Francja - Niemcy - Polska: konferencja na temat polityki rolnej

W czwartek w Warszawie przedstawiciele rządów państw Trójkąta Weimarskiego będą dyskutować o reformie Wspólnej Polityki Rolnej.

Po trwającej ponad rok dyskusji Rada Ministrów UE doszła 26 czerwca 2003 r. w Luksemburgu do porozumienia w sprawie reformy Wspólnej Polityki Rolnej. Zgodnie z ogólnymi założeniami zmiany będą wprowadzane począwszy od 2004 r., uzupełniając w ten sposób reformy rozpoczęte już w 1992 r.
 
Rozmowy dotyczące Wspólnej Polityki Rolnej jeszcze się nie zakończyły. Dyskusje na temat rolnictwa są także prowadzone w ramach Trójkąta Weimarskiego między rządami Francji, Niemiec i Polski. 
 
Dziś w Warszawie odbędzie się wspólna konferencja, podczas której reprezentanci trzech krajów będą dyskutować na temat WPR z udziałem szerszego niż dotychczas audytorium oraz z udziałem przedstawicieli różnych grup interesów. Jakie stanowiska prezentują poszczególne rządy?
 
Zdaniem Francji porozumienie z Luksemburga stworzyło stabilne ramy instytucjonalne dla 14 mln europejskich rolników aż do 2013 r. dzięki : zagwarantowaniu stabilnego budżetu do 2013 r., dostosowanego do warunków działania zjednoczonej Europy złożonej z 25 państw; utrzymaniu - na czym Francji bardzo zależy - podstawowych zasad WPR: zachowaniu instrumentów regulacji ekonomicznej rynków rolnych, solidarności finansowej, prowadzeniu działalności rolniczej na całym obszarze Unii, kontroli skutków globalizacji w dziedzinie handlu produktami rolnymi; udoskonalaniu pewnych mechanizmów; dążeniu do zaspokojenia oczekiwań konsumentów dotyczących rozwoju wsi i stworzenia wielofunkcyjnego rolnictwa.
 
Reforma WPR pozwoliła również zachować i zintegrować pewne elementy uważane przez Francję za szczególnie istotne: utrzymanie częściowego związku pomiędzy wysokością pomocy a typem i powierzchnią produkcji rolnej; utrzymanie czynnika cenowego jako podstawowego elementu warunkującego dochody rolników - Francja jest zadowolona z tego, że Komisja zrezygnowała z obniżenia cen zbóż i zmniejszyła skalę obniżek cen mleka (niższe będą jedynie ceny masła); zachęcanie młodych rolników do prowadzenia samodzielnych gospodarstw dzięki zwiększeniu finansowania unijnego przeznaczonego na realizację tych celów, postulowanego przez Francję; uwzględnienie sektorów, które nie korzystają z bezpośrednich dopłat WPR (takich jak: produkcja wieprzowiny, drobiu, owoców i warzyw). 
 
Porozumienie z Luksemburga przewiduje stworzenie mechanizmów zapobiegających kryzysom rynkowym w tych sektorach. zapewnienie pomocy rolnikom zmuszonym do przystosowania się do coraz bardziej złożonych wyzwań: konieczności spełnienia rosnących oczekiwań obywateli dotyczących traktowania zwierząt, norm sanitarnych, społecznych, ochrony środowiska, co - zważywszy na stałe zaostrzanie się konkurencji międzynarodowej - usprawiedliwia postulat wprowadzenia pomocy dla rolników zmuszonych ponosić dodatkowe koszty związane z realizacją tych zadań. Przewiduje się wprowadzenie pomocy finansowej, która pozwoli rolnikom przystosować swe gospodarstwa do wymaganego poziomu.
 
Przeprowadzając reformę, wdrożono podstawowe elementy niemieckich propozycji dotyczących nowego ukierunkowania polityki rolnej: odłączenie dopłat bezpośrednich od produkcji określonych wyrobów, wzmocnienie pomocy dla obszarów wiejskich oraz powiązanie pomocy z przestrzeganiem przepisów dotyczących ochrony środowiska, ochrony zwierząt oraz jakości.
 
W ten sposób rolnicy uzyskują więcej pewności przy planowaniu. Mogą w przyszłości reagować bardziej elastycznie na warunki rynkowe, ponieważ dopłaty bezpośrednie wypłacane są niezależnie od ukierunkowania produkcji. Ponadto są wyrównaniem za rzeczywiste dodatkowe świadczenia w zakresie bezpieczeństwa artykułów spożywczych, ochrony środowiska i ochrony zwierząt, uprawy gruntów i zachowania krajobrazu. 
 
Dopłaty te realizowane są po udokumentowaniu wykonania tych świadczeń. Na reformie zyskują zatem przede wszystkim świadome potrzeby zachowania jakości, ukierunkowane na rynek, stosujące przepisy dotyczące ochrony środowiska oraz gospodarujące zgodnie z zasadami ochrony zwierząt gospodarstwa rolne, a także przyroda i środowisko naturalne oraz konsumenci.
 
Poprzez restrukturyzację pomocy obszar wiejski zostaje jako całość wzmocniony, czego następstwem jest tworzenie miejsc pracy także poza rolnictwem. Również i na tym rolnictwo zyskuje.
 
