Resort rolnictwa odpowiada

W sprawie podjęcia inicjatywy legislacyjnej dotyczącej stworzenia możliwości przetwarzania produktów roślinnych w gospodarstwie rolnym i w grupie producentów, bez konieczności rejestrowania działalności gospodarczej przedstawiam poniższe wyjaśnienia.
Zgodnie z zasadami ustanowionymi dla wszystkich państw członkowskich Wspólnoty Europejskiej w rozporządzeniu (WE) Nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiającym ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującym Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającym procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności ( Dz. Urz. WE L 31 z 01.02.2002, str. 1; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 6, str. 463) w zakresie prowadzonej działalności związanej z jakimkolwiek etapem produkcji, przetwarzania i dystrybucji żywności należy zagwarantować bezpieczeństwo żywności wprowadzanej do obrotu.
W celu spełnienia wymagań odnoszących się do bezpieczeństwa w ramach prowadzonej działalności należy dostosować się do przepisów rozporządzeń unijnych oraz krajowych przepisów ww. ustaw i wydanych na ich podstawie rozporządzeń wykonawczych. Przepisy te określają między innymi odpowiedzialność podmiotów działających w obrocie żywnością, zasady znakowania produktów informacjami niezbędnymi dla konsumenta, maksymalne poziomy zanieczyszczeń metalami ciężkimi, zasady stosowania określonych substancji dodatkowych, wymagania higieniczno-sanitarne itp.
W świetle powyższego nie jest istotne podporządkowanie organów urzędowej kontroli żywności określonym ministrom, ale zakres wymagań, których spełnienie musi być weryfikowane przez te organy.
Wszystkie podmioty prowadzące działalność w zakresie produkcji, przetwórstwa czy obrotu żywnością muszą być równo traktowane wobec prawa. Prawo żywnościowe UE stosuje się do wszystkich etapów obrotu żywnością i nie ma ono zastosowania wyłącznie do produkcji na własny użytek lub do domowego przygotowywania, obróbki lub przechowywania do własnego spożycia. Pewne odstępstwa od wymagań dotyczących produkcji żywności zostały przewidziane w prawie żywnościowym w niektórych przypadkach. Odstępstwa z tego zakresu określone prawem UE odnoszą się jedynie do:
1) dostaw żywności pochodzenia zwierzęcego z zakładów detalicznych (tj. prowadzących sprzedaż konsumentom końcowym) realizowanych wyłącznie do innych zakładów detalicznych pod warunkiem, że dostawy te stanowią zgodnie z prawem krajowym, działalność marginalną, lokalną i ograniczoną;
2) dostaw bezpośrednich żywności, które dotyczą dostaw małych ilości surowców, dokonywanych bezpośrednio przez producenta do konsumenta końcowego lub lokalnego zakładu detalicznego bezpośrednio zaopatrującego konsumenta końcowego. Dotyczy to produktów pierwotnych pochodzenia roślinnego takich jak zboża, owoce, warzywa, zioła, grzyby - uprawne oraz pozostałych surowców pochodzących z dokonywanych osobiście zbiorów ziół i runa leśnego. Szczegółowe wymagania dotyczące tej działalności uregulowane są w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 6 czerwca 2007 r. w sprawie dostaw bezpośrednich środków spożywczych (Dz. U. Nr 112, poz. 774).
Wielkość obrotu w ramach dostaw bezpośrednich nie może przekraczać wielkości plonów, w skali roku, poszczególnych surowców uzyskanych przez producentów produkcji pierwotnej z gospodarstw rolnych, których są oni właścicielami lub użytkownikami na podstawie innych niż własność tytułów prawnych użytkowania gruntów rolnych oraz ilości surowców pochodzących z dokonywanych osobiście zbiorów ziół i runa leśnego osoby dostarczającej środki spożywcze w ramach tych dostaw. Działalność ta może być prowadzona na terenie województwa, w którym prowadzona jest produkcja pierwotna, lub na terenie województw przyległych.
Działalność polegającą na sprzedaży produktów produkcji pierwotnej pochodzenia roślinnego w ilościach większych niż zostało to określone w ww. przepisach oraz na terenie większym niż teren województwa lub województw przyległych należy traktować jako zwykłą działalność gospodarczą w zakresie produkcji i obrotu żywnością, która podlega zarówno rejestracji, jak i zatwierdzeniu. Nie jest to działalność w zakresie dostaw bezpośrednich
W związku z powyższym prowadzenie przez rolnika działalności innej niż działalność w zakresie produkcji pierwotnej oraz w zakresie dostaw bezpośrednich, polegającej na wprowadzaniu do obrotu na terenie całego kraju wyprodukowanych we własnym gospodarstwie produktów pierwotnych (zbóż, owoców, warzyw, ziół, grzybów), powinno odbywać się na zasadach ogólnych, którym podlegają wszystkie podmioty prowadzące produkcję i obrót żywnością w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Rolnik taki powinien, podobnie jak inne podmioty działające na rynku spożywczym, uzyskać wpis do ewidencji działalności gospodarczej oraz złożyć wniosek o wpis do rejestru i uzyskać zatwierdzenie, zgodnie z przepisami art. 61 i 63 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia.
3) tradycyjnych metod, na każdym etapie produkcji, przetwarzania i dystrybucji żywności, przedsiębiorstw zlokalizowanych w regionach o szczególnych ograniczeniach geograficznych oraz przypadku innych zakładów wyłącznie w zakresie konstrukcji, organizacji i wyposażenia zakładów.
