Obradowało IV Forum Spółdzielczości Mleczarskiej w Augustowie

Problem przekroczenia kwot mlecznych, proponowane zmiany w tym zakresie przez Parlament Europejski, a także pozycja polskiego mleczarstwa w Europie i obecna kondycja branży omówione zostały podczas trzydniowego Forum Spółdzielczości Mleczarskiej w Augustowie pod hasłem „Polska spółdzielczość mleczarska w Unii Europejskiej – szanse i zagrożenia”. W spotkaniu uczestniczyło 160 osób- prezesów spółdzielni i zakładów mleczarskich oraz firm związanych z mleczarstwem.

Jak co roku, pod koniec września w Augustowie spotykają się przedstawiciele branży mlecznej z kraju i zagranicy, aby przedyskutować najważniejsze problemy, z jakimi boryka się branża ocenić kondycję tego sektora oraz wyznaczyć kierunku dalszego rozwoju. Spotkanie zorganizowane zostało przez First Communications i SM Mlekpol.

Tegoroczne Forum zdominował temat kwotowania mleka. Obecny na konferencji w Augustowie przedstawiciel Komisji Europejskiej – Emmanuel Petel poinformował, iż Parlament Europejski rozważa możliwość zwiększenia kwot mlecznych (ten wariant jest bardziej prawdopodobny niż ich likwidacja), jednakże będzie to możliwe dopiero za dziewięć lat. Możliwość zwiększenia kwot będzie dotyczyła poszczególnych krajów Unii lub wszystkich państw członkowskich. W 2008 roku powstanie specjalny raport, który pomoże Komisji Europejskiej w podjęciu decyzji w tej sprawie. m.in. dlatego E.Petel odwiedził dostawców mleka – członków SM Mlekpol, by bezpośrednio z rolnikami przedyskutować kwestię kwotowania, a ich opinię przedstawić podczas posiedzenia Komisji Europejskiej. Rozmawiał też prezesami spółdzielni mleczarskich.

- Jestem pod wrażeniem rozwoju polskiej branży mleczarskiej – mówił Emanuel Petel. – Widać ogromny wkład pracy i determinację polskich rolników. Jestem bardzo zadowolony z tej wizyty, bo jest to dla mnie wspaniała okazja do wysłuchania problemów z jakimi boryka się polska branża mleczarska zarówno z punktu widzenia instytucji rządowych, zakładów przetwórczych jak i rolników.

Szczegółowa analiza skupu mleka w Polsce w poszczególnych województwach wskazuje, że w roku 2005/06 kwoty mleczne w największym stopniu zostały przekroczone w woj. opolskim (o prawie 26%), zachodniopomorskim (o 12,4%), podlaskim (o 11,8%) oraz w wielkopolskim, śląskim, lubuskim i mazowieckim (o 7,2 – 8,1%). Dane te przedstawiła na Forum prof. Jadwiga Seremak-Bulge z IERiGŻ. W kolejnych 5 województwach poziom przekroczenia był mniejszy (od 2,9 do 5,4%), a w województwie warmińsko-mazurskim, pomorskim i małopolskim kwoty pozostały niewykorzystane. Jedynie w województwie lubelskim skup prawie odpowiadał kwotom, które były w dyspozycji rolników.

Największe problemy z przekroczeniem kwot wystąpiły w województwach gdzie procesy koncentracji i specjalizacji w produkcji mleka są najbardziej zaawansowane – oceniła prof. Seremak-Bulge. Tu rolnicy szybko reagowali na sygnały rynkowe, a także intensywnie przygotowywali się do wspólnotowych regulacji rynku mleka, inwestując w podniesienie standardów weterynaryjnych. To z reguły wiązało się z powiększaniem stad. Podejmując inwestycje w niewystarczającym stopniu uwzględniali jednak ograniczenia wynikające z możliwości finansowych gospodarstw, a także zbyt optymistycznie oceniali możliwości pozyskania dodatkowych kwot z rezerwy krajowej – mówiła na Forum prof. Seremak-Bulge.

Problem kwotowania mlecznego ograniczającego dalszą koncentrację produkcji surowca i uniemożliwiającego rozwój sektora podjęła na Forum również Zofia Krzyżanowska z Ministerstwa Rolnictwa. Pani Minister podkreśliła, iż polscy rolnicy ponoszą obecnie wysokie koszty dostosowań gospodarstw do wymagań prawa unijnego w zakresie bezpieczeństwa żywnościowego oraz środowiska i jednocześnie dokonują koncentracji produkcji mleka.

