Rynek wieprzowiny i wołowiny według prognozy ARR

W dniu 18 czerwca 2003 r. odbyło się kolejne posiedzenie zespołu niezależnych ekspertów, powołanego przez Prezesa Agencji Rynku Rolnego, którego celem było zaktualizowanie prognozy cen rynkowych podstawowych produktów rolniczych do końca 2003 roku.

Poniżej prezentujemy prognozy cen pszenicy, żyta, żywca wieprzowego i wo-łowego oraz mleka i jego przetworów na tle przewidywanych czynników popytowo-podażowych wpływających na ich poziom.

Rynek zbóż | Rynek mięsa | Rynek mleka

RYNEK WIEPRZOWINY

• aktualna sytuacja cenowa

W wyniku utrzymującej się od początku 2003 r. nadwyżki podaży, ceny skupu żywca wieprzowego kształtują się na poziomie znacznie niższym niż przed rokiem. Ożywienie popytu w okresie przedświątecznym spowodowało niewielki wzrost cen, które według danych GUS w kwietniu br. przeciętnie wynosiły 3,12 zł/kg, tj. o 3% więcej niż w marcu. Jednak w maju notowano ponowny spadek cen skupu żywca wieprzowego do 3,07 zł/kg, tj. o ok. 2% w ciągu miesiąca. W porównaniu do cen sprzed roku były one o ok. 13% niższe. Według danych MRiRW aktualnie ceny trzody chlewnej ponownie wykazują tendencje wzrostowe.

• czynniki wpływające na poziom cen:

– poziom pogłowia i produkcji trzody chlewnej
Pogłębienie się spadkowych tendencji cen w skupie trzody chlewnej notowane w II połowie 2002 r. spowodowało, że przy rosnących cenach zbóż, znacząco obni-żyła się opłacalność chowu trzody. W końcu ub.r. relacje cen żywiec : żyto kształtowały się jak 9,1 : 1, tj. na granicy opłacalności. Jeszcze mniej korzystna dla producentów żywca była relacja cen jego skupu do targowiskowych cen jęczmienia, która wynosiła 7,8 : 1. Od początku br. relacje te ulegały dalszemu zawężeniu. W maju cena 1 kg żywca wieprzowego była równoważna cenie tylko 7,5 kg żyta albo 6,3 kg jęczmienia. Pogorszenie opłacalności skutkowało ograniczaniem chowu trzody chlewnej, którego jednym z pierwszych symptomów jest zmniejszanie liczby loch prośnych.

Według danych GUS z końca marca br. pogłowie loch prośnych było już o 3,3% mniejsze niż w analogicznym okresie ub.r. Jednak przy utrzymującym się jeszcze wzroście liczby prosiąt, warchlaków i tuczników, całe stado trzody chlewnej było o 5,2% większe niż przed rokiem i wynosiło 18,6 mln szt. Spadku pogłowia ogółem można spodziewać się w II połowie br., jednak z uwagi na wciąż jeszcze dużą liczebność pogłowia tuczników zmniejszenie produkcji żywca wieprzowego nastąpi prawdopodobnie dopiero w I połowie 2004 r.

Na podstawie danych o aktualnym i przewidywanym stanie pogłowia szacuje się, że w II połowie br. produkcja wieprzowiny ukształtuje się na poziomie ok. 1015 tys. t (w.b.c.), tj. o ok. 2% wyższym niż w analogicznym okresie roku poprzedniego.

– handel zagraniczny
W br. na zagranicznych rynkach nadal utrzymuje się bardzo silna konkurencja z uwagi na wysoki poziom produkcji wieprzowiny w krajach eksportujących (np. USA, Unii Europejskiej, na Węgrzech). Jednak niskie ceny krajowej wieprzowiny, dopłaty do eksportu półtusz wieprzowych stosowane w br. oraz sprzedaż po preferencyjnej cenie przeznaczonej na eksport mrożonej wieprzowiny z zapasów ARR spowodowały wzrost eksportu tego mięsa. Według danych GUS w I kwartale br. eksport mięsa, podrobów, tłuszczy oraz przetworów wieprzowych w ekwiwalencie mięsa wyniósł ok. 45 tys. t i był ponad 3-krotnie większy niż w analogicznym okresie ub.r. Z danych Głównego Inspektoratu Weterynarii wynika, że pomimo wprowadzenia od kwietnia br. ograniczeń importowych przez niektóre kraje importujące polską wieprzowinę (np. Rosja i kraje nadbałtyckie) oraz zastosowanie dopłat do eksportu przez niektóre kraje eksportujące (np. Węgry), Polsce udało się utrzymać wysoki poziom eksportu. Przewiduje się, że w II połowie br. eksport również będzie znacząco większy niż w analogicznym okresie 2002 r. i może wynieść ok. 100 tys. t.

