KRUS informuje

Jednorazowe odszkodowanie powypadkowe. Skala i koszt wypadków w gospodarstwach rolnych

Przez ostatnie 10 lat dwukrotnie zmalała liczba zgłaszanych do Kasy wypadków i liczba odszkodowań przyznanych z tego tytułu. Podczas gdy w 2003 r. na 52 556 wypadków, w tym 211 śmiertelnych, KRUS wypłacił 31 666 jednorazowych odszkodowań, w ub.r. na 24 008 zgłoszonych wypadków, w tym były 92 śmiertelne, przyznano w Kasie niespełna 16 800 odszkodowań.
Rolnikom i domownikom objętym w KRUS ubezpieczeniem wypadkowym, chorobowym i macierzyńskim, którzy doznali stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej, a także członkom rodziny ubezpieczonego, który zmarł wskutek takiego zdarzenia, przysługuje jednorazowe odszkodowanie powypadkowe. Przyznanie odszkodowania jest uwarunkowane przede wszystkim spełnieniem definicji wypadku w rozumieniu przepisów art. 11 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Z odmową świadczenia musi się liczyć każdy, kto spowodował wypadek umyślnie, albo sam w znacznym stopniu przyczynił się do niego z powodu rażącego niedbalstwa lub innych okoliczności, wyszczególnionych w art. 10 przywołanej ustawy. Świadczenie powypadkowe przyznawane jest na wniosek osoby zainteresowanej. Indywidualny wymiar zasiłku powypadkowego odpowiada procentowemu uszczerbkowi na zdrowiu albo śmierci poszkodowanego w skutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej, ustalanemu w wewnętrznym postępowaniu orzeczniczym.
W KRUS zasiłek powypadkowy jest finansowany wyłącznie ze środków Funduszu Składkowego. Podmiot ten nie korzysta z gwarancji Skarbu Państwa. Podstawą funkcjonowania Funduszu Składkowego są bowiem składki od rolników, wymierzane im  na dwa odrębne rodzaje ubezpieczenia, w tym na samofinansujące się ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie.
Miesięczną składkę na to ubezpieczenie ustala - na jeden lub na kilka kolejnych kwartałów - Rada Ubezpieczenia Społecznego Rolników, a wymiar składki ogłasza Prezes Kasy w Dzienniku Urzędowym RP „Monitor Polski”.
Rada Rolników, korzystając ze swoich ustawowych uprawnień do sprawowania nadzoru nad stanem finansów Funduszu Składkowego, może również wnioskować do ministra właściwego do spraw rozwoju wsi i rolnictwa o podwyższenie wysokości jednorazowego odszkodowania powypadkowego. Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników w art. 13 ust. 5 stanowi, że jeżeli nie określono wysokości jednorazowego odszkodowania w sposób, jak przedstawiony wyżej, wynosi ono 66 proc. emerytury podstawowej za każdy jeden procent orzeczonego stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Jak zmieniała się wysokość tego parametru, ilustruje zestawienie:
Kwota jednorazowego odszkodowania za 1 proc. uszczerbku /w zł
Data obowiązywania wysokości jednorazowego odszkodowania
za 1 proc. uszczerbku na zdrowiu


  65    od 01.01.1992
100    od 21.03.1995
130    od. 01.01.1996
200    od 01.07.1996
220    od 01.04.1998
250    od 02.09.1998
300    od 01.04.1999
330    od 01.10.2000
360    od 05.04.2001
400    od 25.10.2001
470    od 14.06.2003
550    od 09.09.2011
650    od 27.07.2012


Tabela obrazuje, że przez 12 lat jednorazowe odszkodowanie powypadkowe pozostawało w Kasie na niezmienionym poziomie, wynosząc 470 zł za 1 proc. doznanego uszczerbku. Dla porównania, w systemie powszechnym jednorazowe odszkodowanie powypadkowe corocznie zależy - podając w uproszeniu - od kwoty przeciętnego wynagrodzenia; odpowiada 20 proc. tego wynagrodzenia. W 2013 r. jest to 704 zł za 1 proc. uszczerbku.
W KRUS przez ostatnie 10 lat niemal dwukrotnie zmniejszyła się liczba zgłaszanych wypadków przy pracy rolniczej oraz liczba przyznawanych odszkodowań. Znacząco zmalał udział wypadków ze skutkiem śmiertelnym. W 2003 r. na 52 556 zgłoszonych wypadków, w tym 211 śmiertelnych, wypłacono 31 666 jednorazowych odszkodowań. W ub.r. na 24 008 zgłoszonych zdarzeń, w tym 92 śmiertelne, przyznano 16 800 odszkodowań. Co znamienne, niemal dwukrotnie częściej poszkodowanymi w wypadkach byli mężczyźni, reprezentujący gównie dwie grupy wiekowe (50-59 lat; 22,8 proc. ogółu poszkodowanych, 40-49 lat i 21,6 proc. ogółu).
Analiza przyczyn i skutków wypadków prowadzona systematycznie w KRUS wskazuje na trwały spadek wypadków w gospodarstwach rolnych, w tym bardzo znaczące ograniczenie zdarzeń skutkujących wysokim uszczerbkiem. W  2012 r. w 63,9 proc. wypadków zakończonych przyznaniem jednorazowego odszkodowania orzeczony uszczerbek na zdrowiu nie przekraczał 5 proc. Natomiast udział wypadków z uszczerbkiem powyżej 60 proc. od kilku lat utrzymuje się na bardzo niskim poziomie (0,7-0,8%).
Charakteryzując skalę wypadków, trzeba też uwzględnić ich „geografię” i wskaźniki wypadkowości (liczbę wypadków zakończonych wypłatą jednorazowych odszkodowań na każdy 1 000 ubezpieczonych). W ub.r. wskaźnik ten wynosił 11. Jego różnicowanie w województwach jest spowodowane ich odmienną sytuacją ekonomiczną, inną specyfiką produkcji rolnej, regionalnymi uwarunkowaniami klimatycznymi i wieloma innymi istotnymi czynnikami. Z tych powodów w ub.r. wskaźnik wypadkowości – najmniejszy w województwach: opolskim, zachodniopomorskim czy śląskim, gdzie wyniósł 7, w podkarpackim, warmińsko-mazurskim osiągał wartość od 12 do ponad 15.