Zofia Krzyżanowska przybliżyła tematykę dopłat dla rolników i możliwości wykorzystywania przez nich środków unijnych w latach 2007-2013. Najważniejszą zasadą nowej Wspólnej Polityki Rolnej, która jest wdrażana w krajach UE-15 od 2005 roku, jest oddzielenie płatności bezpośrednich od produkcji. Oznacza to zastąpienie większości dotychczasowych płatności bezpośrednich systemem jednolitej płatności niezależnej od produkcji - SPS. Dotychczasowe uzależnienie dopłat bezpośrednich od uprawy określonych produktów (zbóż, kukurydzy, rzepaku) lub chowu określonych zwierząt zostanie zniesione w najpóźniej 2007 roku. System docelowy SPS opiera się na dwóch podstawowych warunkach: płatność jest uzależniona od powierzchni gruntów zgłoszonych przez rolnika oraz wypełnieniu przez rolnika odpowiednich wymagań dotyczących prowadzenia produkcji rolniczej. Płatność obszarowa nie będzie powiązana z rodzajem produkcji. Państwo członkowskie może w niewielkim zakresie wspierać niektóre kierunki produkcji (np. krowy mamki, owce, chmiel). -Stosowany będzie system rolniczego doradztwa publicznego, pomagający rolnikom wdrożyć obowiązujące standardy w produkcji. Ponadto rozszerzony zostanie zakres kontroli gospodarstw, by zapewnić, że wymagania dotyczące środowiska , dobrostanu zwierząt oraz zdrowia roślin – poinformowała Minister Krzyżanowska.

Kwestię dostosowania polskiego mleczarstwa do wymogów unijnych poruszył również prof. Andrzej Babuchowski z Ministerstwa Rolnictwa. Zaprezentował on stan realizacji programu SAPARD, który był wdrażany w latach 2002-2004, a obecnie do końca roku 2006 trwa jego rozliczanie. Największy udział w całkowitych kosztach kwalifikowanych realizowanych projektów w ramach SAPARDU stanowiły koszty zakupu i instalacji nowych maszyn i sprzętu włącznie z oprogramowaniem komputerowym i specjalistycznym sprzętem do transportu. W skali kraju udział ten był największy właśnie w przypadku sektora mleczarskiego - 76%. Ponad 80% sektor mleczarski wykorzystał z całej kwoty środków wypłaconych dla projektów mających na celu dostosowanie do wymogów sanitarnych i weterynaryjnych UE.

Oceny pozycji polskiego mleczarstwa na rynku europejskim dokonała na Forum prof. Jadwiga Seremak-Bulge z IERiGŻ. Według niej polskie mleczarstwo bardzo dobrze radzi sobie na rynku europejskim, a nasze przetwory skutecznie konkurują na jednolitym rynku europejskim. Dowodem na to jest dynamiczny wzrost eksportu i rekordowy poziom nadwyżki w handlu zagranicznym artykułami mlecznymi w pierwszych dwóch latach po integracji z UE. Potwierdza to wzrost eksportu w I kwartale 2006 r. Jednakże postępująca reforma WPR i spadek cen, który w starych krajach członkowskich rozpoczął się w drugiej połowie 2005 r., a także znaczna obniżka wywozu w II kwartale 2006 roku wskazują, że problem konkurencyjności polskiego mleczarstwa nabiera ostrości, a jego przyszłość wydaje się niepewna. Podstawową tego przyczyną jest dystans organizacyjny i technologiczny jaki dzieli polskie mleczarstwo od mleczarstwa krajów wysoko rozwiniętych oraz niskie kwoty przyznane Polsce – mówiła prof. Seremak-Bulge.

Dane dotyczące eksportu produktów mleczarskich przedstawił na Forum prof. Stanisław Stańko – Wiceprezes Agencji Rynku Rolnego. Do podstawowych produktów eksportowych krajowego sektora mleczarskiego należy odtłuszczone mleko w proszku. W 2005 r. wyeksportowano ok. 80% całej produkcji mleka czyli o 17% więcej niż w 2004 r. O 35% zwiększył się eksport masła.

Do rekordowego poziomu wzrósł również eksport serów i twarogów. W ujęciu wartościowym eksport zwiększył się ze 191 mln EUR w 2004 r. do 272 mln EUR w 2005 r. W 2006 r. kontynuowany jest dynamiczny wywóz serów dojrzewających. W okresie od stycznia do kwietnia br. eksport w porównaniu do analogicznego okresu 2005 r. wzrósł o 35% i wyniósł blisko 30 tys. t.

Podczas Forum oficjalnie uruchomiono potral wiedzy o branży mleczarskiej www.forum-mleczarskie.org.