Branża kolektorów próżniowych na lodzie

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska  i Gospodarki Wodnej 23 lipca 2013 roku zmienił zasady przyznawania dotacji w ramach najpopularniejszego programu dopłat do kolektorów słonecznych. W opinii prawników zarówno treść zmian, jak i tryb ich dokonania są niezgodne z prawem. Według producentów i dystrybutorów słonecznych kolektorów próżniowych nowe przepisy, które ewidentnie faworyzują kolektory płaskie, zniszczą rynek urządzeń solarnych i ograniczą wybór konsumenta.      
Rynek kolektorów słonecznych podzielony jest pomiędzy dwie technologie: kolektorów płaskich (70% rynku) i kolektorów próżniowych (30%). Obydwa systemy mają swoje wady i zalety – kolektory płaskie lepiej ogrzewają wodę i domy w miesiącach letnich, a kolektory próżniowe w skali całego roku. Nie ma jednak absolutnie żadnego powodu, aby uznać wyższość kolektorów płaskich nad próżniowymi (badania naukowe wykazują nawet większą o 35% sprawność energetyczną technologii próżniowej od płaskiej w ciągu roku). Niestety, nowe zasady udzielania dopłat na zakup i montaż kolektorów słonecznych przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej bezpodstawnie dyskryminują kolektory próżniowe. Od 1 października 2013 roku dopłaty do tej technologii będą dużo niższe niż do kolektorów płaskich. Z pewnością zmarginalizuje to, a w konsekwencji unicestwi, branżę kolektorów próżniowych, które cieszyły się do tej pory wielką popularnością wśród uczestników programu dopłat do kolektorów słonecznych NFOŚiGW.   
Ustawowym obowiązkiem Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej jest finansowanie ochrony środowiska poprzez wspomaganie wykorzystywanych lokalnych źródeł energii odnawialnej oraz wprowadzanie bardziej przyjaznych dla środowiska nośników energii. Obecne działania NFOŚiGW ograniczają, a nie wspomagają, proekologiczne inwestycje konsumentów poprzez faktyczne odebranie im prawa wyboru odpowiadającego ich indywidualnym potrzebom towaru - mówi Natalia Grzędzińska, radca prawny z warszawskiej Kancelarii Krassowski.
W opinii prawników zarówno treść zmian Programu, jak i forma ich dokonania są również niezgodne z prawem. Uchwała zmieniająca kryteria obliczania dotacji została podjęta nagle, w trakcie trwania Programu, bez przeprowadzenia szerokich konsultacji z producentami oraz dostawcami kolektorów próżniowych. W dodatku o samych zmianach uczestnicy tego sektora dowiedzieli się 25 lipca 2013 roku z komunikatu opublikowanego na stronie internetowej NFOŚiGW. Na spotkanie konsultacyjne, które odbyło się 4 lipca, w ogóle nie zostali zaproszeni.
Zostały naruszone podstawowe zasady porządku prawnego obowiązującego w Polsce, zapisane w szczególności w Konstytucji i Ustawie o swobodzie działalności gospodarczej, takie jak zasada równego traktowania przedsiębiorców oraz konsumentów, zakaz dyskryminacji oraz zasada pewności obrotu gospodarczego – mówi mec. Grzędzińska. Zmiana reguł w trakcie gry, pod koniec obowiązywania programu, zachwiała zasadą pewności obrotu gospodarczego i praw nabytych, u podstaw których – jak wskazał w jednym z wyroków Trybunał Konstytucyjny – leży dążenie do zapewnienia jednostce bezpieczeństwa prawnego i umożliwienia jej racjonalnego planowania przyszłych działań – dodaje.
Producenci i dystrybutorzy słonecznych kolektorów próżniowych nie mogli pozostać obojętni wobec zmian, które z pewnością spowodują ogromne straty po ich stronie. Zarówno do NFOŚiGW, jak i Ministra Środowiska wystosowali pisma, w których postulują uzależnienie wysokości dopłat do poszczególnych systemów solarnych, bazując na ich zdolności do realnego ograniczenia emisji CO2 do atmosfery. Skierowali również wniosek do UOKiK o zbadanie zgodności nowych przepisów z prawem i ustalenie, czy nie ograniczają one wolnej konkurencji. Ponadto opublikowane zostało oficjalne stanowisko producentów, dystrybutorów i instalatorów próżniowych kolektorów słonecznych w sprawie zmian zasad Programu. Podpisali je przedstawiciele ponad 40 firm.


