Próba rozbicia skostniałych form

Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi na posiedzeniu poświęconym programowi restrukturyzacji jednostek badawczo-rozwojowych podległych MRiRW  (19 lutego 2009 r.) dyskutowała o konieczności zmian w naukach rolniczych. Przewodniczący posiedzeniu poseł Józef Klim (Platforma Obywatelska) zapewniał, że debaty o zmianach w ustawach o nauce, szkolnictwie wyższym  i instytutach rozwojowo-badawczych są nieuniknione. „To ma być jakby wpuszczanie nowej krwi do świata nauki, to próba rozbicia pewnych skostniałych form, systemów” – akcentował poseł J. Klim.

Poseł Józef Klim wyraził następujący pogląd: „Dobre instytuty powinny być hołubione. Ale jeżeli od kilkunastu lat nie pojawia się w nich żadna nowa myśl techniczna, to czas najwyższy skończyć z fikcją. Tam, gdzie niszczeją budynki, a uprawia się tylko ziemię, bo zawarto umowy dzierżawne, trzeba wprowadzić na normalnych rynkowych zasadach nowych właścicieli – polskich rolników, polskich biznesmenów, przedsiębiorców, którzy kupią grunty w drodze przetargu”.
Zarówno podsekretarz stanu w MRiRW pan Andrzej Dycha, jak i radca Ministra dr Eugeniusz Chyłek zwrócili uwagę, jak wiele zmian restrukturyzacyjnych w naukach rolniczych zostało już dokonanych. Gdy MRiRW rozpoczynało w 1996 r. realizację programu restrukturyzacji Minister nadzorował wtedy 29 jednostek badawczo-rozwojowych.  Celem programu jest konsolidacja jednostek o podobnym profilu badawczym, co ma pozwolić na tworzenie silnych merytorycznie zespołów, zdolnych do konkurowania na europejskim rynku badań rolniczych, ale także racjonalizacja nakładów na te badania.  
W 2008 r. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi  sprawował nadzór nad 17 instytutami badawczo-rozwojowymi. Od 1 stycznia 2009 r., po połączeniu Instytutu Włókien Naturalnych z Instytutem Roślin i Przetworów Zielarskich, jest tych instytutów 16.  Jak poinformował podsekretarz stanu Andrzej Dycha, docelowo Minister planuje utworzenie 12 dużych jednostek naukowych, w tym 10 o statusie państwowego instytutu badawczego (PIB). Planowane jest między innymi wzmocnienie struktur Instytutu Biotechnologii Przetwórstwa Rolno-Spożywczego przez włączenie Instytutu Przemysłu Mięsnego i Tłuszczowego oraz Instytutu Przemysłu Cukrowego, co ma nastąpić w połowie 2009 r.  Na początek 2010 r. planowane jest połączenie Instytutu Melioracji i Użytków Zielonych z instytutem Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa w jednostkę naukowo-badawczą o nazwie Instytut Inżynierii Rolno-Środowiskowej.
W jednostkach badawczo-rozwojowych pracuje obecnie 4384 pracowników, w tym 160 profesorów, 142 doktorów habilitowanych oraz 580 doktorów. Jak jednak zwrócił uwagę prof. Andrzej Kowalski, dyrektor Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, niepokojącą sprawą jest fakt, iż w instytutach „powstaje ogromna luka pokoleniowa”.  Tę lukę widać. A jeśli nie będzie naturalnego następstwa, to instytuty będą traciły uprawnienia. Nauka nigdy nie była konkurencyjna zarobkowo wobec biznesu, ani w okresie realnego socjalizmu, ani po transformacji – stwierdza profesor A. Kowalski.