Choroby zaraźliwe pszczół dorosłych

Najdokuczliwsza z tych chorób to choroba sporowcowa, powszechnie występująca i trudna do zwalczania, a stale obniżająca produkcje miodu. Chorobę wywołuje jednokomórkowy organizm, sporowiec pszczeli, którego siedliskiem jest nabłonek jelita środkowego robotnicy. Tam się rozmnaża i całe kolonie zarodników wychodzą na zewnątrz w postaci kału biegunkowego.
Zakażenie innych robotnic przebiega gwałtownie. Robotnice tracą energię i powoli giną, mimo spożywania dużej ilości pokarmu. Czasem dochodzi do osypania się całej rodziny. Rozpowszechnione jest badanie badanie martwych robotnic osypu zimowego na obecność w ich przewodach pokarmowych zarodników nozemy. Plastry można uwalniać od sporów parami lodowatego kwasu octowego. Promienie słoneczne zabijają spory w około 30 godzin, ale w cieniu w temperaturze 10o C mogą zachować żywotność przez 10-11 miesięcy. Zwalczając chorobę sporowcową najlepiej wymienić plastry i ul na odkażone, matki stare na młode z zagwarantowanej hodowli i traktować rodzinę fumagiliną lub fumidilem B, oczywiście w syropie cukrowym.

Podobne skutki jak sporowiec wywołuje pełzak pszczeli (choroba pełzakowa), pasożyt żerujący w cewkach wydalniczych robotnicy. Jego formą przetrwalnikową jest cysta. Objawem końcowym zakażenia pełzakiem jest również biegunka na skutek zaburzeń w przemianie materii. Najostrzej choroba pełzakowa występuje na wiosnę. Wskazania lecznicze są podobne jak przy chorobie sporowcowej.

Do najgroźniejszych należy choroba roztoczowa, wywoływana przez świdraczka pszczelego, rozwijającego się głównie w tchawkach pszczoły. Larwy i dojrzałe osobniki świdraczka żywią się krwią pszczoły. Atakują one raczej pszczoły młode, które szybko tracą zdolność lotu z powodu podrażnienia mięśni i tym samym giną po za ulem. U starych robotnic może świdraczek rozwijać się u nasady skrzydeł, co powoduje często ich wywichnięcie. Pasożyt przechodzi z pszczoły na pszczołę przy ich bezpośrednich kontaktach. Choroba ta zwalczana jest z urzędu. Leczenie skuteczne polega na akcji weterynaryjnej dla pasiek określonego roju, bo izolowanie ogniska jest jednym z podstawowych zabiegów. Od lat w leczeniu używa się u nas pasków folbexu, spalając je w zamkniętym ulu. Dym z folbexu dostaje się do słabo chronionych chityną części ciała i paraliżuje ruch świdraczka, który spada on na dno ula (na papier). Niestety folbex nie działa na jaja ani na larwy roztocza. Dlatego zabieg trzeba powtarzać.

Paratyfus pszczół jest chorobą rodzin słabych, a wywołują ją drobnoustrojowe pałeczki w przewodzie pokarmowym robotnic. Pałeczki nie mają formy przetrwalnikowej, ale w sprzyjających warunkach mogą nawet przez rok zachować zdolność rozwojową. Przenoszą się przez kał pszczół, ścieki, gnojówki, wodopoje. Okres nasilenia choroby to przełom zimy i wiosny. U niektórych rodzin pszczelich obserwuje się odporność na zakażenie faratyfusem. Leczenie polega na przesiedlaniu pszczół do uli odkażonych na nowe plastry; stare trzeba wówczas przetopić, miód przegotować i dać z powrotem rodzinom. Niektórzy zalecają jeszcze karmienia syropem cukrowym z dodatkiem 3-4-procentowej formaliny.

Rozpadnica jest chorobą krwi pszczół, a wywołuje ją pałeczka rozpadnicy, rozwijająca się właśnie we krwi. Do organizmu dostaje się z powietrza przez przetchlinki lub przez przewód pokarmowy. Prawie nigdy nie powoduje dużych strat w pasiece, ale może zmniejszać produkcyjność w stopniu znaczącym. Ciało martwych pszczół wietrzeje, wiązania członów rozluźniających się i następuje rozpad na pojedyncze części. Przed zgonem robotnice tracą owłosienie i przyjmują barwę prawie czarną. Zapobieganie polega na zwiększeniu siły rodzin, osuszeniu i ścieśnieniu gniazda oraz przeniesieniu pni na miejsce nasłonecznione.