Raport - Kobiety w rolnictwie

Przedstawiamy raport o bezpieczeństwie pracy kobiet w rolnictwie opublikowany na stronach internetowych EUROPEJSKIEJ AGENCJI BEZPIECZEŃSTWA i ZDROWIA w PRACY
Wstęp

    * Sektor rolniczy jest nadal liczącym się pracodawcą kobiet.
    * Wiele kobiet jest jednocześnie żonami, partnerkami lub członkami rodzin. Takie pracownice mogą nie być objęte ustawodawstwem w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
    * Kobiety są zatrudnione głównie przy podstawowych pracach w sektorze rolniczym.
    * Choć wypadkowość jest wyższa w przypadku mężczyzn, zarówno mężczyźni, jak i kobiety są ofiarami wypadków w omawianym sektorze.

Kobiety pracujące w rolnictwie jako członkowie rodzin zazwyczaj:

    * stanowią 38 % pracowników rodzinnych;
    * są starsze od mężczyzn;
    * pracują w niepełnym wymiarze godzin (86%);
    * są współmałżonkami właścicieli gospodarstw (trzy czwarte współmałżonków to kobiety; prawie jedna czwarta właścicieli to kobiety); oraz
    * zarządzają małymi gospodarstwami rolnymi.

Sektor rolniczy zatrudnia zarówno wiele kobiet, jak i wielu mężczyzn w UE. Rolnictwo to piąty co do wielkości pracodawca mężczyzn w UE, zatrudniający 5% całkowitej siły roboczej, i siódmy z kolei pracodawca kobiet, dający zatrudnienie 3% pracujących kobiet. W Grecji i w Portugalii rolnictwo jest nadal głównym pracodawcą kobiet. Wiele kobiet jest jednocześnie żonami lub partnerkami rolników, a prace tymczasowe, dorywcze i sezonowe, na przykład w czasie żniw, stanowią prawdopodobnie ważny element pracy kobiet w tym sektorze.

Tradycyjne gospodarstwo rolne w Europie to przedsiębiorstwo rodzinne, często prowadzonae przez małżeństwo, przy czym żona pomaga mężowi przy wielu codziennych zajęciach. Spośród pracowników rodzinnych zatrudnionych w rolnictwie w UE 38 % stanowią kobiety. Z dużym prawdopodobieństwem zadania są dzielone ze względu na płeć. Kobiety dominują w podstawowych pracach w sektorze rolniczym. Kobiety zarządzające gospodarstwami rolnymi są generalnie starsze i mają niższy poziom przeszkolenia rolniczego niż mężczyźni.

Wiele kobiet, które są partnerkami w rodzinnych przedsiębiorstwach rolnych, a nie pracownicami, może znaleźć się poza zasięgiem ustawodawstwa w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Niektóre Państwa Członkowskie, takie jak Wielka Brytania, podjęły decyzję o traktowaniu takich pracowników rolnych jako pracowników wobec których stosowane będzie ustawodawstwo w zakresie bhp, a także uwzględniły tę kwestię w wytycznych dla sektora.

Kobiety pracujące w rolnictwie mogą być narażone na takie same zagrożenia i ryzyko, co mężczyźni, jednak dodatkowo są narażone na inne ryzyko, głównie dotyczące płodności (np. spowodowane pestycydami i czynnikami biologicznymi). Oprócz tego kobiety mogą być silniej narażone na związane z pracą urazy szyi i kończyn górnych.

Uwzględnianie kobiet w ocenie ryzyka

Ocena zagrożeń w wielu przypadkach nie będzie się różnić w przypadku mężczyzn i kobiet. Jednak w sytuacjach, w których kobiety są narażone na większe ryzyko, takie jak związane z pracą ryzyko schorzenia szyi i górnych kończyn lub zagrożenie dla płodności, będą musiały zostać uwzględnione różnice między płciami.

Dodatkowo ocena zagrożeń musi uwzględnić szczególnie ryzyko ponoszone przez kobiety ciężarne i matki karmiące.

