O nawozach i nawożeniu

Przedstawiamy odpowiedz Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi na interpelację Posła na Sejm RP Andrzeja Grzyba, w sprawie interpretacji przepisów ustawy o nawozach i nawożeniu w związku z zarządzeniami pokontrolnymi Wielkopolskiego Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Poznaniu, wydanymi rolnikom utrzymującym króliki.
 
Ad. 1 Czy w ocenie Resortu odpady przy produkcji królików są nawozem naturalnym?
 
Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 4 lit. b ustawy z dnia 10 lipca 2007r. o nawozach i nawożeniu (Dz.U. Nr 147, poz. 1033) odchody zwierząt futerkowych zaliczanych do zwierząt gospodarskich w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 czerwca 2007r. o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich (Dz.U. Nr 133, póz. 921), nie są nawozem naturalnym.
Zgodnie z art. 2 pkt 3 ustawy o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich, zwierzętami gospodarskimi są zwierzęta futerkowe zdefiniowane jako lis pospolity (Vulpes vulpes), lis polarny (Alopex lagopus), norka amerykańska (Mustela vison), tchórz (Mustela putorius), jenot (Nyctereutes procynoides), nutria (Mycoastor coypus), szynszyla (Chinchilla Langera) i królik (Oryctolagus cuniculus) - utrzymywane w celu produkcji surowca dla przemysłu futrzarskiego, mięsnego i włókienniczego.
Biorąc pod uwagę powyższe, zgodnie z przepisami ustawy o nawozach i nawożeniu odchody królików, jako zwierząt futerkowych zaliczonych do zwierząt gospodarskich, nie są nawozem naturalnym. W tym przypadku Polska korzysta z możliwości własnego uregulowania zagadnień nawożenia, zgodnie z art. l ust. 2. rozporządzenia Komisji (WE) Nr 181/2006 z dnia l lutego 2006 r. w sprawie wykonania rozporządzenia (WE) nr 1774/2002 w odniesieniu do nawozów organicznych i dodatków do wzbogacania gleby innych niż nawóz naturalny oraz zmieniającego to rozporządzenie (Dz. Urz. UE L 29/31), w myśl którego Państwa Członkowskie mogą zastosować w odniesieniu do sposobu, w jaki nawozy organiczne i dodatki do wzbogacania gleby są stosowane na ich terytorium, bardziej rygorystyczne przepisy krajowe niż te przewidziane w niniejszym rozporządzeniu, w przypadku gdy jest to uzasadnione z uwagi na zagrożenie zdrowia ludzi lub zwierząt. W przypadku zwierząt futerkowych mogą istnieć zagrożenia dla zdrowia ludzi i zwierząt ze względu na możliwą obecność w kale jaj pasożyta - tasiemca bąblowcowego (Echinococcus granulosus), który może zasiedlać przewód pokarmowy lisów i jenotów. Ponadto nie jest dobrą praktyką rolniczą wywożenie odchodów zwierzęcych na pole, bez ich uprzedniego przekompostowania.
Zarówno ustawa z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (tak samo jak poprzednio obowiązująca w tym zakresie ustawa z dnia 26 lipca 2000 r.), jak i rozporządzenie (WE) Nr 1774/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 3 października 2002 r. ustanawiające przepisy sanitarne dotyczące produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi (OJ L 273 10.10.2002 p.0001-0095, z późn. zm.) dopuszczają wykorzystanie rolnicze kompostu z obornika (odchody zwierząt ze słomą lub bez) uzyskanego od zwierząt futerkowych. Ponadto art. 5 ust 2, pkt e rozporządzenia (WE) Nr 1774/2002 uszczegóławia sposób uzyskania kompostu. Kompost, w rozumieniu rozporządzenia (WE) Nr 1774/2002, jak również każdy inny surowiec zawierający takie produkty, jest surowcem kategorii 2, a w rozumieniu ustawy z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu stanowi nawóz organiczny.

Ad. 2 Czy słuszne są zarządzenia PIOŚ, które nakładają na rolników obowiązek przekazywania odpadów firmom prowadzącym działalność w zakresie odzysku odpadów?
Zgodnie z art. 25 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2007 r. Nr 39, póz. 251 z późn. zm.) posiadacz odpadów może je przekazywać wyłącznie podmiotom, które uzyskały zezwolenie właściwego organu na prowadzenie działalności w zakresie gospodarki odpadami, chyba że działalność taka nie wymaga uzyskania zezwolenia. Jeżeli posiadacz odpadów nie prowadzi samodzielnie działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, wówczas zgodnie z przepisami art. 26 ust. 1 ustawy o odpadach ma obowiązek przekazania ich podmiotom, które uzyskały wymagane zezwolenia. Nieprzestrzeganie tego obowiązku jest wykroczeniem zgodnie z art. 70 ustawy o odpadach.
 
Ad. 3 Czy słuszne są zarządzenia PIOŚ, które zabraniają samodzielnego zagospodarowania nawozu bez uzyskania zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odzysku odpadów?
Z załączonego do interpelacji materiału wynika, że Wielkopolski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska wydał zarządzenie pokontrolne zobowiązujące osobę prowadzącą gospodarstwo rolne do nieprzekazywania odpadów, za jakie uznał odchody królików, osobom nie posiadającym zezwoleń na prowadzenie działalności w zakresie odzysku odpadów oraz nie dokonywania odzysku odpadów bez uzyskania zezwolenia na prowadzenie działalności w tym zakresie.
Analizując ponownie sprawę, w związku z wnioskiem rolnika, Wielkopolski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska stwierdził, że w treści punktu 25 załącznika nr 1 Rozporządzenia (WE) nr 1774/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 3 października 2002 r. ustanawiającego przepisy sanitarne dotyczące produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi zawarta jest definicja "zwierząt futerkowych". Zgodnie z tą definicją "zwierzęta futerkowe" oznaczają zwierzęta trzymane lub hodowane do produkcji skór futerkowych i nie wykorzystywane do produkcji żywności dla ludzi. Definicja ta nie obejmuje więc królików hodowanych z przeznaczeniem do spożycia. W związku z powyższym Wielkopolski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska uchylił zarządzenie pokontrolne PIOŚ, w zakresie nawozu z odchodów króliczych.
Biorąc pod uwagę przeznaczenie nawozu, w opinii resortu rolnictwa, rozstrzygnięcie Wielkopolskiego Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska jest zgodne z art. 2 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2007r. Nr 39, poz. 251 z późn. zm.), ponieważ po przekompostowaniu odchody królicze mogą być wykorzystane w sposób i na zasadach określonych w przepisach o nawozach i nawożeniu.