Na podstawie art. 69 ust. 3 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia zostało wydane rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 27 lipca 2007 r. w sprawie ogólnych odstępstw od wymagań higienicznych w zakładach produkujących żywność tradycyjną pochodzenia zwierzęcego (Dz. U. Nr 146, poz. 1024). Obecnie w resorcie zdrowia trwają prace nad analogicznym projektem rozporządzenia Ministra Zdrowia odnoszącym się do produkcji żywności pochodzenia roślinnego. Należy jednak podkreślić, że odstępstwa te dotyczyć będą tylko wymagań higienicznych dla pomieszczeń, przedmiotów, instalacji i sprzętów przeznaczonych do kontaktu z żywnością określonych w rozdziale II pkt 1 i rozdziale V pkt 1 załącznika II do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady WE nr 852/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz. Urz. UE L 139 z 30.04.2004, str.1; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 34, str. 319). Inne wymagania związane z produkcją lub przetwórstwem żywności, w tym obejmujące obowiązek powiadamiania przez przedsiębiorstwo sektora spożywczego właściwego organu o uczestnictwie w jakimkolwiek z etapów produkcji, przetwarzania i dystrybucji żywności, pozostają takie same dla wszystkich uczestników rynku.
4) pewnego rodzaju odstępstwa od obowiązku spełniania wymagań higienicznych określonych w ww. rozporządzeniu nr 852/2004 zawarte są w dokumencie pt. „ Zbiór wytycznych w zakresie wdrażania niektórych przepisów r ozporządzenia (WE) nr 852/2004 w sprawie higieny środków spożywczych” Pkt 3.8. ww. wytycznych dotyczący o kazjonalnego przygotowywania, przechowywania i podawania żywności przez prywatne osoby stanowi, że działania takie nie są objęte zakresem rozporządzenia, ponieważ prawo żywnościowe ma zastosowanie do przedsiębiorstw, których specyfika działania zakłada pewną ciągłość działań oraz pewien stopień organizacji. Dalej stwierdza się także, że o soba, która operuje, przygotowuje, przechowuje i podaje żywność sporadycznie i na małą skalę nie może być uznana za „przedsiębiorstwo" i nie podlega wymaganiom prawodawstwa higienicznego Wspólnoty. opublikowanym na stronie internetowej Komisji Europejskiej.
Rozpoczęcie działalności w ramach określonych działań na rynku spożywczym należy zgłaszać do określonych służb kontrolnych. Należą do nich Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (stosownie do przepisu art. 12 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r.o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych (Dz.U. z 2005 r. Nr 187, poz. 1577, z późn. zm.) oraz, w zależności od rodzaju używanych surowców odpowiednio: Inspekcja Weterynaryjna w zakresie bezpieczeństwa produktów pochodzenia zwierzęcego (art. 20-21 ustawy z dnia 16 grudnia 2005 r. o produktach pochodzenia zwierzęcego (Dz.U. z 2006 r. Nr 17, poz. 127, z późn. zm.) i Państwowa Inspekcja Sanitarna w odniesieniu do pozostałych produktów (art. 61-67 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. Nr 171, poz. 1225 – w zakresie rejestracji i zatwierdzania zakładów).
Na podstawie zgłoszeń działalności i rejestracji organy urzędowej kontroli żywności mają możliwość identyfikowania podmiotów prowadzących działalność w zakresie produkcji, przetwórstwa czy obrotu żywnością oraz ustalania i realizowania corocznych programów kontroli w określonych zakresach ich działalności, których celem jest sprawdzenie czy producenci stosują się do przepisów regulujących kwestie związane z żywnością, ze szczególnym uwzględnieniem bezpieczeństwa dla zdrowia i życia ludzi.
Należy również podkreślić, że zgodnie z art. 3 ww. rozporządzenia 178/2002 posiadanie żywności w celu sprzedaży, z uwzględnieniem oferowania do sprzedaży lub innej formy dysponowania, bezpłatnego lub nie oraz sprzedaż, dystrybucja i inne formy dysponowania są rozumiane jako „wprowadzenie na rynek”, a w związku z tym podlegają przepisom odnoszącym się do żywności.
            W odniesieniu do pytania dotyczącego przekierowania środków służących wsparciu przetwórstwa z dużych zakładów na przetwórstwo w gospodarstwie rolnym i w grupach producentów pragnę poinformować, iż w ramach obecnie prowadzonych prac nad zmianami PROW 2007-2013, MRiRW podjęło decyzję o preferencji w zakresie pierwszeństwa składania wniosków o przyznanie pomocy w ramach Działania Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej   dla grup producentów rolnych, wstępnie uznanych grup i uznanych organizacji producentów owoców i warzyw, a także dla utworzonych przez ich członków podmiotów prowadzących działalność w zakresie przetwarzania produktów rolnych. Celem tego jest wzmocnienie pozycji grup producenckich w kanale marketingowym zbytu produktów oraz zwiększenie ich udziału w uzyskiwaniu wartości dodanej produkcji rolnej.   Należy również podkreślić, iż wsparcie w zakresie przetwórstwa produktów rolnych w gospodarstwach jest obecnie możliwe w ramach Działania Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej, a w przypadku założenia działalności gospodarczej w Działaniu Tworzenie i rozwój mikroprzedsiędsiebiorstw.
W związku z faktem, iż wspomniane zmiany będą wiązały się z modyfikacją zapisów PROW, należy zaznaczyć, że zgodnie z zapisami prawa wspólnotowego każda zmiana dokumentu programowego musi być przyjęta przez Komitet Monitorujący Program (w skład którego wchodzą partnerzy społeczni i gospodarczy), a także zostać zaakceptowana przez służby Komisji Europejskiej.