Jak skutecznie zabezpieczyć  budynki mieszkalne i gospodarskie przed gryzoniami jesienią i zimą?

Gryzonie żyją w pobliżu obiektów mieszkalnych, zakładów przemysłu spożywczego, magazynów żywnościowych, silosów, w których przechowywane jest zboże. Szczególnie liczne są wtedy, gdy obiekty te znajdują się niedaleko pól, zalesionych terenów, torów kolejowych, wałów przeciwpowodziowych i podobnych miejsc, gdzie myszy i szczury chętnie zakładają swoje nory. Jesienią i zimą następują gwałtowne zmiany w ich środowisku, wtedy gryzonie opuszczają swoje nory i wędrują w poszukiwaniu pokarmu, wody i nowych kryjówek.
Obserwuje się trzy etapy migracji drobnych gryzoni:
(1) tuż po żniwach, gdy ich pokarm zostanie zabrany z pól;
(2) po pierwszych przymrozkach i
(3) podczas dużych mrozów w styczniu lub lutym. Wabione są wtedy ciepłem obiektu i zapachem pokarmu wydostającego się przez wszelkiego rodzaju otwory. Aby ukryć się przed wrogami naturalnymi, poszukują kryjówek w nowym miejscu i chętnie wchodzą pod deski, zgromadzony złom i różne przedmioty leżące przy ścianie, a potem przez nieszczelności wnikają do pomieszczeń zabudowań albo wchodzą do karmników deratyzacyjnych stojących wokół budynku.
Najskuteczniej szkodliwe szczury i myszy są zwalczane metodą chemiczną, która polega na stosowaniu preparatów chemicznych niszczących gryzonie, zwanych rodentycydami. Preparaty te, często bardzo trujące dla ludzi, powinny być stosowane ostrożnie, zgodnie z zaleceniami podanymi w etykiecie-instrukcji stosowania środka. Podczas pracy z trutkami na gryzonie należy używać odzieży ochronnej, butów i rękawic gumowych; nie jeść, nie pić i nie palić. Po pracy należy umyć się wodą i mydłem, wypłukać usta, zmienić odzież.
Od dawna stosowane są u nas preparaty KLERAT K i KLERAT KB, bardzo popularne wśród deratyzatorów. KLERAT zawiera jako substancję aktywną brodifakum, który jest bardzo silnym antykoagulantem II generacji. Jednokrotne pobranie trutki wywołuje śmierć gryzoni w wyniku krwawień wewnętrznych. Witamina K1 jest antidotum na tą truciznę.
Gotowy do użycia preparat KLERAT zawiera bardzo mało trucizny, bo tylko 0,005%, dlatego zabija gryzonie po kilku lub nawet kilkunastu dniach. Nie wywołuje u gryzoni odruchu obawy przed trutką i nie ma potrzeby wykładania nie zatrutych przynęt, aby szczury przyzwyczaić do miejsca wykładania trutki (przynęta wstępna), zanim zastosowany zostanie KLERAT.
Bloczki woskowe KLERAT KB ze względu na wysoką zawartość wosku są nieco mniej atrakcyjne dla gryzoni niż inne zatrute przynęty, np. ziarno, płatki czy granulat KLERAT K, ale ich wielką zaletą jest dłuższa trwałość w warunkach wysokiej wilgotności. Mogą być stosowane w miejscach suchych i bardzo wilgotnych, nawet w kanałach do zwalczania „szczurów kanałowych”. Posiadają otwór na drut, za pomocą którego przytwierdza się je w karmniku deratyzacyjnym na myszy i szczury, aby nie zaistniała możliwość ich zabrania przez gryzonie lub przez postronne osoby. Preparat KLERAT KB sprzedawany jest w opakowaniach po 0,85 kg i 5 kg.