O wielkości importu decydują podobne czynniki jak w przypadku eksportu. Niskie ceny krajowej wieprzowiny 2003 r. skutkowały zmniejszeniem importu tego mięsa i jego przetworów. Według danych GUS w I kwartale br. import wieprzowiny w ekwiwalencie mięsa wyniósł niecałe 10 tys. t i był o ok. 40% mniejszy niż w analogicznym okresie roku 2002. Mniejsza niż przed rokiem jest opłacalność importu wieprzowiny z krajów UE, które dominują w geograficznej strukturze polskiego importu tego mięsa. Pomimo zwiększenia kontyngentu na bezcłowy przywóz wieprzowiny dla krajów UE, w I połowie 2003 r. importerzy zgłosili chęć przywozu 15,5 tys. t mięsa wieprzowego (na 18,8 tys. t możliwych) wobec 17,3 tys. t (tj. przy wykorzystaniu 100% możliwości) w analogicznym okresie ub.r. Ponieważ zmiany cyklu produkcyjnego żywca wieprzowego w UE wyprzedzają nieco jego zmiany w Polsce, relacje cen polskiej i unijnej wieprzowiny w okresie objętym prognozą powinny być korzystne dla Polski.

– spożycie
Wysoka stopa bezrobocia oraz duże rozwarstwienie dochodów ludności nie sprzyja zwiększaniu spożycia mięsa i jego przetworów. Według danych GUS z badania budżetów domowych w I kwartale br. łączne spożycie wszystkich gatunków mięsa, przetworów i podrobów zmniejszyło się w porównaniu z analogicznym okresem ub.r. o ok. 3%. Z uwagi na zmianę relacji cen poszczególnych gatunków mięsa zmieniła się struktura jego spożycia. W efekcie zwiększenia w 2003 r. dynamiki spadku cen detalicznych mięsa wieprzowego (w kwietniu br. było ono o ok. 13% tańsze niż przed rokiem), przy malejącym spadku cen mięsa drobiowego, konsumpcja kulinarnego mięsa wieprzowego w okresie styczeń-marzec br. wzrosła, nie rekompensując jednak spadku spożycia mięsa drobiowego, wołowego ani przetworów mięsnych. W ciągu br. spodziewany jest kilkuprocentowy wzrost spożycia wieprzowiny.

– działania ARR
W związku z utrzymującą się w 2003 r. znaczną przewagą podaży wieprzowiny nad popytem Agencja Rynku Rolnego kontynuuje realizację zakupów półtusz wieprzowych na zapasy, w celu ochrony dochodów producentów żywca wieprzowego. Do 21 czerwca br. ARR zakupiła blisko 110 tys. t półtusz wieprzowych. Zgodnie z "Rocznym programem działań interwencyjnych ARR na 2003 r." do końca br. planowany jest zakup jeszcze ok. 17 tys. t. Jednocześnie, w celu zmniejszenia presji podaży mięsa na rynek krajowy, Agencja realizuje dopłaty do eksportu świeżych lub chłodzonych półtusz wieprzowych pochodzenia krajowego. Stawka dopłaty została określona rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 31 stycznia 2003 r. i wynosi 2,30 zł/kg. Do 10 czerwca br. ARR wydała pozwolenia na eksport z dopłatą 40,9 tys. t mięsa wieprzowego, tj. całego przysługującego Polsce limitu w ramach WTO. Agencja realizuje także sprzedaż mrożonych półtusz wieprzowych z zapasów z przeznaczeniem na eksport po cenach preferencyjnych.

• prognoza cen skupu do grudnia 2003 r.

