Rynek mleka według prognozy ARR

Eksperci Agencji Rynku Rolnego zaktualizowali (19.12.02 r.) prognozy cen rynkowych podstawowych produktów rolniczych do końca pierwszego półrocza 2003 r.

Rynek zbóż | Rynek mięsa | Rynek mleka

Aktualna sytuacja cenowa:

1. Mleko surowe

Zmniejszające się dostawy surowca mlecznego charakterystyczne w okresie jesieno-zimowym spowodowały odwrócenie spadkowej tendencji cen, utrzymującej się w okresie 8 miesięcy 2002 r. Od września do listopada br. przeciętna cena skupu mleka miesięcznie wzrastała od 0,4% do 3,9%. Według danych GUS w listopadzie 2002 r. wyniosła ona 71,24 zł/hl i była o blisko 3% wyższa niż w październiku, ale o ponad 10% niższa niż w analogicznym okresie 2001 r. W miesiącach styczeń-listopad 2002 r. producenci uzyskiwali za mleko średnio w kraju o ok. 8% mniejszą cenę niż przed rokiem.

2. Masło w blokach

Od września 2002 r., z uwagi na sezonowe zmniejszenie podaży surowca, odnotowywany jest wzrost cen masła. W listopadzie przeciętna cena zbytu masła w blokach (według danych GUS) wyniosła 8,43 zł/kg (z VAT) i była o 0,8% wyższa niż w październiku. W porównaniu do analogicznego okresu 2001 r. była ona jednak nadal nieco niższa (o 0,7%). Według cotygodniowych komunikatów Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi cena masła w blokach w połowie grudnia 2002 r. ukształtowała się na poziomie 8,38 zł/kg (z VAT).

3. Mleko odtłuszczone w proszku

W 2002 r. niskie ceny odtłuszczonego mleka w proszku na rynku światowym spowodowały głęboki spadek cen tego produktu również na rynku krajowym. Największy miesięczny spadek cen odnotowano we wrześniu – o ok. 11%, a najmniejszy w lutym – o 0,6%. W listopadzie 2002 r. średnia cena zbytu OMP (dane GUS) ukształtowała się na poziomie 5,73 zł/kg (z VAT) i była nieznacznie (o 0,2%) wyższa niż w październiku ale aż o ponad 29% niższa w porównaniu do analogicznego okresu 2001 r. W połowie grudnia 2002 r. (wg komunikatów MRiRW) cena tego mleka wyniosła 5,36 zł/kg (z VAT).

Czynniki wpływające na poziom cen:

1. Pogłowie krów i produkcja mleka

Od kilku lat notuje się spadkową tendencję w chowie bydła mlecznego. W czerwcu 2002 r. stado krów było o 3,4% mniejsze niż w analogicznym okresie przed rokiem i wynosiło 2,9 mln szt. Mniejszy stan pogłowia krów, przy jednoczesnym wyeliminowaniu z obrotu od 1 stycznia 2003 r. mleka klasy II będzie wpływać ograniczająco na poziom podaży mleka. Jednak dotyczyć to może głównie małych producentów, gdyż przewiduje się dalszy wzrost wydajności krów w gospodarstwach wielkotowarowych, między innymi na skutek sukcesywnej wymiany materiału genetycznego oraz poprawy żywienia bydła. W tej sytuacji ocenia się, że produkcja mleka w 2003 r. może być nawet nieco większa niż w 2002 r.

2. Podaż mleka surowego, masła i mleka odtłuszczonego w proszku

W 2002 r., w wyniku postępującej koncentracji produkcji mleka w gospodarstwach specjalistycznych, nastąpiło zwiększenie podaży surowca do skupu. Według danych GUS skup mleka ogółem w okresie 11 miesięcy br. wyniósł 6,61 mld l i był o ponad 2% większy niż przed rokiem. W listopadzie 2002 r. skupiono 501 mln l mleka, tj. o 13,3% mniej niż w październiku ale o 2,2% więcej niż w analogicznym okresie 2001 r. Tendencje do zwiększania towarowości produkowanego mleka, przy ograniczaniu jego zużycia w gospodarstwach, będą utrzymywały się również w roku 2003.