Programy dotyczące rozwoju wsi mogą być silniej dostosowane do potrzeb poszczególnych regionów, a tym samym mogą być bardziej efektywne. Niemcy dały w tej dziedzinie decydujący impuls poprzez swój program wspierania partnerstw lokalnych przy przygotowywaniu regionalnych planów rozwoju. W ten sposób lokalne środowiska mają możliwość uczestniczenia w planowaniu rozwoju regionu. Oznacza to współpracę producentów, przetwórców i handlowców oraz konsumentów.
 
Ze względu na postęp techniczny do produkcji artykułów rolnych potrzebnych będzie w przyszłości coraz mniej pracowników. Jedynie wówczas, gdy powstaną nowe możliwości uzyskania dochodów przez gospodarstwa rolne, rolnictwo będzie mogło mieć swój wkład w zapewnienie miejsc pracy na obszarze wiejskim. 
 
Dziedzinami, w których jest to możliwe do zrealizowania, są: uprawa roślin będących surowcami, turystyka, usługi na rzecz ochrony przyrody i zachowania krajobrazu, gmin oraz mieszkańców miast, którzy chcą poznać wieś. Pomysły dotyczące dalszych możliwości nie są jeszcze wyczerpane.
 
Jedno jest pewne – rozmowy w ramach WTO, które zostały w Cancun zawieszone, pokazały, że uchwalenie takiej reformy było słuszne i ważne; lecz dla roli poszerzonej UE w świecie ważna będzie jednak dalsza praca nad rozwojem polityki rolnej.
 
Polskie rolnictwo ma wielofunkcyjny charakter, w ograniczonym zakresie wykorzystuje bardzo intensywne metody produkcji. Ma niewykorzystany potencjał konkurencyjny, ale stoi przed dużym wyzwaniem restrukturyzacji. Dlatego rząd Polski, zabierając głos w sprawie reformy WPR, opowiadał się za zrównoważonym modelem rozwoju rolnictwa i wsi po rozszerzeniu opartym na wielofunkcyjnym charakterze tego sektora oraz na zapewnieniu równych warunków konkurencji w ramach jednolitego rynku. Elementy reformy, które sprzyjały osiągnięciu tych celów, były popierane przez stronę polską.
 
Polska stała na stanowisku, że reforma WPR powinna uwzględniać głos nowych krajów członkowskich, ponieważ przyszły kształt tej polityki w równym stopniu dotyczy dotychczasowych jak i nowych krajów rozszerzonej UE.
 
W szczególności Polska popiera uproszczenie WPR i oddzielenie płatności bezpośrednich od produkcji. Jeszcze przed zakończeniem negocjacji akcesyjnych rząd Polski opowiedział się za przyjęciem uproszczonego systemu płatności bezpośrednich w pierwszych latach członkostwa. 
 
Uproszczenie i oddzielenie płatności od bieżących decyzji produkcyjnych w ramach reformy WPR pozwolą bowiem: trwale ograniczyć wysokie koszty administracyjne tej polityki, uniknąć nadmiernej intensyfikacji produkcji, lepiej chronić środowisko naturalne, silniej powiązać decyzje produkcyjne rolników z sygnałami rynkowymi - i tym samym lepiej dostosować sektor do wymogów jednolitego rynku i oczekiwań konsumentów.
 
Polska była gotowa poprzeć reformę systemu wsparcia na najważniejszych rynkach rolnych pod warunkiem, że rekompensata za obniżenie cen interwencyjnych w postaci dodatkowych płatności bezpośrednich objęłaby w jednakowym stopniu rolników obecnych krajów członkowskich i nowych krajów członkowskich. 
 
Dotyczy to w szczególności redukcji cen interwencyjnych w sektorze mleczarskim. Polska stoi na stanowisku, iż zaniechanie działań interwencyjnych na rynku żyta wymaga odpowiedniego wsparcia dla regionów, które z tego powodu będą musiały ponieść koszty dostosowawcze.
 
Polska rozumie wagę kwestii socjalnych w toczącej się właśnie w Piętnastce dyskusji nad reformą rynków bawełny i oliwy z oliwek oraz oczekuje podobnego zrozumienia w odniesieniu do rynków mleka, żyta, tytoniu i cukru w Polsce.
 
Biorąc pod uwagę to, iż reforma WPR zbiega się w czasie z rozszerzeniem UE, dla Polski ważny jest także sposób, w jaki będą nią obejmowane nowe kraje członkowskie. Chodzi to, aby przełożenie tej reformy na wynegocjowane w Kopenhadze warunki akcesji nie doprowadziło do podziału na dwie polityki rolne w rozszerzonej UE - jednej dla dotychczasowych, a drugiej dla nowych krajów członkowskich. 
 
Podważałoby to główne zasady WPR oraz korzyści, jakich oczekuje się we Wspólnocie w związku z wprowadzeniem tej reformy w życie. Uniknięciu takiego scenariusza służy coraz aktywniejsze uczestnictwo Polski w pracach unijnych instytucji oraz zacieśnianie współpracy z krajami członkowskimi przyszłej rozszerzonej UE. Z uwagi na rolę Francji i Niemiec w procesie reformowania WPR szczególne znaczenie w tym względzie Polska przywiązuje do współpracy między partnerami Trójkąta Weimarskiego.