Problemy ze świadectwami zdrowia w chorobie Aujeszkyego

Obecnie w Polsce prowadzone są w porozumieniu z Komisją Europejską trzy  programy zwalczania chorób zakaźnych u bydła i jeden u trzody chlewnej: zwalczania gruźlicy bydła, enzootycznej białaczki bydła (EBB), gąbczastej encefalopatii bydła (BSE) oraz od 2008 r. zwalczania choroby Aujeszkyego u świń. Początkowo program zwalczania choroby Aujeszkyego prowadzono tylko w jednym województwie, a następnie od roku 2008 już w całym kraju.
Choroba Aujeszkyego jest wirusową, zakaźną i zaraźliwą chorobą świń której znaczenie ekonomiczne związane jest głównie z dużymi stratami, jakie może powodować w hodowli trzody chlewnej, najczęściej z tytułu mniejszych przyrostów, upadków, poronień i słabych miotów.  Podstawą prawną realizacji programu zwalczania tej choroby w Polsce jest wydane rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 marca 2008r w sprawie wprowadzenia programu zwalczania choroby Aujeszkyego u świń (Dz.U. Nr 64 poz.397). Rozporządzenie to zakłada realizowanie programu na terytorium Polski w latach 2008-2013.
Program koncentruje się głównie na ocenie i monitoringu sytuacji epizootycznej w stadach posiadających lochy lub knury, czyli w stadach zarodowych oraz w stadach o pełnym cyklu produkcji.
Świnie oraz materiał biologiczny świń wprowadzane do stad położonych na terytorium naszego kraju zgodnie z tym programem zaopatruje się w świadectwo zdrowia za wystawianie którego pobiera się opłaty zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie sposobu ustalania i wysokości opłat za czynności wykonywane przez Inspekcję Weterynaryjną, sposobu i miejsc pobierania tych opłat oraz sposobu przekazywania informacji w tym zakresie Komisji Europejskiej (Dz. U. z 2007 r. Nr 2, poz. 15, z późn. zm.).Obowiązek ten wynika z konieczności sprawowania przez Inspekcję Weterynaryjną ścisłej kontroli nad przemieszczaniem się świń na terytorium Polski co stanowi warunek konieczny niedopuszczenia do rozprzestrzeniania się tej choroby.

Obecnie jest mocno kontestowana przez hodowców opłata za wystawianie świadectw w wysokości 17 złotych za świadectwo do 15 sztuk trzody i 1 złoty za każdą następną sztukę.  
MRiRW planowało zmiany w opłatach weterynaryjnych i wynagradzaniu za czynności wykonywane przez lekarzy weterynarii za wystawienie świadectwa w przypadku choroby Aujeszkyego. Według propozycji  MRiRW kwota 17 złotych miała zostać rozbita na przedziały od 1 do 5, od 5 do 10, od 11 do 20 i powyżej 20 sztuk świń co miało proporcjonalnie rozłożyć opłaty za świadectwa dla zróżnicowanych grup hodowców. Założeniem tych zmian oraz trwałym dążeniem MRiRW do utrzymania świadectw zdrowia w chorobie Aujeszkyego – potwierdzonym przez odpowiedź MRiRW z 30 listopada 2009 na pismo Prezesa Krajowej Rady Izb Rolniczych w sprawie możliwości odstąpienia od wydawania świadectw zdrowia w chorobie Aujeszkyego – jest dokładny nadzór nad czasem przemieszczania trzody chlewnej. Według ustawy o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt hodowca ma miesiąc na zgłoszenie przemieszczenia trzody chlewnej. Komisja Europejska uważa jednak, że w tym czasie nie ma rzeczywistej kontroli przemieszczeń zwierząt ani informacji o tym gdzie trzoda trafiła. Jeśli chodzi o wydawanie świadectw to występują różne problemy których rozwiązywanie nastręcza spore problemy. W sytuacji gdy grupa producencka odstawia trzodę i zgłasza kilkudziesięciu dostawców w jednym dniu hodowcy chcieliby by lekarz przyjeżdżał w jedno miejsce i podejmował opłatę od każdego hodowcy. Wówczas rolnicy nie płaciliby za dojazd wygórowanych sum a weterynarz mógłby szybciej dokonać badań. Inna sprawa to liczba sztuk skierowanych do badania przez rolnika który nie wie czy następnego dnia nie wywiezie swojej trzody. Według prawa unijnego dotyczącego wzoru świadectwa hodowca na 48 a najpóźniej na 24 godziny przed przemieszczeniem trzody powinien zgłosić liczbę zwierząt do badania. Może też pojawić się sytuacja gdy grupa hodowców działająca na obszarze większym niż 1 powiat nie zgłosi wcześniej liczy sztuk do badania a lekarzowi nie uda się w określonym czasie sprawdzić autentyczności dokumentów razem z drugim powiatowym lekarzem weterynarii.
Podwyżka opłat weterynaryjnych wzbudziły protesty zarówno Krajowej Rady Izb Rolniczych oraz nawet ekspertów ds. rolnictwa w ramach Rady Gospodarki Żywnościowej. Oprócz problemów formalnych związanych z wystawianiem świadectw zdrowia dla choroby Aujeszkyego najpoważniejszymi uwagami do tego projektu jest poddanie w wątpliwość prawdopodobnej podwyżki podczas skrócenia okresu badań bydła na BSE. W krajach europejskich  ten okres badania został wydłużony 4 lat a w Polsce skrócony do pół roku. Oznacza to, że badane byłoby więcej zwierząt a to da większy koszt po stronie hodowców.