Gminy na Dolnym Śląsku nie korzystają z inicjatywy lokalnej

Fundacja im. Stefana Batorego zapytała 240 gmin w Polsce (15 gmin w każdym województwie), czy i jak wpierają inicjatywy mieszkańców. Odpowiedziało prawie 130 gmin. Zdecydowana większość z nich deklaruje, że pomaga mieszkańcom realizować ich pomysły, ale tylko 32 z nich przyjęły obowiązkową od 2010 roku uchwałę określającą tryb i szczegółowe kryteria oceny wniosków o realizację zadania publicznego w ramach inicjatywy lokalnej.
Inicjatywa lokalna to zapisany w ustawie o wolontariacie i działalności pożytku publicznego sposób wspólnego realizowania działań przez mieszkańców i władze samorządowe. Inicjatywa angażuje obie strony, na przykład: ● urząd kupuje sadzonki drzew, a mieszkańcy je sadzą ● mieszkańcy przygotowują program i przekąski, a miasto rozstawia namioty, by urządzić piknik ● mieszkańcy poświęcają wolny czas na budowę placu zabaw, a urząd zapewnia wsparcie finansowe.
By doszło do współpracy w ramach tzw. inicjatywy lokalnej między władzami a mieszkańcami musi zostać zawarta umowa regulująca zobowiązania każdej ze stron. Wcześniej radni muszą podjąć uchwałę określająca warunki realizacji inicjatyw na swoim terenie. Od 2010 mają taki obowiązek.
Zapisy Ustawy o działalności Pożytku Publicznego i Wolontariacie bardzo zmieniły pozycje mieszkańców władz samorządowych we wspólnych przedsięwzięciach. Do 2010 roku władza wspierała mieszkańców w ich działaniach przyznając środki na propozycje składane przez mieszkańców: pikniki, wycieczki, imprezy integracyjne. Mieszkańcy przychodzili do urzędu i prosili władze o wsparcie ich w działaniach – występowali w roli petentów.
Korzystając z inicjatywy lokalnej mieszkańcy wnioskują do władz o wspólną realizację zadania publicznego. Nie są już petentami, a partnerami lub współrealizatorami zadań publicznych. Różnica ta jest widoczna również w formie zwracania się do urzędu- nie jest to prośba a wniosek.
Być może właśnie dlatego władze samorządowe niechętnie wykorzystują taką formę współpracy z mieszkańcami. Dotychczasowa dowolność w przyznawaniu środków, zmienia się w konieczność formalnego podjęcia lub nie podjęcia współpracy (w przypadku nie podjęcia współpracy wymagane jest uzasadnienie w odniesieniu do kryteriów zapisanych w uchwale gminy).
Jakie korzyści przynosi inicjatywa lokalna? Najlepiej pokazać to przykładzie gminy Lubochnia w województwie łódzkim. W roku 2013 Grupa Inicjatywna Mieszkańców Dębniaka i Tarnowskiej Woli złożyła 2 wnioski w ramach Inicjatywy lokalnej. Członkowie grupy wspólnie z mieszkańcami wybudowali boisko do siatkówki plażowej (wartość projektu 6 040 zł udział gminy Lubochnia 3 100 zł; wkład mieszkańców 2 940 zł) oraz kupili i ułożyli kostkę brukową przy Świetlicy Środowiskowej (wartość projektu 10 351 zł, udział gminy 1 201 zł; wkład mieszkańców 9 150 zł).  W 2014 również w ramach inicjatywy lokalnej zostały złożone 2 wnioski: na przygotowanie boiska do piłki nożnej (wartość projektu 6 253 zł, udział gminy 2783 zł; wkład mieszkańców 3 470 zł) oraz na doposażenie Świetlicy Środowiskowej (wartość projektu 6 019 zł; udział gminy 4 669 zł; wkład mieszkańców 1 350 zł)
Inicjatywa Lokalna przynosi korzyści i władzom i mieszkańcom. Władze, dzięki zaangażowaniu mieszkańców, oszczędniej realizują zadania publiczne, mieszkańcy zyskują wpływ na rozwój swojej gminy. Centrum OPUS od lat propaguje i promuje inicjatywę lokalną i w ramach akcji Masz Głos, Masz Wybór z chęcią pomoże w przekonaniu władzy do wykorzystywania inicjatywy lokalnej, zaangażowaniu mieszkańców do wspólnych działań. Do 12 kwietnia czekamy na zgłoszenia na stronie www.maszglos.pl – mówi Magdalena Mirys z Centrum OPUS, koordynatorka działania Inicjatywa lokalna w akcji Masz Głos, Masz Wybór organizowanej przez Fundację im. Stefana Batorego.
Co daje udział w akcji?
•    Odmienicie swoją gminę
•    Poznacie ludzi z całej Polski, którzy zmieniają swoje gminy na lepsze
•    Weźmiecie udział w szkoleniach, na których poznacie swoje prawa, uzyskacie wiedzę jak zmieniać Waszą okolicę gminę i jak nagłaśniać Wasze działania
•    Dostaniecie wsparcie od ekspertów, w tym specjalistów od prawa i relacji z mediami
•    Będziecie mieli bieżący kontakt z doświadczonym koordynatorem lub koordynatorką, którzy będą Was wspierali w codziennej pracy i w kontaktach z urzędami
•    Uzyskacie prawo do używania logo akcji Masz Głos, Masz Wybór
•    Zdobędziecie szansę na otrzymanie nagrody Super Samorząd
Do akcji Masz Głos, Masz Wybór można zapisać się do 12 kwietnia na stronie www.maszglos.pl

Jak wziąć udział w akcji?
1.    Zaplanuj zmianę – zastanów się co w Twojej miejscowości lub gminie chciałbyś/chciałabyś zmienić na lepsze?
2.    Zarejestruj się na stronie www.maszglos.pl.
3.    Wybierz ścieżkę działania – skorzystaj z jednego z 5 proponowanych przez nas scenariuszy: Budżet obywatelski, Dostępni radni, Inicjatywa lokalna, Lepsze instytucje, Przestrzeń dla ludzi!
4.    Skorzystaj ze wsparcia – przyjedź na szkolenie, przedyskutuj problemy lokalne z ekspertami i ekspertkami oraz aktywistami i aktywistkami, którzy brali udział w poprzednich edycjach akcji.
5.    Zbierz grupę mieszkańców i działaj!
6.    Ciesz się i pochwal sukcesami – zmiana jest możliwa!
Dołącz do nas!