KLERAT K Granulat oprócz substancji aktywnej - brodifakum zawiera dodatek wabiący do spożycia (atraktant) oraz hamujący łaknienie gryzoni na drugi dzień po spożyciu śmiertelnej dawki, co zapobiega kumulacji środka i zatruciom ptaków drapieżnych. Posiada najlepsze zabezpieczenie przed przypadkowym spożyciem człowieka, gdyż zawiera wstrętnie gorzką substancję, zapobiegającą jego spożyciu i powodującą odruch wymiotny. Hamuje także rozkład gnilny zatrutych gryzoni. KLERAT K jest chętnie zjadany przez gryzonie, gdyż rozmiar granulek przypomina im duże nasiona lub orzechy. Granulat jest często zabierany przez szczury i myszy z tacek lub karmników i chowany w różne miejsca, co może stanowić pewne zagrożenie dla zwierząt w gospodarstwie.

Świeże trutki z antykoagulantem powinny być wykładane tak długo, jak długo trwa żerowanie gryzoni, co najczęściej wynosi około 2 tygodni.  Gdy populacja gryzoni w pomieszczeniach jest bardzo liczna i wyjątkowo dokuczliwa, KLERAT zalecany jest w programie zwalczania gryzoni zaraz po zastosowaniu tzw. „ostrych” rodentycydów, aby dobić te osobniki, które przeżyły pierwszy zabieg. KLERAT zawierający mocny brodifakum jest zalecany też do tępienia myszy i szczurów, które wykształciły odporność na antykoagulanty I generacji, np. na warfarynę.
Bloczki lub granulki preparatu KLERAT należy rozmieścić we właściwych miejscach, najlepiej pomiędzy kryjówką gryzonia, a jego miejscem żerowania. Trutkę umieszcza się w karmnikach deratyzacyjnych przy norach, przy ścianach budynków i na ścieżkach, po których przemieszczają się myszy i szczury.

Karmnik deratyzacyjny na myszy i szczury wykonywany jest najczęściej z plastiku lub metalu. Powinien być trwały i mocny, a więc odporny na uszkodzenia i działanie niekorzystnych warunków atmosferycznych. Karmnik deratyzacyjny chroni trutkę przed deszczem, słońcem i zwierzętami domowymi. Najlepsze są karmniki bez zawiasowe, które dobrze przylegają do powierzchni, a ich obsługa nie wymaga wtedy użycia dodatkowych narzędzi. Karmniki deratyzacyjne z trutką KLERAT KB lub KLERAT K należy rozmieścić wokół ogrodzenia obiektu (pierścień/bariera I) i wokół każdego budynku obiektu (pierścień/bariera II). Stanowić będą one podstawę do wdrożenia stałego programu ochrony obiektu przed gryzoniami.

Karmniki deratyzacyjne z trutką KLERAT należy rozstawić w pomieszczeniach w miejscach zabezpieczonych przed dostępem dzieci, zwierząt i ptactwa domowego. Jeśli nie mamy wystarczającej liczby karmników, wówczas możemy zastosować rotacyjne ich przemieszczanie. W każdym karmniku umieszczamy po 0.5-1.0 kg trutki KLERAT KB i rozstawiamy je wzdłuż ścian i przejść w odległości 30 m jeden od drugiego. Co 3 dni przesuwamy je o odległość 2.5 m, np. zgodnie z kierunkiem wskazówek zegara. W ten sposób każdej mysiej rodzinie podajemy trutkę „pod nos”. Metoda ta nie jest skuteczna tylko przy bardzo silnej infestacji pomieszczeń.
Karmniki deratyzacyjne są szczególnie pomocne w zwalczaniu gryzoni zasiedlających część sufitową budynków. Tępienie tych gryzoni nie jest łatwe, gdyż do wielu miejsc i przestrzeni nie mamy dostępu. One zastępują te szczury i myszy, które wygubiono przy podłodze. Tam, gdzie jest to możliwe, należy w miejscach aktywności gryzoni umieszczać w karmnikach bloczki KLERAT (przy zwalczaniu mysz - w odległości 2.5-3.0 m, a w przypadku gubienia szczurów - w odległości 7.5-15 m jeden od drugiego). Gdy pomieszczenie jest zasiedlone przez liczne gryzonie, wtedy należy zadbać o mniejsze odległości pomiędzy punktami trucia.