Relatywnie niski poziom cen masła i mleka odtłuszczonego w proszku w 2002 r. zarówno na rynku krajowym jak i światowym, wpływał ograniczająco na wielkość ich produkcji. Według danych GUS w okresie styczeń-listopad 2002 r. wyprodukowano 138 tys. t masła, tj. nieznacznie (o 0,9%) poniżej wysokiego poziomu produkcji w analogicznym okresie 2001 r.

Produkcja proszku mlecznego w okresie styczeń-październik 2002 r. była o 4% niższa niż przed rokiem i ukształtowała się na poziomie 127 tys. t.

Przewiduje się, że w 2003 r. na skutek prawdopodobnej niewielkiej poprawy koniunktury na rynkach zagranicznych oraz spodziewanego wzrostu podaży surowca produkcja odtłuszczonego mleka w proszku oraz masła może nieco wzrosnąć.

3. Handel zagraniczny

W handlu zagranicznym artykułami mleczarskimi w 2002 r. znacznie zmniejszył się eksport zarówno mleka w proszku jak również masła. Czynnikiem hamującym wywóz masła z kraju były głównie jego niskie ceny na rynku zagranicznym. W połowie grudnia 2002 r. na rynku międzynarodowym (FOB – porty Europy Zachodniej) za masło płacono 1125 USD/t, tj. o ponad 6% mniej niż w tym samym okresie przed rokiem. Według danych GUS w okresie styczeń-wrzesień 2002 r. wyeksportowano ok. 9,6 tys. t tego artykułu, tj. o 42% mniej niż w analogicznym okresie ub.r. W tym samym czasie odnotowano wzrost importu. W ciągu 9 miesięcy 2002 r. zaimportowano ok. 3,1 tys. t masła wobec ok. 1,6 tys. t w tym samym okresie w 2001 r.

Z uwagi na utrzymującą się od końca 2001 r. dekoniunkturę na światowym rynku OMP możliwości jego eksportu były znacznie ograniczone. Według GUS w okresie styczeń - wrzesień 2002 r. wyeksportowano 70,5 tys. t proszku chudego, tj. o 18% mniej niż w tych samych miesiącach 2001 r. Jednak w końcu 2002 r. odnotowuje się sukcesywny wzrost jego cen na rynku międzynarodowym. W połowie grudnia cena OMP osiągnęła najwyższy w 2002 r. poziom 1625 USD/t (6,41 zł/kg) i była tylko nieznacznie (o ok. 1%) niższa niż przed rokiem. Ponadto Unia Europejska w ciągu ostatnich dwóch miesięcy (od 24 października 2002 r.) czterokrotnie obniżyła refundacje eksportowe, dzięki czemu znacznie wzrośnie konkurencyjność polskiego mleka w proszku na rynkach zagranicznych.

4. Spożycie masła

Utrzymująca się od początku 2002 r. spadkowa tendencja cen masła sprzyjała zwiększaniu konsumpcji tego produktu. Spożycie masła w okresie styczeń-wrzesień (wg danych GUS) było o ponad 5% większe w porównaniu z analogicznym okresem 2001 r. Z uwagi na przewidywany w 2003 r. wzrost cen masła można spodziewać się wyhamowania tempa wzrostu spożycia tego artykułu.

5. Działania ARR

W celu uzupełnienia malejącej w okresie jesiennym podaży masła z bieżącej produkcji Agencja z początkiem listopada 2002 r. uruchomiła sprzedaż masła w blokach, pochodzącego z zapasów zgromadzonych w okresie letnim, po cenie wywoławczej 7,70 zł/kg netto. Łącznie do 12 grudnia 2002 r. sprzedano ok. 3,6 tys. t, uzyskując na poszczególnych przetargach ceny transakcyjne w zakresie 7,70-7,93 zł/kg.

Działania interwencyjne na rynku mleka w 2003 r., mające na celu przeciwdziałanie nadmiernemu spadkowi cen w okresie sezonowo zwiększonej podaży, prowadzone będą zgodnie z ustawą o regulacji rynku mleka i przetworów mleczarskich (zakupy masła i dopłaty do przechowywania produktów mleczarskich). Przewidywane są także dopłaty do eksportu mleka w proszku.

Prognoza cen do czerwca 2003 r.:

Zespół niezależnych ekspertów, uwzględniając koniunkturalne i sezonowe zmiany w układzie czynników podażowo-popytowych na rynku mleka, przewiduje w I połowie 2003 r. następujący poziom cen: