Rejestracja oleju rydzowego jako Gwarantowanej Tradycyjnej Specjalności

Dnia 16 czerwca 2009 r. w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej zostało opublikowane rozporządzenie Komisji (WE) nr 506/2009 z dnia 15 czerwca 2009 r. rejestrujące w rejestrze gwarantowanych tradycyjnych specjalności nazwę (Olej rydzowy (GTS)). „Olej rydzowy” jest kolejnym, po staropolskich miodach pitnych: „półtoraku”, „dwójniaku”, „trójniaku” i „czwórniaku”, polskim produktem zarejestrowanym w Unii Europejskiej jako Gwarantowana Tradycyjna Specjalność.
Nazwa „oleju rydzowego” wywodzi się od rośliny wykorzystywanej do jego produkcji. Jest to lnianka siewna ludowo określana w Polsce jako „rydz”, „rydzyk”, „ryżyk” lub też znacznie rzadziej „lennica”. W niektórych regionach Polski funkcjonuje wyłącznie ludowa nazwa tej rośliny „rydz” – pochodząca od wyjątkowego rdzawego koloru jej nasion, który przypomina barwę pospolitego grzyba – rydza (Lactarius deliciosus) – występującego na terenie całej Polski. To właśnie ze względu na rdzawy kolor nasion lnianki siewnej, olej wytwarzany z tej rośliny nazywamy „olejem rydzowym”.
Szczególny charakter „oleju rydzowego” wynika wyjątkowego smaku i zapachu, barwy oraz składu fizyko-chemicznego. Wśród innych olejów wyróżnia się specyficznym smakiem z wyczuwalną nutą cebuli i gorczycy oraz przyjemnym aromatem. „Olej rydzowy” posiada bogate właściwości odżywcze, zawiera bowiem wiele poszukiwanych w dietetyce składników, szczególnie wielonienasycone kwasy tłuszczowe.
Tradycyjny charakter oleju rydzowego jest ściśle związany z niezmienionym przez stulecia procesem jego wytwarzania – proces tłoczenia tego oleju nie uległ zmianie od końca VIII wieku. Metoda produkcji „oleju rydzowego” jest bardzo podobna do sposobu wytwarzania go za czasów przodków. Zebrane i osuszone nasiona rośliny są na początku rozgniatane za pomocą służących do tego celu kamieni, a następnie walców. Rozpłatkowane w ten sposób nasiona podgrzewa się w celu zwiększenia ich wydajności, a następnie poddaje tłoczeniu, które odbywa się przy użyciu pras. Wytłoczony w ten sposób olej przelewa się do specjalnego zbiornika i pozostawia na okres 7-10 dni, aby umożliwić jego oczyszczenie przez stopniowe osiadanie na dnie fuzli oraz wszelkich pozostałych zanieczyszczeń. Tak oczyszczona górna warstwa oleju rydzowego jest gotowa do spożycia.
Obecnie już 11 polskich produktów zostało wpisanych do unijnych rejestrów.