Rolnictwo odpowiedzialne według Syngenta

Wywiad z dr Grzegorzem Doruchowskim, Kierownikiem Pracowni Techniki Ochrony i Nawożenia w Zakładzie Agroinzynierii Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach.

S: Czym jest inicjatywa Syngenty „Rolnictwo Odpowiedzialne” w odbiorze jej „zewnętrznego” uczestnika  ?
GD: Rozumiem, że podejmując tę inicjatywę Syngenta jako producent środków ochrony roślin rozszerza zakres i tematykę ważnego aspektu swojej działalności, jakim jest promowanie racjonalnego i bezpiecznego stosowania swoich produktów. W zaproponowanej formie inicjatywa ta przekracza ramy akcji li tylko wizerunkowej i staje się wyrazem odpowiedzialności do jakiej firma się poczuwa zarówno wobec swoich klientów jak i konsumentów, czyli nas wszystkich. Tymczasem naszym wspólnym interesem jest życie w nieskażonym środowisku, z dostępem do czystej wody i zdrowej żywności.  
Logo akcji sugeruje, że ochroną i odpowiedzialnością objęte są zarówno uprawy jak i człowiek z wszystkimi potrzebnymi do życia zasobami natury. Zieleń loga przywodzi na myśl bliską mi ideę „zielonego myślenia”, czyli projektowania i promowania działań na rzecz maksymalnego ograniczenia negatywnego wpływu działalności i produktu na środowisko naturalne. Ten sposób myślenia, obejmujący alternatywne źródła energii, jej oszczędność, oraz minimalizację odpadów i emisji zanieczyszczeń jak najbardziej pasuje do współczesnego rolnictwa i powinien stać się jego drogowskazem.
Dla mnie osobiście „Rolnictwo Odpowiedzialne” jest możliwością upowszechniania wyników mojej pracy jako przedstawiciela nauki, w formie bardzo efektywnej i praktycznej bo trafiającej bezpośrednio do odbiorcy. To sposób publicznego „wyżycia” w kontakcie ze środowiskami rolniczymi jakiej nie dają publikacje ściśle naukowe.

S: Do kogo kierowane są propozycje „Rolnictwa Odpowiedzialnego” ?  
GD: Odpowiedzialność za bezpieczeństwo stosowania środków ochrony roślin rozkłada się na wiele środowisk. W najwyższym stopniu, co zrozumiałe, spoczywa ona na użytkownikach pestycydów. Poprzez „Rolnictwo odpowiedzialne” Syngenta realizuje zadania w swoim zakresie odpowiedzialności jako producenta środków ochrony roślin, czyli bardzo ważnego partnera rolników. Ta odpowiedzialność sprowadza się do integrowania wiedzy i doświadczenia oraz wysiłków pozostałych środowisk, w tym naukowych, zmierzających do podnoszenia świadomości użytkowników i pomocy we wdrażaniu dobrej praktyki rolniczej w zakresie stosowania środków ochrony roślin. W tym kontekście dobra praktyka obejmuje zagadnienia ochrony osobistej wykonawców zabiegów, prawidłowego użytkowania sprzętu, w tym doboru odpowiednich dawek cieczy, rozpylaczy i parametrów pracy opryskiwaczy, bezpiecznego napełniania i mycia sprzętu oraz zagospodarowania pozostałości, w tym opakowań po środkach ochrony roślin. Stosowanie dobrej praktyki, wymagające przede wszystkim wiedzy, staranności, świadomego działania i wysiłku organizacyjnego rolnika przekłada się na niewspółmiernie duże - w relacji do tego wysiłku – korzyści. Mam tu na myśli przede wszystkim zdrowie ludzi oraz zapewnienie skuteczności zabiegów i tym samym podniesienie efektywności ochrony roślin. Bezpośrednim partnerem i beneficjentem inicjatywy „Bezpieczne Rolnictwo” jest więc każdy producent stosujący środki ochrony roślin. Finalne korzyści spływają siłą rzeczy na nas wszystkich, żyjących w otoczeniu rolnictwa i bytowo uzależnionych od jego produktów.  

S: Jakie znaczenie dla rolników ma stosowanie dobrej praktyki ?
GD: Dobra praktyka jest kluczem do sukcesu we współczesnej produkcji rolnej i osobistych korzyści jej uczestników. Jest ona drogą do realizacji założeń Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej, która zakłada poprawę efektywności gospodarowania, lepsze wykorzystanie środków produkcji, edukację rolników i ograniczenie ujemnego oddziaływania rolnictwa na środowisko poprzez stosowanie przyjaznych środowisku metod produkcji. Przyjmuje się, że dopłaty bezpośrednie dla rolników stanowią w pewnym sensie rekompensatę za świadczenia rolnika na rzecz środowiska przyrodniczego, z którego korzysta całe społeczeństwo. Znajduje to pełne odzwierciedlenie w zasadzie wzajemnej zgodności (cross compliance), czyli powiązaniu dopłat bezpośrednich z obowiązkiem przestrzegania przez rolnika zasad dobrej praktyki. Mimo, że w Polsce wciąż obowiązuje (i obowiązywać będzie do roku 2013 r.) uproszczony system dopłat bezpośrednich to już od stycznia 2011 r. warunkiem ubiegania się o płatności bezpośrednie jest przestrzeganie przepisów prawa w zakresie ochrony roślin. Dotyczy to stosowania pestycydów zgodnie z przeznaczeniem, odpowiednich kwalifikacji wykonawców zabiegów, stanu technicznego opryskiwaczy, zasad i warunków przechowywania pestycydów, przestrzegania stref ochronnych i warunków pogodowych podczas zabiegów, zagospodarowania opakowań oraz ewidencji zabiegów. Nieprzestrzeganie przepisów w tym zakresie skutkuje dotkliwym obniżeniem kwoty płatności, a w skrajnych przypadkach całkowitym jej cofnięciem. W najbliższych latach zakres wymagań, od których uzależnione będą pełne dopłaty bezpośrednie będzie się zwiększał. Od stycznia 2014 roku we wszystkich krajach UE dojdzie obowiązek stosowania integrowanych metod ochrony roślin. Ponadto przestrzeganie przepisów jest warunkiem uzyskania preferencyjnych kredytów lub bardzo korzystnych dla rolników dotacji w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich.

