych zmierzających do zasilenia budżetów województw”.
Umożliwienie partycypacji budżetów gminnych w inwestycjach prowadzonych na wodach SP w kosztach utrzymania tych wód – zmiana generalnie w dobrym kierunku, ale równocześnie możliwe będzie przerzucania na gminy nowych zadań, zwłaszcza po wystąpieniu klęsk powodziowych.
Nadanie samorządowi gminnemu (wójtowi) utrzymania melioracji szczegółowych i utrzymanie rowów odwadniających na terenach zurbanizowanych jest zmianą w słusznym kierunku, jednak mechanizm nakładania opłat na właścicieli wg kryterium odnoszonych korzyści jest mało precyzyjny, za to represyjny.
Rozwiązania dotyczące spółek wodnych są korzystniejsze niż propozycje wcześniejsze – dobrze, że założono powierzanie przez gminę spółkom istniejącym zadań z zakresu melioracji, jednak zapisy w tym względzie są nieprecyzyjne, co mimo wszystko może prowadzić do stopniowej eliminacji spółek wodnych na rzecz rozwoju, poprzez zlecenia, innych podmiotów. Brak szczegółowych zapisów dotyczących poboru takich opłat na obszarach nie posiadających urządzeń melioracji szczegółowych.
Zdaniem izb rolniczych mechanizm poboru opłat od właścicieli gruntów na rzecz utrzymania urządzeń melioracji szczegółowych wymaga doprecyzowania w przepisach rozporządzenia, aby w całym kraju stosować jednolite kryteria. Niektóre gminy mogą ściągać nadmierne opłaty, zwłaszcza w okresie początkowym działania nowych przepisów i „nadrabiania” kilkudziesięcioletnich zaległości w utrzymaniu urządzeń melioracyjnych. 5 letni okres przejściowy na finansowani spółek wodnych ze SP wydaje się zbyt krótki w sytuacji wieloletnich zaniedbań.
W ocenie samorządu rolniczego przeniesienie nadzoru nad spółkami wodnymi i wałowymi na wójta nie jest dobrym rozwiązaniem ze względu na możliwość wystąpienia konfliktu interesów w gminach z aktywnymi spółkami wodnymi w związku ze zlecaniem przez wójta zadań spółce.
Proponowane rozwiązania jak podkreśla KRIR są zagrożeniem dla dalszego funkcjonowania spółek wodnych dobrze wykonujących swoje zadania. Rezygnacja z możliwości wsparcia przez gminę (pomoc finansowa) spółki wodnej jest niekorzystna, zwłaszcza na terenach, gdzie zaniedbania wieloletnie w utrzymaniu urządzeń będą wymuszać nakładanie na właścicieli nadmiernych opłat eksploatacyjnych w celu realizacji ukrytych potrzeb o charakterze inwestycyjnym.