Konieczne jest podejmowanie nieustających wysiłków w celu uzyskania poprawy warunków pracy zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Jednakże przyjęcie neutralnego stanowiska wobec płci przy ocenie ryzyka i działaniach zapobiegawczych może spowodować, że zagrożenie dla pracowników płci żeńskiej zostanie niedocenione lub wręcz zignorowane.

Kluczowe kwestie przy ocenie zagrożeń uwzględniającej zagadnienie różnicy płci

    * Pozytywne nastawienie i poważne traktowanie różnicy płci;
    * Skupienie uwagi na rzeczywistej sytuacji w miejscu pracy;
    * Zaangażowanie wszystkich pracowników, kobiet i mężczyzn, na wszystkich etapach kontroli ryzyka;
    * Unikanie czynienia wstępnych założeń co do istniejących zagrożeń i osób narażonych na ryzyko.

Ocena zagrożeń powinna brać pod uwagę kwestie płci, różnice i dysproporcje. Praca, jej organizacja i stosowane wyposażenie powinny być zaprojektowane w taki sposób, aby dopasowane były do ludzi, a nie na odwrót. Zasada ta jest zapisana w ustawodawstwie UE. Ustawodawstwo wymaga, aby pracownicy zarządzali ryzykiem na podstawie oceny ryzyka. Proces zarządzania ryzykiem można podzielić na pięć etapów:

    * Identyfikacja zagrożeń
    * Ocena ryzyka
    * Wdrażanie rozwiązań
    * Monitoring
    * Weryfikacja

Na każdym z tych etapów należy wziąć pod uwagę kwestie płci.

Identyfikacja zagrożeń

Uwzględnienie zagadnienia płci poprzez:

    * uwzględnienie zagrożeń typowych dla prac, w których dominują mężczyźni lub kobiety;
    * identyfikację zagrożeń zarówno dla zdrowia, jak i dla bezpieczeństwa;
    * pytanie w usystematyzowany sposób o ewentualne problemy w pracy pracowników zarówno płci żeńskiej, jak i męskiej;
    * unikanie formułowania wstępnych założeń o błahości danych problemów;
    * uwzględnienie całej załogi firmy, także np. pracowników odpowiedzialnych za utrzymanie czystości, recepcjonistek;
    * uwzględnianie osób zatrudnionych w niepełnym wymiarze godzin, na czas określony lub za pośrednictwem agencji, a także osób przebywających na zwolnieniach lekarskich w czasie przeprowadzania oceny;
    * zachęcanie kobiet do informowania o problemach, które ich zdaniem mogą wpływać niekorzystnie na ich bezpieczeństwo i zdrowie w miejscu pracy, a także o problemach zdrowotnych, które mogą mieć związek z wykonywaną pracą;
    * zwracanie uwagi na szersze kwestie związane z pracą i zdrowiem oraz zadawanie pytań ich dotyczących;
    * identyfikowanie zagrożeń, które mogłyby stanowić ryzyko dla zdrowia lub bezpieczeństwa dla kobiet w ciąży lub matek karmiących, w tym zagrożeń takich jak przeładunek ręczny, narażenie na substancje chemiczne i na choroby zakaźne (np. ryzyko poronienia u kobiet w ciąży, jeśli zostaną zarażone chlamydią, organizmem powodującym enzootyczne poronienie u owiec).

Ocena ryzyka

Uwzględnienie zagadnienia płci poprzez:

    * zwrócenie uwagi na rzeczywisty charakter wykonywanej pracy oraz na rzeczywiste środowisko pracy;
    * unikanie formułowania założeń o stopniu ryzyka wyłącznie na podstawie opisu stanowiska pracy lub nazwy zawodu;
    * podchodzenie z ostrożnością, w sposób niestronniczy, do kwestii płci przy ustalaniu stopnia zagrożenia (wysoki, średni, niski);
    * angażowanie pracowników płci żeńskiej w ocenę ryzyka; Uwzględnij zastosowanie kręgów zdrowia i metod wyznaczania map ryzyka. przydatne mogą być metody ergonomii partycypacyjnej i interwencji antystresowej;
    * upewnienie się, że osoby przeprowadzające ocenę posiadają odpowiednie informacje i przeszkolenie w zakresie uwzględniania roli czynnika płci w problematyce bezpieczeństwa i higieny pracy (bhp);
    * upewnienie się, że instrumenty i narzędzia oceny ryzyka uwzględniają kwestie istotne zarówno dla mężczyzn, jak i kobiet. Jeśli tak nie jest, instrumenty i narzędzia należy odpowiednio dostosować;
    * informowanie wszelkich zewnętrznych oceniających, że powinni oni przyjąć podejście uwrażliwione na sprawy płci, a także sprawdzanie, czy są oni w stanie to zrobić;
    * zwracanie uwagi na czynnik płci przy rozważaniu wprowadzenia zmian w zakresie bhp w miejscu pracy.