S: Jakimi metodami można przekonać rolników do stosowania dobrej praktyki ?
GD: Aby sprostać wspomnianym wcześniej wymaganiom natury legislacyjnej, oraz rosnącym oczekiwaniom społecznym i rynkowym konieczny jest pewien wysiłek użytkowników środków ochrony roślin na rzecz odpowiedzialnych i bezpiecznych metod ich stosowania. Wymaga to zmiany postawy, „zielonego myślenia”, a może nawet mentalnej rewolucji aby dostrzec bezpośredni związek między sposobem postępowania a korzyściami płynącymi z efektów działań. Proces ten musi przebiegać w oparciu o rzetelną wiedzę, budowanie świadomości i dostęp do informacji. Poprzez inicjatywę „Odpowiedzialne Rolnictwo” Syngenta umiejętnie wykorzystuje wszystkie te filary we współpracy z różnymi środowiskami, także naukowymi. W ramach Konferencji Zimowych zorganizowanych w styczniu i lutym 2012 eksperci Instytutu Ogrodnictwa ze Skierniewic oraz Instytutu Ochrony Roślin z Poznania prowadzili prelekcje i konsultacje dla rolników w zakresie bezpiecznych i skutecznych metod stosowania środków ochrony roślin. Podczas czterech spotkań ponad 1200 uczestników miało okazje zapoznania się z przekazywaną przez ekspertów wiedzą. Trwałym zapisem tej wiedzy jest specjalnie na tę okazje opracowana broszura pt. „Kodeks odpowiedzialnego użytkownika środków ochrony roślin”. Nasze wspólne działania uświadamiające i edukacyjne będą kontynuowane podczas wiosennej akcji Pola Klasy S. Wzorem roku 2011 spotkania polowe z rolnikami i doradcami będą przebiegać w kilkunastoosobowych, „pielgrzymujących” po polach grupach, co sprzyja bezpośrednim kontaktom z uczestnikami oraz ułatwia dyskusję i wymianę opinii. W tym roku odbędzie się aż osiem spotkań w różnych rejonach kraju. Ustawiczną formą dostarczania informacji rolnikom i doradcom, oraz innym służbom rolnym są serwisy internetowe, w tym także proponowane przez Syngentę: „Rolnictwo odpowiedzialne”, „Agricast” i „Infopole”. Serwis „Rolnictwo odpowiedzialne” w swoich zakładkach zawiera kompendium wiedzy na temat zasad bezpiecznej pracy ze środkami ochrony roślin: transport, magazynowanie, stosowanie środków ochrony roślin, kalibracja opryskiwacza, odzież ochronna, dobre wzory i przykłady. Serwis „Agricast” podaje przebieg warunków meteorologicznych i umożliwia dostęp do aktualnej prognozy pogody pod kątem skuteczności zabiegów ochrony roślin i siewu. W końcu „Infopole” to serwis monitoringu występowania agrofagów, prowadzony w oparciu o cotygodniowe meldunki z 22 punktów zlokalizowanych na terenie całej Polski.

S: Kluczem do dobrej praktyki jest zatem wiedza ?
GD: Tak, wiedza jest w tym pęku kluczy, które otwierają wszystkie drzwi. Jak nigdy wcześniej ochrona roślin objęta jest specjalnym nadzorem i podlega specjalnym restrykcjom. Jednocześnie nigdy przedtem użytkownicy środków ochrony roślin nie mieli tak urozmaiconych i powszechnie dostępnych źródeł wiedzy i informacji potrzebnych do efektywnego zarządzania gospodarstwem oraz prowadzenia produkcji rolnej w sposób opłacalny, bezpieczny i odpowiedzialny. Pozostając cennym towarem,  za sprawą inicjatyw takich jak „Rolnictwo Odpowiedzialne”,wiedza staje się także dobrem publicznym, co jak wiadomo jest warunkiem wszelkiego postępu i rozwoju.  Pełne wykorzystanie tych nowych możliwości dostępu do wiedzy leży w najlepszym interesie każdego rolnika.   

S: Zapraszamy zatem wszystkich do odwiedzenia strony internetowej Syngenta dedykowanej projektowi „Rolnictwo Odpowiedzialne” – www.rolnictwoodpowiedzialne.pl.
Dziękuję za rozmowę.