Rząd wycofuje się z kluczowych zmian w OFE

Cztery miesiące - a nie trzy - będą mieli ubezpieczeni na wybór, czy chcą oszczędzać na emeryturę w OFE, czy w ZUS-ie - przewiduje nowa wersja projektu dotyczącego zmian w systemie emerytalnym. Zrezygnowano też z obowiązku inwestowania 75 proc. aktywów OFE w akcje.

Aby przedyskutować zmiany w projekcie zmian emerytalnych, minister pracy Władysław Kosiniak-Kamysz w trybie nagłym poprosił o zwołanie posiedzenia Komitetu Stałego Rady Ministrów. Nadzwyczajne spotkanie szefów resortów zostało wyznaczone na piątek.

Prof. Leokadia Oręziak z Szkoły Głównej Handlowej stwierdziła, że rząd wybrał bardzo trudną i niepewną drogę, która w istocie może nic nie dać. Jej zdaniem istnieje ryzyko, że okaże się ona nieskuteczna, zważywszy na ogrom zastrzeżeń, które zostały zgłoszone do projektu zmian.

- Wygląda na to, że to się może skończyć tak, że trzeba będzie bezwzględnie - mając absolutnie nóż na gardle - zawiesić bezterminowo przekazywanie składek do OFE - powiedziała. W jej opinii w przeciwnym razie rząd będzie musiał prosić na rynkach międzynarodowych o pożyczki, które pozwolą na finansowanie długu związanego z funkcjonowaniem otwartych funduszy emerytalnych.

Nową wersję projektu zmian w OFE opublikowano w środę wieczorem na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji. W trakcie konsultacji społecznych i międzyresortowych szereg zastrzeżeń do dokumentu zgłosili partnerzy społeczni, ale także instytucje administracji publicznej.

Nowy projekt przewiduje, że od 1 kwietnia 2014 r. przyszli emeryci będą mieli cztery miesiące (do 31 lipca 2014 r.) na decyzję, czy chcą, by 2,92 proc. pensji w postaci składki emerytalnej trafiało do OFE. Jeżeli ktoś nie zadeklaruje, że chce oszczędzać w OFE, jego składki automatycznie będą ewidencjonowane na specjalnym subkoncie w ZUS-ie.

Decyzja o wyborze OFE lub pozostaniu w ZUS-ie nie będzie ostateczna. Po dwóch latach, w 2016 r. otworzy się kolejne czteromiesięczne "okienko czasowe" na ewentualną zmianę decyzji w sprawie oszczędzania w OFE lub ZUS-ie. Następne "okienka" będą otwierane co cztery lata. W pierwotnym projekcie zakładano, że na wybór między OFE a ZUS przyszli emeryci będą mieli trzy miesiące.

Zdecydowano, że część obligacyjna aktywów zgromadzonych w OFE ma zostać przekazana do ZUS-u. Po umorzeniu obligacji środki te mają być zapisane na subkontach w ZUS-ie, gdzie mają być waloryzowane i dziedziczone, podobnie jak pozostałe środki na tych subkontach.

Projekt zakłada, że od 3 lutego 2014 r. fundusze emerytalne nie będą mogły inwestować w skarbowe papiery dłużne oraz w instrumenty dłużne gwarantowane przez Skarb Państwa. W projekcie nie ma już przepisu, który upoważniał rząd do określenia limitów lokat w poszczególne kategorie aktywów. Limity te mają się znaleźć w ustawie. W aktualnym projekcie zrezygnowano też z narzuconego OFE minimalnego 75-proc. limitu inwestowania w akcje, który miał obowiązywać przez dwa lata, licząc od 4 lutego 2014 r.

Dokument przewiduje zachętę do oszczędzania na emeryturę w tzw. trzecim filarze. Wprowadzona zostanie zryczałtowana stawka dla wypłat z Indywidualnych Kont Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE), która wyniesie 10 proc. Dochód, który jest przekazywany na IKZE pozostanie zwolniony z podatku, jak to jest obecnie. Na IKZE będzie można wpłacić co roku 120 proc. średniego wynagrodzenia, co odpowiada obecnie kwocie 4 tys. 456 zł.

Oszczędzanie w OFE będzie tańsze, bowiem opłaty pobierane przez fundusze spadną z 3,5 proc. do 1,75 proc. Niższe będą także opłaty naliczane przez ZUS od składek przekazywanych do OFE; spadną one z 0,8 proc. do 0,4 proc.

Wypłatą emerytur, także ze składek, które będą gromadzone w OFE, zajmie się ZUS. Zaproponowano wprowadzenie tzw. suwaka, czyli obowiązku stopniowego przekazywania aktywów z OFE do ZUS, na 10 lat przed emeryturą (w ratach co miesiąc). Rozwiązanie to ma chronić przyszłych emerytów przed tzw. ryzykiem złej daty. Chodzi o sytuację, kiedy świadczenia osób przechodzących na emeryturę byłyby znacznie niższe, jeśli przejście na emeryturę wypadłoby np. w czasie giełdowej bessy. ZUS będzie także informował klientów o stanach kont.

Projekt przewiduje rozszerzenie prawa do dziedziczenia oszczędności zgromadzonych w drugim filarze. Pieniądze na subkontach w ZUS-ie, który będzie wypłacał emerytury, będą mogły być dziedziczone do 3 lat po przejściu na emeryturę ubezpieczonego.

W opublikowanym w środę projekcie złagodzono restrykcje związane z zakazem emisji i publikacji reklam dotyczących OFE. Projektowane przepisy mówią, że informacje o OFE powinny obiektywnie przedstawiać sytuację finansową funduszu oraz ryzyko związane z przystąpieniem do niego. Zakazana będzie reklama funduszy niespełniająca tych warunków oraz reklama wprowadzająca w błąd. Za złamanie zakazu fundusz może dostać karę do 3 mln zł.

Poprzednia wersja projektu wprowadzała zakaz "prowadzenia działalności polegającej na publikacji i emisji reklam dotyczących otwartych funduszy". Za publikację, udostępnianie lub rozpowszechnianie informacji reklamowych o otwartym funduszu - wbrew zakazowi - groziła grzywna do 1 mln zł lub kara pozbawienia wolności do lat dwóch.

W piśmie przewodnim wysłanym wraz z projektem do Komitetu Rady Ministrów i opatrzonym klauzulą "bardzo pilne" minister pracy Władysław Kosiniak-Kamysz prosi o zorganizowanie w trybie pilnym dodatkowego posiedzenia Komitetu Stałego Rady Ministrów, co wiąże się z koniecznością obniżenia składki przekazywanej do OFE do 2,92 proc. z dniem 1 lutego 2014 r. Pozwoli to również wprowadzić 14-dniowe vacatio legis dla wejścia w życie ustawy.

Resort pracy wyjaśnił ponadto, że uwagi Narodowego Banku Polskiego dotyczące np. likwidacji opłat od składki i radykalnego obniżenia opat za zarządzanie zostaną zaprezentowane Komitetowi Stałemu Rady Ministrów oraz Radzie Ministrów celem ewentualnych zmian.