Przewiduje się, że w III kwartale br. w wyniku sezonowego zmniejszenia podaży, ceny skupu trzody chlewnej, jak co roku o tej porze mogą wzrosnąć. Jednak z uwagi na wzrostową jeszcze fazę cyklu produkcyjnego zwyżka cen prawdopodobnie nie będzie duża. W IV kwartale na rynku ponownie może ujawnić się nadwyżka podaży nad popytem, powodując obniżenie cen skupu. Zespół ekspertów prognozuje, że przeciętne ceny skupu trzody chlewnej do końca 2003 r. mogą kształtować się następująco:

RYNEK WOŁOWINY

• aktualna sytuacja cenowa

W okresie styczeń-maj 2003 r., przy znacznie wyższym niż przed rokiem poziomie skupu bydła, niższych cenach skupu trzody chlewnej i drobiu, ceny skupu bydła ogółem były także niższe niż w analogicznych miesiącach 2002 r. W maju br. wynosiły one 2,57 zł/kg, tj. o 6,7% mniej niż rok wcześniej. Tak niska cena może świadczyć o zwiększonym udziale krów w strukturze skupu bydła rzeźnego. Ceny skupu młodego bydła rzeźnego, choć również niskie - w maju br. były o 1,8% wyższe niż przed rokiem i wynosiły 2,99 zł/kg.

• czynniki wpływające na poziom cen:

– poziom pogłowia i produkcja wołowiny
Na skutek malejącego od wielu lat popytu na wołowinę i niskich cen skupu bydła, poziom jego pogłowia i produkcja żywca wołowego maleje z roku na rok. Według danych GUS w grudniu 2002 r. pogłowie bydła ogółem obniżyło się do poziomu 5,4 mln szt., tj. o dalsze 1,4% w skali roku, w tym bydła bez krów było o 2,2% mniej. Przy niskiej opłacalności produkcja żywca wołowego prawdopodobnie nadal będzie malała, jednak dynamika spadku może ulec ograniczeniu. Ocenia się, że produkcja żywca wołowego w br. może wynieść 270 tys. t (w.b.c.) i będzie o 1% mniejsza niż w 2002 r.

– handel zagraniczny
Według danych GUS w I kwartale br. wyeksportowano w ekwiwalencie mięsa ok. 22 tys. t żywca, mięsa, przetworów i podrobów wołowych, tj. o 7% mniej niż w analogicznym okresie 2002 r. Największy spadek - o 35% dotyczył mięsa mrożonego i wynikał ze zmniejszenia sprzedaży ćwierćtusz wołowych z zapasów ARR. W związku z wyczerpaniem się agencyjnych zapasów wołowiny eksport tego mięsa w kolejnych miesiącach prawdopodobnie ulegnie dalszemu zmniejszeniu. Możliwy jest natomiast wzrost wywozu cieląt do dalszego opasu.

Na niskim poziomie utrzymuje się import wołowiny. Jednak pomimo ograniczonego krajowego popytu na wołowinę odnotowano istotny wzrost importu przetworów wołowych, co prawdopodobnie wynika z braku tradycji produkcji pewnych asortymentów przetworów wołowych w Polsce i różnicy w jakości surowca. Przewiduje się, że ewentualne dalsze zmiany salda obrotów handlu zagranicznego żywcem, mięsem i przetworami wołowymi nie będą miały znaczącego wpływu na kształtowanie się cen skupu żywca wołowego w kraju.

– spożycie
Według danych GUS (z badań budżetów domowych) w I kwartale 2003 r. spożycie kulinarnego mięsa wołowego zmniejszyło się o ok. 20% w porównaniu do analogicznego okresu ub.r. W tym okresie zmniejszyło się także spożycie przetworów mięsnych. Przy przewidywanym utrzymywaniu się cen wieprzowiny i drobiu na niskim poziomie, konsumpcja wołowiny w br. może być mniejsza niż w roku 2002.

– działania ARR
W I kwartale 2003 r. Agencja sprzedała ok. 8 tys. t mrożonych ćwierćtusz wołowych całkowicie wyczerpując posiadane zapasy i nie przewiduje się dalszych działań na tym rynku.

• prognoza cen skupu do grudnia 2003 r.

Uwzględniając aktualną i przewidywaną sytuację podażowo-popytową eksperci oceniają, że średnie ceny skupu bydła do końca 2003 r. mogą kształtować się w zakresie: