Straty finansowe gospodarstw rolnych w wyniku niskiej opłacalności produkcji rolniczej.

Bieżąca sytuacja finansowa gospodarstw rolnych (początek 2015 roku) jest bardzo trudna ze względu na niską opłacalność w podstawowych kierunkach produkcji zwierzęcej, jak też wcześniej roślinnej w tym sadowniczej i warzywniczej, na co duży wpływ miało i ma embargo na eksport produktów rolno-spożywczych, jak też wcześniejszy zakaz w naszym kraju tzw. uboju rytualnego.
Brak eksportu na rynki wschodnie i azjatyckie spowodował mniejszy skup produktów rolnych, co w konsekwencji miało wpływ na obniżenie cen skupu, a to pośrednio wpłynęło na obniżenie opłacalności produkcji rolniczej.

Wg danych GUS dochodowość w rolnictwie wynosiła:
w 2011 r. 2.713 zł na ha przeliczeniowy
w 2012 r. 2.412 zł            „
w 2013 r. 2.869 zł            „
w 2014 r. jeszcze brak danych z GUS, ale należy uważać, że nie będzie to rok lepszy od 2013.

Przeliczając tą dochodowość na gospodarstwo tzw. tradycyjne w produkcji i zapewniające poziom pracy włożonej z normą pracy rocznej zatrudnionego na pełnym etacie oraz porównując do krajowego wynagrodzenie średniego (netto) wg GUS, okaże się że parytet dochodu rolnika do wynagrodzenia średniego to:
w 2011 r. 71,81 %,
w 2012 r. 61,67 %,
w 2013 r. 70,55 %,
w 2014 r.   ? %.

W roku 2014 (w wyniku wyliczenia własnego) parytet dochodów rolnika wynosił średnio 84,32 %, a na koniec roku 75,59 %, na co złożyła się niska opłacalność produkcji zbóż ok. 92,63 %, żywca wieprzowego 59,69 %, żywca wołowego 93,72 % i mleka 96,12 %.

Analiza rynkowa wykazuje spadek cen skupu w 2013 i 2014 r. od wprowadzenia zakazu uboju rytualnego, jak też po wprowadzeniu embarga na eksport produktów rolnych.



W wyniku zakazu uboju rytualnego, co praktycznie dotyczyło roku 2013 i prawie całego  2014 (choć ceny skupu do dzisiaj nie powróciły do cen poprzednich), rolnicy producenci żywca wołowego sprzedawali swoje produkty po niższych cenach w wyniku spadku eksportu wołowiny, co spowodowało spadek cen skupu żywca wołowego:
- średnia maksymalna cena brutto skupu przed zakazem uboju rytualnego kształtowała się na poziomie 8,03 zł za 1 kg wagi żywej opasa, a średnia cena skupu bieżąca, koniec 2014 r. to ok. 6,61 zł, stąd różnica na 1 kg wynosi 1,42 zł, czyli rolnik sprzedający żywiec wołowy, opasy na 1 szt. o średniej wadze ok. 700 kg, traci ok. 987 zł.
Przy czym w poszczególnych latach straty te kształtowały się na poziomie:

- w 2012 r. 532 zł na 1 szt. cena maks. skupu 8,03, min. 7,27 zł/kg wagi żywej,
- w 2013 r. 707 zł na 1 szt. cena maks. skupu 8,03, min. 7,02 zł/kg wagi żywej,
- w 2014 r. 987 zł na 1 szt. cena maks. skupu 8,03, min. 6,61 zł/kg wagi żywej.   

Skutki finansowe wprowadzenia embarga na produkcję rolniczą, co spowodowało nasz mniejszy eksport produktów rolnych, w tym głównie produkcji i przetworów mięsnych, warzyw i owoców, czyli w efekcie niższe ceny skupu, można oszacować jako straty rolników-producentów, czyli wartość wynikającą z różnicy między ceną rynkową bieżącą, a ceną opłacalną dającą rolnikowi parytet dochodu, czyli dochód porównywalny do dochodu-wynagrodzenia średniego krajowego, netto wg GUS, tj.
- żywiec wieprzowy, tucznik - strata ok. 282 zł/szt., cena rynkowa 3,79 cena minimalna-opłacalna 6,35 zł/kg.
- żywiec wołowy, opas - strata ok. 315 zł/szt., cena rynkowa 6,71, cena minimalna-opłacalna 7,16 zł/kg,
- mleko (1 szt. krowa ml.) - strata ok. 350 zł rocznie, cena rynkowa 1,24, cena minimalna-opłacalna 1,29 zł/l.
- zboża, pszenica - strata 56,50 zł na 1 tonie, cena rynkowa 72,20, cena minimalna-opłacalna 77,80 zł/dt.  
Rzeczywista strata gospodarstwa rolnego zależeć będzie od wielkości gospodarstwa, czyli od wielkości produkcji i sprzedaży na rynek. Gospodarstwo o wielkości 13,51 ha (woj. wielkopolskie), przy produkcji tradycyjnej tj. zbóż, żywca wieprzowego, żywca wołowego, mleka może mieć stratę roczną z przyczyny aktualnie niskich, nieopłacalnych cen skupu w wysokości ok. 40-45 tys. zł, a gospodarstwo specjalizujące się w produkcji trzody chlewnej, tuczników nawet ok. 50-55 tys. zł, gospodarstwo produkujące opasy ok. 17 - 20 tys. zł, produkujące mleko straci ok. 12,5 – 15 tys. zł, a  produkujące tylko zboża ok. 5 tys. zł, (potencjalnie mała, rynkowa produkcja).  Wyliczenia przy aktualnej sytuacji rynkowej, tj. styczeń 2015 r.
Przy takiej nieopłacalności produkcji rolniczej zachodzi pytanie o funkcjonowaniu gospodarstw rolnych,  czyli funkcjonowanie przy braku środków finansowych na bieżącą i przyszłą produkcję gospodarstwa, a także na bieżącą odbudowę majątku gospodarstwa, wynikającą z amortyzacji tego majątku, czy też na utrzymanie rodziny rolnika.