Komisja Europejska proponuje

Komisja Europejska zaproponowała dzisiaj udoskonalenie obecnej formy programu dystrybucji żywności wśród osób najbardziej potrzebujących w Unii Europejskiej poprzez zwiększenie budżetu programu o dwie trzecie, tak aby osiągnął w 2009 r. poziom około 500 milionów euro, oraz poprzez rozszerzenie gamy dostarczanych produktów. Program, którego celem było początkowo rozdzielanie nadwyżki produktów rolnych (tzw. „zapasów interwencyjnych”) pomiędzy osoby potrzebujące, został w połowie lat dziewięćdziesiątych zmieniony, aby w pewnych okolicznościach umożliwić uzupełnianie zapasów interwencyjnych zakupem żywności na wolnym rynku. Ponieważ w obecnej sytuacji poziom nadwyżek zapasów jest niezwykle niski i prawdopodobnie nie ulegnie zwiększeniu w najbliższej przyszłości, należy ustanowić stałą podstawę pozwalającą, w ramach programu, na zakup żywności na rynku w celu uzupełnienia istniejących zapasów interwencyjnych.
 
Wybór produktów żywnościowych będzie należał do państwa członkowskiego, a plany dystrybucji żywności zostaną opracowane dla okresów trzyletnich. Dystrybucja żywności nadal odbywałaby się przy współpracy organizacji charytatywnych i lokalnych ośrodków opieki społecznej. Począwszy od lat 2010/2012 program podlegałby współfinansowaniu z budżetu UE (w 75 proc. oraz w 85 proc. na obszarach objętych Funduszem Spójności). Natomiast począwszy od planu na lata 2013-2015 współfinansowanie pochodziłoby w 50 proc. z budżetu UE i w 50 proc. z państw członkowskich, przy czym wkład z UE wynosiłby 75 proc. na obszarach objętych Funduszem Spójności. Zdaniem Komisji zwiększenie budżetu programu jest niezbędne z uwagi na negatywne skutki, jakie miały podwyżki cen żywności dla bezpieczeństwa żywnościowego ludzi najuboższych oraz z uwagi na rosnące koszty dostaw pomocy żywnościowej. W 2006 r. ponad 13 milionów obywateli UE skorzystało z programu pomocy żywnościowej. Program w zmienionej formie powinien zacząć działać w 2010 r.

„Jest to konkretne rozwiązanie, dzięki któremu Unia Europejska może pomóc niektórym najuboższym członkom naszego społeczeństwa”, stwierdziła Mariann Fischer Boel, Komisarz ds. Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich. „Niedawny wzrost cen żywności bardzo silnie uderzył w pewną część społeczeństwa. Musimy rozszerzyć zakres tego bardzo udanego programu i zwiększyć jego budżet, by móc nieść pomoc jak największej liczbie potrzebujących. Ponieważ dzisiaj zapasy interwencyjne należą już do przeszłości, należy pozwolić na zakup żywności na wolnym rynku zgodnie z krajowymi preferencjami żywieniowymi.”

Program wprowadzono w 1987 r. umożliwiając państwom członkowskim uwolnienie publicznych zapasów nadwyżek żywności z przeznaczeniem na cele pomocy żywnościowej. Od tego czasu sytuacja się zmieniła. Zapasy stale ulegają zmniejszeniu a liczba potrzebujących rośnie, dodatkowo drastycznie wzrosły ostatnio ceny żywności. Dlatego też Komisja uważa, że niezbędne jest zwiększenie wydatków w ramach programu i zezwolenie na nabywanie żywności na wolnym rynku na stałych zasadach.

Wprowadzenie współfinansowania ułatwi planowanie i zarządzanie środkami finansowymi, a także zwiększy odpowiedzialność państw członkowskich wobec programu. Należy opracować trzyletnie plany dystrybucji żywności mające na celu poprawę skuteczności i ciągłość realizacji systemu pomocy. Dystrybucja nie ograniczałaby się już do produktów objętych systemem interwencji. Owoce i warzywa oraz olej spożywczy zostaną na przykład po raz pierwszy objęte programem.

Wyboru żywności dokonywałyby władze krajowe na podstawie kryteriów wartości odżywczych, a dystrybucja odbywałaby się przy współpracy z partnerami reprezentującymi społeczeństwo obywatelskie, jak to działo się do tej pory. Żywność mogłaby pochodzić zarówno z zapasów interwencyjnych, jeśli byłyby dostępne, jak i z rynku, przy zachowaniu pierwszeństwa dla zapasów interwencyjnych w przypadku gdyby były dostępne. Dystrybucja musi odbywać się nieodpłatnie lub za cenę, która w żadnym razie nie przekracza poziomu uzasadnionego kosztami poniesionymi przez wyznaczone organizacje w związku z rozdzielaniem żywności.

Udział państw członkowskich w programie jest dobrowolny. Pomoc żywnościową kieruje się najczęściej do szeroko pojętej grupy osób żyjących w ubóstwie, w tym rodzin w trudnej sytuacji materialnej, osób starszych o niewystarczających środkach finansowych, osób bezdomnych, osób niepełnosprawnych, dzieci zagrożonych patologią społeczną, osób pracujących, a mimo to żyjących w ubóstwie, migrantów i osób ubiegających się o azyl.

Państwa członkowskie, które zamierzają wziąć udział w programie, wybierają odpowiednie organizacje – zazwyczaj organizacje charytatywne lub lokalne ośrodki opieki społecznej – mające prowadzić dystrybucję żywności. Następnie określają swoje potrzeby na trzyletni okres programowania i zwracają się do Komisji, która przydziela odpowiedni budżet. Procedurę powtarza się co roku, tak aby umożliwić dostosowanie programu w przypadku gdy sytuacja zmieni się w trakcie okresu programowania.
Mimo że średni standard życia w Unii Europejskiej jest jednym z najwyższych na świecie, są osoby, które nie są w stanie zakupić dostatecznej ilości żywności. Szacuje się, że 43 milionów osób w Unii Europejskiej jest zagrożonych niedostatkiem żywności, co oznacza, że nie stać ich na posiłek zawierający mięso, kurczaka lub rybę co drugi dzień. Obecnie w programie uczestniczy 19 państw członkowskich.