Pestycydy trują dalej

Z powodu wahań Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska w Krakowie program likwidacji mogilników, przechowujących trujące i przeterminowane środki ochrony roślin, kolejne pół roku przeleżał w szufladzie. Najbardziej niebezpieczny bunkier z trucizną w Małopolsce znajduje się w Baligówce w gminie Czarny Dunajec. Jest szansa, że jego likwidacja rozpocznie się w połowie października.

W 1975 roku w Polsce wprowadzono zakaz stosowania chemicznych środków ochrony roślin tzw. pestycydów. Najbardziej znanym pestycydem jest choćby DDT czy azotox. Dodatkową cechą pestycydów jest to, że bardzo długo rozkładają się w środowisku, przeciętny czas rozkładu wynosi 25 lat, a w niektórych przypadkach nawet ponad tysiąc lat. Niewykorzystane i przeterminowane środki zaczęto składować w betonowych bunkrach przygotowywanych przez GS-y. Po 20 latach stan tych mogilników pozostawia wiele do życzenia, beton pęka, chemikalia należące do I i II grupy najbardziej trujących przedostają się do gleby, do wód gruntowych. Jeszcze w latach 90. władze niektórych województw zaczęły realizować programy likwidacji mogilników. Wojewoda małopolski do takiego programu przystąpił w 2001 roku, w drodze przetargu wybrał nawet wyspecjalizowaną firmę, która ma niebezpieczne chemikalia wydobyć i zutylizować. Do tej pory jednak pestycydy nadal trują w mogilnikach.
 
To nie z naszej winy – tłumaczy Irena Czerwiska z warszawskiej firmy Segi AT, która będzie prowadzić to zadanie w Małopolsce. – Opóźnienie wynika z przyczyn finansowych. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska w Krakowie, który miał to finansować po połowie z Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska, przez rok nie podjął decyzji w tej sprawie.
 
Do warszawskiej firmy dotarły ostatnio wiadomości, że zarząd WFOS oraz jego rada nadzorcza wreszcie zgodziły się sfinansować połowę kosztów programu wojewódzkiego. Choć żadnych wiążących umów jeszcze nie podpisano w tej sprawie, firma już rozpoczęła formalne przygotowania. M.in. wystąpiła trzeci raz do Starostwa Powiatowego w Nowym Targu o wydanie decyzji, zatwierdzającej program zagospodarowania odpadów niebezpiecznych z Baligówki. Wynika z niego, że w tamtejszym mogilniku spoczywa w sumie 150 ton agrochemikaliów, środków ochrony roślin i opakowań z pozostałościami substancji niebezpiecznych.
 
Wszystkie należą do najbardziej niebezpiecznej I i II grupy środków toksycznych – mówi Waldemar Zając, naczelnik powiatowego wydziału ochrony Środowiska. – Dziś wystąpimy w tej sprawie o opinię do wójta gminy Czarny Dunajec, a potem zapewne wydamy taką decyzję.
 
Chemikalia i zatruta ziemia mają być wywiezione transportami ciężarowymi do spalarni odpadów niebezpiecznych firmy Lobbe w Dąbrowie Górniczej. Cały program wojewódzki mówi o zlikwidowaniu 7 mogilników i 17 magazynów środków niebezpiecznych, których pojemność oszacowana została na ok. 250 ton.
 
Mam nadzieję, że zaczniemy w połowie października, od Baligówki, bo tam jest jeden z największych mogilników – mówi dyr. Irena Czerwińska. Firma z doświadczenia wie, że w mogilnikach zazwyczaj jest więcej trucizny niż to wynika z dokumentacji. Bunkier w Baligówce jest też najbardziej niebezpieczny dla środowiska. Co roku jest zalewany przez roztopy śniegowe, leży na terenie cennych przyrodniczo torfowisk o wysokim poziomie wód gruntowych. Badania potwierdziły, że trucizna przedostaje się do gleby. Segi AT chce zacząć od Baligówki, żeby mieć pewność, że pieniędzy wystarczy na likwidację całego mogilnika. Potem bowiem mogą wystąpić trudności finansowe. W drugiej kolejności likwidowany będzie moglinik w Chełmcu koło Nowego Sącza, który "podcieka" do Dunajca.