Ryż - zboże niedoceniane?

Bank Gospodarki Żywnościowej podał, że ryż jest trzecim najważniejszym zbożem pod względem całkowitej produkcji na świecie i drugim najważniejszym pod względem spożycia przez ludzi. Jego rola w ostatnich latach nieznacznie malała, a w handlu międzynarodowym uczestniczy stosunkowo niewielka część produkowanego ziarna, ale wciąż sytuacja na jego rynku przekłada się na sytuację na rynkach innych zbóż.

Według Departamentu Rolnictwa Stanów Zjednoczonych (USDA) światowa produkcja ryżu w sezonie 2013/14 wyniosła 477 mln t (ryż bielony), co oznaczało, że ten rodzaj zbóż jest trzecim najpopularniejszym po kukurydzy (989 mln t) i pszenicy (715 mln t). Jednak ryż, w odróżnieniu od tych dwóch zbóż, a szczególnie kukurydzy, jest przeznaczany w zdecydowanej większości na cele spożywcze, co powoduje, że ma ważniejsze miejsce w diecie niż kukurydza. Dla wielu krajów zboże to ma znaczenie strategiczne - wyższe są zapasy i wsparcie dla producentów. Jego niedobory powodują znaczne wzrosty cen, co pokazała panika na rynku z początku 2008 r., kiedy pomiędzy początkiem roku, a końcem maja cena wzrosła o ponad 150 proc.

Z drugiej strony, ze względu na strategiczny charakter tego zboża, rządy wielu krajów dążą do samowystarczalności i tym samym w handlu międzynarodowym uczestniczy niewielka część światowej produkcji. W sezonie 2013/14 było to 8-9 proc., czyli około 40-42 mln t, podczas gdy dla zbóż ogółem udział ten wynosił 14 proc., a dla pszenicy prawie 22 proc.

W sezonie 2014/15 w odróżnieniu od pszenicy i kukurydzy światowy bilans ryżu jest dosyć napięty. Według USDA produkcja ryżu w bieżącym sezonie wyniesie 475,2 mln t wobec 476,9 mln t w sezonie ubiegłym. Co więcej w obecny sezon weszliśmy z zapasami wynoszącymi 106,8 mln t, co stanowiło wielkość o 3,3 mln t niższą niż na początku poprzedniego sezonu. Do tego wzrosnąć o 3,1 mln t do 480,4 mln t ma zużycie ryżu, które drugi sezon z rzędu będzie przewyższać produkcję.

W rezultacie zapasy na koniec sezonu prognozowane są na poziomie 99,1 mln t, znacznie niższym niż w ubiegłym sezonie, kiedy wyniosły 106,8 mln t. Jeśli te prognozy znajdą odzwierciedlenie w rzeczywistości, relacja zapasów końcowych do zużycia spadnie do 20,6 proc., najniższego poziomu od sezonu 2007/08, kiedy wynosiła 19,0 proc.

Z kolei Międzynarodowa Rada Zbożowa przewiduje, że zużycie (481,5 mln t) jeszcze bardziej będzie przewyższało produkcję (475,1 mln t). Jednak MRZ wyższej ocenia zapasy ryżu - na 101,7 mln t, co daje relację zapasów do zużycia na poziomie 21,1 proc.

W rezultacie sytuacji popytowo-podażowej ceny ryżu w obecnym sezonie są jedynie minimalnie niższe niż w poprzednim. W okresie VII-XI 2014 r. wg światowego indeksu sporządzanego przez MRZ, ryż był jedynie o 1,6 proc. tańszy niż w tym samym okresie rok wcześniej. Dla porównania w tym samym czasie pszenica potaniała o 6,7 proc., a kukurydza o 16,5 proc.