Wokół budynków należy karmniki deratyzacyjne zamontować na stałe do ściany budynku lub do podłoża przy pomocy 2 kołków rozporowych i 2 śrub. Jeśli podłoże jest nieutwardzone, karmniki trzeba umocować do płyt chodnikowych lub cegieł, które następnie umieszczone zostaną w ziemi tak, aby ich poziom był równy poziomowi gleby. Montowanie karmników na stałe do podłoża jest po to, aby nie zaistniała możliwość wydobycia trutki KLERAT przez postronne osoby. Karmniki deratyzacyjne należy oznaczyć ostrzegającym opisem umieszczonym na karmniku i szczelnie zamykać, aby w ten sposób zabezpieczyć truciznę przed dostępem osób niepowołanych. Rozstawionych karmników deratyzacyjnych nie należy dotykać, przemieszczać, zalewać wodą, zaśmiecać.
Karmniki deratyzacyjne na szczury powinny być rozstawiane w odległości 5-10 m jeden od drugiego w miejscach, w których szczury są aktywne. Gryzonie te odbywają niezbyt dalekie wędrówki w poszukiwaniu pokarmu, więc karmniki z trutką na nie powinny być umieszczane w odległości nie większej niż 15 m od ich nor.

Szczur wędrowny w ciągu doby zjada 15-30 g pokarmu i pije 15-30 ml wody. Mysz domowa zadowala się porcją 3 g jedzenia. Przy zwalczaniu szczurów stosuje się porcje po 20-50 g KLERAT, a odległość pomiędzy punktami wykładania trutki powinna wynosić 5-10 m.
Mysz żeruje „nerwowo”, w wielu miejscach w ciągu nocy. Nie najada się do syta w jednym miejscu - skubie tu i tam. Dlatego należy umieścić dużo karmników z małą ilością trutki w wielu miejscach wzdłuż ścian pomieszczenia i w przejściach, szczególnie tam, gdzie stwierdzono aktywność szkodnika. W związku z tym dla myszy wystarczy 5-15 g preparatu, umieszczonych co 2 do 5 m. Punkty wyłożenia trutki należy sprawdzać w odstępach tygodniowych i wyjedzoną trutkę uzupełniać aż do momentu ustania pobierania, co zwykle trwa 2 tygodnie. Zawilgoconą, zakurzoną, spleśniałą lub stęchłą przynętę należy zastąpić nową porcją.

Granulat KLERAT K idealnie nadaje się do trucia gryzoni w norach wykopanych wokół budynków. Granulki preparatu należy głęboko umieszczać w korytarzach gryzoni, wówczas rzadko są wypychane z nory na zewnątrz. W celu wykrycia nor gryzoni należy przeprowadzić dokładną inspekcję terenu i budynków, 1-2 razy w miesiącu. Aby upewnić się, czy są czynne, należy wejście do nich delikatnie zatkać np. zwitkiem suchej trawy i następnego dnia sprawdzić, czy gryzoń wypchnął zwitek. Jeśli nora jest czynna, należy w niej umieścić granulki preparatu KLERAT K. Trutkę w porcjach po kilkanaście gramów należy włożyć do otworów zamieszkałych nor gryzoni lub do rurek drenarskich jak najgłębiej, używając do tego łyżki z długą rączką. Punkty trucia powinny znajdować się co 5-10 m bezpośrednio na ścieżkach przebiegu gryzoni lub przy otworach nor tak, aby jeden punkt przypadał na około 40 m2 powierzchni.
Nor z zadaną trutką nie należy przydeptywać przez tydzień. Po 7-10 dniach przydeptać i po dobie sprawdzić, czy są nadal czynne. Jeśli są w nich żywe gryzonie, wówczas w norze musimy ponownie umieścić trutkę. Nory, do których wkładany jest rodentycyd, należy monitorować przez 3 tygodnie.
W trakcie trwania akcji deratyzacyjnej należy wyszukiwać zatrute gryzonie i je spalić lub zakopać w ziemi. Po zakończeniu akcji zwalczania koniecznie trzeba usunąć resztki niezjedzonej trutki i pojemniki, do których była wykładana oraz puste opakowania, które należy traktować jako odpad komunalny. Po tych czynnościach należy umyć ręce i odsłonięte części ciała.