Pracownicy z Ukrainy alternatywą dla polskich rolników

Rynek pracy kształtowany jest z jednej strony przez popyt na pracowników, z drugiej zaś przez ich podaż. Po okresie transformacji ustrojowej, kiedy podaż znacznie przewyższała popyt, przychodzi polskiej gospodarce zmierzyć się z problemem odwrotnym tzn. z sytuacją kiedy rynek oferuje miejsca pracy, natomiast brak jest chętnych, aby tę pracę podjąć. Jest to spowodowane kilkoma czynnikami, z których dwa najważniejsze to emigracja i niż demograficzny.

W krajach, do których wyjeżdżają Polacy jednymi z najczęściej poszukiwanych są pracownicy w rolnictwie i ogrodnictwie (zaraz po pracownikach budowlanych). Do pracy za granicą najczęściej wyjeżdżają ludzie młodzi, natomiast na obszarach wiejskich oprócz wyjazdów młodych za granicę obserwuje się również migrację zarobkową do polskich miast. Połączenie migracji z obszarów wiejskich do miast i na Zachód z niżem demograficznym obserwowanym od 1983 r. powoduje, że w polskim rolnictwie coraz częściej brakuje rąk do pracy. W tej sytuacji dla polskich przedsiębiorców rolnych alternatywą na zapełnienie tej luki stają się pracownicy ze Wschodu.

Jeszcze do niedawna procedury zatrudniania pracowników ze Wschodu nastręczały wiele problemów (obejmowały wiele formalności i były mało elastyczne czasowo), natomiast w ubiegłym roku, aby ułatwić polskim przedsiębiorcom rolnym zatrudnianie obcokrajowców zza wschodniej granicy, w przepisach wprowadzono pewne uproszczenia - Rozporządzenie MP i PS Dz.U.Nr 156, poz. 1116 - § 2 punkt 27 z dnia 30.08.2006. Gwarantuje ono, że pracownicy z Ukrainy, Rosji i Białorusi mogą podjąć pracę w Polsce na okres 90 dni bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę, w zakresie:
- uprawy rolne, ogrodnictwo, włączając warzywnictwo,
- chów i hodowla zwierząt,
- uprawy rolne połączone z chowem i hodowlą zwierząt.

Pracodawca chcąc zatrudnić cudzoziemca ze Wschodu zobowiązany jest przygotować dla niego zaproszenie, w którym niezbędne są następujące  dokumenty: Oświadczenie pracodawcy (zawierające dane identyfikujące pracodawcę i pracobiorcę oraz wskazuje miejsce i okres zatrudnienia cudzoziemca w rolnictwie) oraz zaświadczenie z Urzędu Gminy lub innego polskiego organu administracji, że pracodawca prowadzi lub jest uprawniony do prowadzenia działalności gospodarczej.
Cudzoziemiec po otrzymaniu takiego zaproszenia składa w Urzędzie Konsularnym wniosek o wydanie wizy zezwalającej na pracę na terytorium RP. Pracodawca może zatrudnić cudzoziemca zarówno na podstawie umowy o pracę, której ogólne warunki reguluje Kodeks pracy, jak i umowy cywilno-prawnej (umowy o dzieło, umowy zlecenia),których ogólne warunki reguluje Kodeks cywilny.

Pozyskiwaniem kandydatów na Wschodzie zajmują się już profesjonalne firmy rekrutacyjne. Przejmują one na siebie obowiązek znalezienia odpowiednich osób, jak i wspomagają przedsiębiorcę w zakresie spraw związanych z organizacją zatrudnienia, przyjazdu i pobytu pracowników ze Wschodu.

Najczęściej w polskich gospodarstwach rolnych zatrudniani są pracownicy z Ukrainy. Oferty pracy z Polski cieszą się tam dużym zainteresowaniem. Dla Ukraińców Polska jest atrakcyjna ze względu m.in. na bliskość geograficzną oraz dostępność (początkowo brak wiz, obecnie wizy przyznawane bezpłatnie). Społeczeństwo polskie generalnie akceptuje migrantów również na rynku pracy, a sami Ukraińcy nie spotykają się z przejawami dyskryminacji. Jako pracownicy nie stanowią poważnej konkurencji dla Polaków, wykonując prace, którymi ci ostatni nie są zainteresowani. Jak wskazują badania, w Polsce akceptacja pracowników – cudzoziemców systematycznie wzrasta.