O współczesnej kulturze ludowej na Ziemiach Zachodnich

Kapitałem wsi i jej kultury są ludzie. Artyści ludowi tworzą z potrzeby serc. Zespoły i grupy śpiewacze wsi i miasteczek stanowią nieocenione bogactwo kulturowe województw  zachodnich. Jest to min. zasługa ludzi, którzy w powojennej Polsce zdecydowali się przyjechać na Ziemie Zachodnie z różnych zakątków naszego kraju a nawet świata. Przywieźli ze sobą rodzimą kulturę i tradycje, romantyczną duszę wędrowca, ból i tęsknotę za rodzinnymi stronami.



Kolejne pokolenia tych ziem czerpią pełnymi garściami z tradycji ale również mają swoje nowoczesne inspiracje.
9 grudnia 2007 odbyła się konferencja  w Lubuskiem nt. „Współczesna kultura ludowa mieszkańców wsi i małych miasteczek Ziem Zachodnich i Północnych''.
Założeniem konferencji była próba odpowiedzi na pytania : Jaka jest współczesna kultura ludowa i co mieści się pod tym określeniem? Czy na Ziemiach Zachodnich i Północnych możemy mówić o tradycyjnej kulturze ludowej? Spotkanie animatorów kultury ludowej z naukowcami miało pomóc w znalezieniu odpowiedzi na te zasadnicze pytania.
     Organizacyjnie konferencję przygotowało Radio Zachód Zielona Góra i Urząd Miasta Kostrzyn nad Odrą, zaś nad stroną merytoryczną konferencji czuwał dr Bogdan Matławski z  AR w Szczecinie.
     Konferencję otworzył i poprowadził Donat Linkowski z Radia Zachód. Zebranych powitał burmistrz Kostrzyna, dr Andrzej Ludwik Kunt, który podkreślił, że pośród wielu różnych konferencji organizowanych w Europejskim Centrum, jest to pierwsza o tej tematyce. A współorganizacja tego przedsięwzięcia pozwoliła na uświadomienie sobie, jak często twórczość ludowa jest pomijana lub marginalizowana przy okazji promocji miast, gmin i okolic.
    Małgorzata Pałys z Lubuskiej Izby Rolniczej przedstawiła problem przemian na współczesnej wsi po II wojnie światowej, ze szczególnym uwzględnieniem ostatnich dwudziestu lat i skutków, jakie dla lubuskich wsi przyniosła transformacja ustrojowa i wejście do Unii Europejskiej. Obecnie na lubuskiej czy zachodniej wsi mamy do czynienia raczej z kulturą wsi, która pełnymi garściami czerpie z  ludowości (korzeni byłych mieszkańców). W wyniku otwarcia  i zmiany pokoleń – wzrósł również szacunek i chęć zachowania dorobku niemieckich mieszkańców (wydaje się monografie miejscowości, dba o cmentarze, organizuje wspólne spotkania).
    W swoim wystąpieniu wprowadzającym w tematykę konferencji, dr Bogdan Matławski, scharakteryzował pokrótce kulturę ludową i jej specyficzne cechy, a ponieważ wraz ze zmieniającym się społeczeństwem, zmienia się także jego kultura, trzeba sobie odpowiedzieć na następujące pytania: Czy mamy kulturę ludową, czy raczej kulturę wsi? Gdzie przebiega granica miedzy tym, co ludowe, a tym, co już ludowym nie jest?
     W dyskusji poruszono wiele tematów, m.in. repertuar zespołów, stroje, w których te zespoły występują, dobór instrumentów muzycznych, spierano się o to, co jest kulturą ludową, a co nią nie jest, próbowano nazwać zjawiska występujące na współczesnej wsi itp.
     Jak można było się spodziewać, nie zdołano do końca odpowiedzieć na żadne z pytań, ale na pewno zderzenie doświadczeń ludzi tworzących kulturę na wsi i w małych miastach z teoretyczną wiedzą naukowców, da impuls tak jednej, jak i drugiej stronie do dalszych przemyśleń i wyciągania własnych wniosków z tego, co zostało powiedziane w kostrzyńskim Centrum. Na pewno charakter wiejskiej kultury będzie zależał od działań ludzi ją tworzących, a jak powiedział prof. Jerzy Sierociuk „rolą naukowca jest opisywanie, a nie narzucanie tego, co ma, a co nie ma być właściwe”. Widoczne to jest m. in. w obecnych strojach tworzonych zespołów, które zaspokajają gusta i potrzeby najbliższego otoczenia. Życie również weryfikuje tę twórczość a głos decydujący mają odbiorcy.
     W dyskusji udział wzięli: prof. dr hab. Jerzy Sierociuk, dr Bogdan Matławski, dr Barbara Kołodziejska, mgr Małgorzata Pałys, dr Andrzej Ludwik Kunt, red. Donat Linkowski, Krystyna Stachów, Gerard Nowak, Wilhelm Skibiński, Zdzisław Ganczarek, Halina Walkowiak, Piotr Paderewski, Agnieszka Urbańska i Zbigniew Skoczylas.
     Konferencję zakończyło widowisko  „Kochaj życie” w wykonaniu Bożeny Szentak z Błotnicy, zespołów: „Drzewiczanie” z Kostrzyna, „Pod Różą” z Żagania, „Cantilena” z Czerwieńska i Kapeli Pyrzyczanie z Pyrzyc, wiersze czytała Barbara Felske Grzegorska. Widowisko ukazało przekrój twórczości kulturalnej, powstającej na wsiach i w małych miasteczkach województwa lubuskiego i zachodniopomorskiego.
    Głosem bardzo cennym było zdanie animatorów  zespołów, którzy zgadzają, iż istota zmian w kulturze ludowej wsi musi iść w parze za ogólnymi zmianami i opowiadać o zdarzeniach oraz zjawiskach im  bliskim. Spotkanie  bardzo wzbogaciło wszystkich o nowe doświadczenia i było inspiracją do dalszego działania bez sporów o definicje.
Następna konferencja odbędzie się wiosną przyszłego roku w Żaganiu dla animatorów ludowej kultury z terenu województwa lubuskiego i dolnośląskiego.
Optymistyczne i wartościowe jest to, iż aktywność w zakresie kultury ludowej  rozwija się poprzez jej liderów społecznych i dzięki temu na wsi przetrwała do dziś.