Raport ujawnił słabą pozycję rolników

Naruszanie zasad konkurencji, ujawnianie zmowy cenowej, szkodliwe koncentracje oraz słaba pozycja wytwórców żywności, głównie rolników wobec przedsiębiorców działających w dalszej części łańcucha żywnościowego – to wszystko ujawnił najnowszy raport Europejskiej Sieci konkurencji. Jak mogą obronić się rolnicy?

180 prowadzonych postępowań w sprawie praktyk naruszających konkurencję, blisko 1300 decyzji z zakresu kontroli koncentracji ponad 100 analiz rynkowych – to efekt działań urzędów antymonopolowych krajów UE w latach 2004-2011 na rynkach związanych z żywnością. Komisja Europejska opublikowała raport na ten temat. Jednym z państw najczęściej badającym rynki spożywcze jest Polska.

Opublikowany raport został stworzony przez Europejską Sieć konkurencji (ECN), zrzeszającą Komisję Europejską oraz organy antymonopolowe krajów Unii Europejskiej oraz EFTA. Dokument pokazuje działania członków ECN na rynkach spożywczych, począwszy od produkcji żywności, a kończąc na sprzedaży detalicznej. Zawiera również postulaty zmian prawnych i strukturalnych.

Jak wynika z dokumentu blisko połowa niedozwolonych działań dotyczyła porozumień pomiędzy konkurentami. Po ok. 20 proc. zakwestionowanych praktyk było nadużywaniem pozycji dominującej i zmowami pomiędzy przedsiębiorcami działającymi na różnych szczeblach obrotu (np. producent i dystrybutor). Nieprawidłowości dotyczyły głównie przedsiębiorców zajmujących się przetwórstwem żywności, którzy nieznacznie „wyprzedzili” spółki działające na rynku sprzedaży detalicznej.

Autorzy raportu przeanalizowali również wpływ działań antykonkurencyjnych na wzrost cen żywności. Wskazują, że znacznie większy wpływ na podwyżki mają inne czynniki, np. klęski żywiołowe i rosnące koszty energii, paliwa czy pracy. W dokumencie zwrócono uwagę na słabą pozycję wytwórców żywności, głównie rolników wobec przedsiębiorców działających w dalszej części łańcucha żywnościowego. Receptą na poprawę ich sytuacji może być np. zrzeszanie się w większe organizacje.

Raport pokazuje również działania UOKiK. Polski Urząd prowadził  13 badań rynkowych, m.in. sprzedaży owoców miękkich, piwa, przypraw, wody mineralnej, lodów, żywca wieprzowego czy żywności dla niemowląt. Więcej (16) w latach 2004-2011 przeprowadziła jedynie Francja. Wydanych zostało również kilka decyzji dotyczących porozumień ograniczających konkurencję. Jedna z nich dotyczyła zmowy pomiędzy spółkami Koral oraz Żabka, które ustaliły ceny odsprzedaży lodów w sieci sklepów. Decyzja nie jest prawomocna.

Podobnie jak w innych krajach UOKiK najczęściej zajmował się rynkami rolno-spożywczym prowadząc postępowania dotyczące kontroli koncentracji. Co roku Urząd rozpatruje kilkanaście spraw z tego sektora (np. w 2011 r. było ich 15). Większość postępowań kończy się zgodą na dokonanie transakcji.