Wdrażanie rozwiązań

Uwzględnienie zagadnienia płci poprzez:

    * dążenie do eliminacji zagrożeń u źródła, w celu zapewnienia bezpiecznego i zdrowego miejsca pracy dla wszystkich zatrudnionych. Dotyczy to także zagrożeń dla płodności;
    * zwracanie uwagi na zróżnicowanie cech pracowników oraz dostosowanie pracy i środków ochrony indywidualnej do pracowników. Na przykład sprzęt ochronny powinien być dobierany do indywidualnych potrzeb pracowników, odpowiednio dla kobiet i mężczyzn odbiegających budową ciała od przeciętnej;
    * uwzględnienie obecności pracowników płci żeńskiej przy podejmowaniu decyzji i wdrażaniu przyjętych rozwiązań;
    * zapewnianie wszystkim pracownikom, zarówno kobietom, jak i mężczyznom, dostępu do informacji i szkoleń z zakresu bhp, związanych z wykonywaną pracą, a także z warunkami pracy i ich wpływem na zdrowie pracowników. Należy się upewnić, że dostęp do tych informacji mają także pracownicy zatrudnieni w niepełnym wymiarze godzin, na czas określony lub za pośrednictwem agencji.

Monitorowanie i weryfikacja

Na przykład, uwzględnienie zagadnienia płci poprzez:

    * upewnienie się, że kobiety uczestniczą w procesie monitoringu i weryfikacji;
    * śledzenie nowych informacji na temat czynnika płci w problematyce bhp.

Monitoring stanu zdrowia może stanowić element zarówno oceny ryzyka, jak i monitoringu:

    * uwzględnienie monitoringu stanu zdrowia w odniesieniu do zawodów wykonywanych zarówno przez mężczyzn, jak i przez kobiety;
    * zachowanie ostrożności przy typowaniu osób, na przykład na podstawie nazwy zawodu, które zostaną objęte monitoringiem stanu zdrowia;
    * rejestrowanie wypadków stanowi istotny element zarówno oceny ryzyka, jak i kontroli warunków pracy; oraz
    * zachęcanie do rejestrowania zarówno problemów związanych ze zdrowiem w pracy, jak i wypadków.


Promowanie wyczulenia na kwestie różnicy płci

    * Prowadzenie weryfikacji polityk z zakresu bezpieczeństwa, zwłaszcza uwzględniających zobowiązanie do wprowadzania kwestii płci do głównego nurtu polityki, a także odpowiednich celów i procedur.
    * Dążenie do zapewnienia, aby zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne służby zdrowia uwzględniały w pracy zagadnienia płci.
    * Zapewnianie odpowiedniego szkolenia i informacji dotyczących kwestii płci w odniesieniu do ryzyka w zakresie bezpieczeństwa i zdrowia dla osób dokonujących oceny zagrożeń, kierowników i nadzorujących, przedstawicieli związków zawodowych, komisji ds. bezpieczeństwa itp.
    * Włączanie kwestii bezpieczeństwa i zdrowia w pracy do wszelkich działań dotyczących równości w miejscu pracy, w tym kwestii równouprawnienia.
    * Poszukiwanie sposobów zachęcenia większej liczby kobiet do uczestnictwa w komisjach ds. bezpieczeństwa. Na przykład ustalenie, czy spotkania odbywają się w godzinach odpowiadających kobietom. początek strony Na przykład ustalenie, czy spotkania odbywają się w godzinach odpowiadających kobietom.