Mniej na żywność, więcej na mieszkanie

Coraz mniejsza część wydatków rodzin przypada na zakup żywności. Za to szybko rośnie obciążenie budżetów domowych stałymi opłatami związanymi z użytkowaniem mieszkania – wynika z danych GUS.

W krajach Unii Europejskiej rodziny wydają na żywność średnio 16 proc. swojego budżetu przeznaczonego na bieżące wydatki. Natomiast w Polsce w ubiegłym roku żywność pochłaniała jedną czwartą kwoty wydawanej przez gospodarstwa domowe na zakup towarów i usługi zaspokajające codzienne potrzeby – szacuje „Gazeta Prawna” na podstawie struktury wydatków konsumpcyjnych gospodarstw domowych uwzględnianej przez Główny Urząd Statystyczny przy wyliczaniu inflacji.

Nastąpiła tu niewielka zmiana w porównaniu z rokiem poprzednim, ale olbrzymia w stosunku do pierwszych lat transformacji gospodarczej – wtedy na jedzenie przeznaczaliśmy aż połowę kwot wydawanych na zakupy dóbr konsumpcyjnych. Tendencja ta jest zgodna z prawem Engla, według którego wraz ze wzrostem zamożności gospodarstw domowych maleją ich wydatki na żywność. Ale to nie znaczy, że wyraźnie poprawia się kondycja materialna wszystkich polskich rodzin. Przeciwnie, w ostatnich sześciu latach liczba osób żyjących w skrajnym ubóstwie podwoiła się i obejmuje 4,2 mln mieszkańców naszego kraju – wynika z danych GUS. Ich wydatki są mniejsze od tak zwanego minimum egzystencji, czyli wydatków pozwalających na skromne wyżywienie i między innymi utrzymanie bardzo małego mieszkania, ale bez kosztów związanych z pracą, komunikacją, kulturą i wypoczynkiem.

Prawdopodobne jest więc, że spadek udziału żywności w ogólnych wydatkach gospodarstw domowych wynika w pewnym stopniu z przymusu, ponieważ coraz więcej musimy wydawać na mieszkanie i w efekcie wiele rodzin oszczędza na jedzeniu, aby uchronić się przed ewentualną eksmisją z powodu zbyt dużych zaległości w opłatach czynszowych. A użytkowanie mieszkania i nośniki energii pochłaniają już średnio ponad 21 proc. kwoty wydawanej przez rodziny na dobra konsumpcyjne – o 3 pkt proc. więcej niż w 1999 r. Ponadto część osób decyduje się na skromniejszą dietę po to, aby móc kupić pewne towary trwałego użytku. Trzeba również pamiętać o tym, że od paru lat żywność tanieje. W ubiegłym roku jej ceny były o 1 proc. niższe niż w roku poprzednim, a w 2002 r. spadły o 0,6 proc.

Z danych GUS wynika, że w ubiegłym roku zwiększyły się także wydatki rodzin na zdrowie, edukację, transport i łączność oraz wydatki związane z wyposażeniem mieszkania i prowadzeniem gospodarstwa domowego. Tendencja ta utrzymuje się od kilkunastu lat, czyli od czasu, gdy pojawiła się u nas gospodarka rynkowa.