Monitoring rozwoju obszarów wiejskich

17 czerwca br., o godz. 11.00, nastąpi oficjalna prezentacja wyników pierwszego, niezależnego projektu badawczego, który w kompleksowy sposób przedstawia poziom rozwoju społeczno-gospodarczego gmin wiejskich i miejsko-wiejskich w Polsce - „Monitoring rozwoju obszarów wiejskich. Etap I ”.

Podczas konferencji, która odbędzie się w Pałacu Staszica w Warszawie, szczegółowe wyniki raportu zaprezentują jego autorzy - Fundacja Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej oraz Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk.


W prezentacji wyników raportu oraz dyskusji udział wezmą między innymi prof. dr hab. Walenty Poczta – Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, prof. dr hab. Andrzej Rosner – Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, dr hab. nauk ekonomicznych Monika Stanny – Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN oraz Adam Tański – były minister rolnictwa i Marek Zagórski – prezes Fundacji Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej
Poniżej prezentujemy  wybrane wyniki raportu „Monitoring Rozwoju Obszarów Wiejskich. Etap I”

• Obszary wiejskie w Polsce stanowią 93% powierzchni kraju i zamieszkuje je blisko 40% ludności.
• Ponad 60% ludności mieszkającej na wsi nie ma nic wspólnego z rolnictwem.
• Polska wieś jest bardzo silnie zróżnicowana, a efekty realizowanej w Polsce polityki na rzecz obszarów wiejskich nie są zadawalające i sprzyjają pogłębianiu się różnic w rozwoju społeczno-gospodarczym pomiędzy regionami/województwami (wschód – zachód), jak również w ich obrębie/w ramach poszczególnych województw (centrum – peryferia).
• Rozwój o charakterze wielofunkcyjnym obszarów wiejskich, nawet położonych z dala od ośrodków miejskich, pozwala osiągać co najmniej przeciętny jego poziom.
• Aż 23% gmin stanowią te, w których dominuje rolnictwo tradycyjne (głównie w woj. podlaskim, lubelskim, mazowieckim, świętokrzyskim i łódzkim)
• Gminy te charakteryzują się niskim i bardzo niskim poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego
• Są omijane przy realizacji najważniejszych krajowych i paneuropejskich sieci dróg o podwyższonym standardzie.
• Blisko 1/5 ludności wsi mieszka w zaledwie 250 gminach podmiejskich, wysoko rozwiniętych ze zredukowaną funkcją rolniczą, a więc w strefie funkcjonalnie miejskiej.
• Obszary wiejskie najsilniej zurbanizowane usytuowane są wokół aglomeracji warszawskiej i poznańskiej.
• Ponad 1/4 gmin ma czas dojazdu do miasta wojewódzkiego dłuższy niż 2 godziny (najdłużej dojeżdżają mieszkańcy Pomorza Środkowego – ponad 3 godziny).
• Zaledwie w 1/3 gmin wszystkie sołectwa są skomunikowane transportem publicznym.
• Najbardziej „stare” demograficznie jest woj. podlaskie. W jego południowo-wschodnich gminach 1/4 ludności jest w wieku poprodukcyjnym. W relacji do dzieci istnieją tam proporcje 2:1.
• W populacji osób na wsi w wieku poprodukcyjnym, co czwarty ma 80 i więcej lat.
• Chętniej na OPP 1% swojego podatku oddają mieszkańcy obszarów podmiejskich, szczególnie w Polsce południowo-zachodniej (w woj. wielkopolskim, dolnośląskim, śląskim i małopolskim co 3 mieszkaniec przekazuje 1%). Aktywność społeczna w województwach Polski wschodniej i centralnej jest na niskim poziomie.
• Najniższe dochody (poniżej 10000 zł/rok) osiągają podatnicy PIT w regionie Polski wschodniej, zwłaszcza w rolniczych częściach województw podlaskiego i lubelskiego oraz na obszarach położonych peryferyjnie w stosunku do sieci dużych miast i głównych ciągów komunikacyjnych.
• Klienci pomocy społecznej to głównie mieszkańcy obszarów popegeerowskich.
• 30% składających wnioski o dopłaty bezpośrednie to tzw. młodzi rolnicy (do 40 lat). Relatywnie najmniejszy ich udział (do 20%) występuje na obszarach o najbardziej rozdrobnionej strukturze agrarnej (woj. małopolskie, podkarpackie i świętokrzyskie).
• Uczniowie z województw Polski północnej osiągają niższe wyniki z egzaminów kompetencyjnych zarówno w szkole podstawowej, jak i w gimnazjum.
• Gminy o najniższym udziale dochodów własnych (nieznacznie powyżej 10%), choć zlokalizowane są w różnych województwach, to wszystkie na terenie dawnego COP.
• Najniższy poziom rozwoju osiągają gminy z woj. podlaskiego, lubelskiego, mazowieckiego, warmińsko-mazurskiego, na obrzeżach świętokrzyskiego, łódzkiego oraz Pomorza Środkowego.
• Najwyższy poziom rozwoju osiągają gminy z obszarów wiejskich wokół Warszawy, Poznania, a także w pobliżu dużych miast i ośrodków przemysłowych: Kraków, Opole, Wrocław, Łódź, Szczecin, Trójmiasto, Zielona Góra.