Poniżej prezentujemy  stanowisko producentów, dystrybutorów i instalatorów kolektorów słonecznych próżniowych w sprawie podjęcia przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) uchwały dotyczącej zmiany „Programu dla przedsięwzięć w zakresie odnawialnych źródeł energii i obiektów wysokosprawnej kogeneracji”
 
Ograniczenie możliwości uczciwej konkurencji na rynku systemów solarnych
Działanie na niekorzyść konsumentów
Niezgodność z prawem merytorycznej treści zmian i trybu ich wprowadzenia

Jako przedstawiciele firm zajmujących się produkcją, dystrybucją i instalacją rurowo-próżniowych systemów solarnych, wobec nagłych i niekonsultowanych z producentami kolektorów próżniowych zmian uchwalonych przez NFOŚiGW w programie dot. dopłat do kolektorów słonecznych oraz rozpowszechniania nieprawdziwych informacji na temat technologii próżniowej przez przedstawicieli segmentu kolektorów płaskich, musimy stanowczo zaprotestować.
 Jako przedstawiciele firm zajmujących się produkcją, dystrybucją i instalacją rurowo-próżniowych systemów solarnych, wobec nagłych i niekonsultowanych z producentami kolektorów próżniowych zmian uchwalonych przez NFOŚiGW w programie dot. dopłat do kolektorów słonecznych oraz rozpowszechniania nieprawdziwych informacji na temat technologii próżniowej przez przedstawicieli segmentu kolektorów płaskich, musimy stanowczo zaprotestować.
Uchwała podjęta przez NFOŚiGW 23 lipca 2013 roku zmieniła zasady obliczania wysokości dotacji dla nabywców systemów solarnych. Praktycznie narzuca ona konsumentom określony towar (w tym wypadku kolektory płaskie), odbierając im możliwość wyboru pomiędzy dostępnymi na rynku produktami, a tym samym administracyjnie, w sposób sztuczny ogranicza konkurencję na rynku. Kryterium powierzchni całkowitej (wymiarów zewnętrznych) kolektorów słonecznych zostało zastąpione kryterium powierzchni czynnej wytwarzającej ciepło. Taka zmiana ewidentnie faworyzuje dostawców i producentów kolektorów płaskich, dyskryminując technologię kolektorów próżniowych. Dzieje się tak, dlatego że ze względu na specyfikację techniczną, mimo mniejszej powierzchni czynnej kolektora próżniowego od kolektora płaskiego, charakteryzuje się on większą sprawnością energetyczną w skali roku.
Ma to niebagatelne znaczenie, gdyż nie jest tak, że obydwie technologie są ze sobą tożsame. A już na pewno nie ma podstaw, żeby twierdzić, że kolektory płaskie są wydajniejsze od próżniowych. Obydwa systemy różnią się za to pod względem wysokości uzysku energetycznego w określonych miesiącach. Kolektory płaskie mają wyższy uzysk niż kolektory próżniowe w miesiącach letnich, natomiast kolektory próżniowe osiągają większą niż płaskie sprawność energetyczną w miesiącach wiosennych, jesiennych i zimowych. Dzieje się tak, dlatego że pełniąca rolę warstwy izolacyjnej w rurowo-próżniowych systemach solarnych próżnia prawie 3,5-krotnie zmniejsza straty ciepła do otoczenia na drodze konwekcji. Umożliwia to efektywne wykorzystanie kolektorów słonecznych do produkcji ciepła w okresie późnojesiennym, zimowym czy wczesnowiosennym, kiedy kolektory płaskie nie pracują lub pracują z niską wydajnością. Różniąc się zasadniczo pod względem właściwości grzewczych, kolektory płaskie i próżniowe znajdują grupy nabywców o różnych preferencjach. Naszym zdaniem uczestnik Programu NFOŚiGW powinien mieć stworzoną możliwość wyboru technologii, która jest lepiej dostosowana do jego potrzeb. W skrócie, to on powinien decydować o tym, czy chce mieć dłużej ciepłą wodę w ciągu roku (kolektor rurowo-próżniowy), czy w miesiącach letnich (kolektory płaskie). Wydaje się, że w tej sytuacji celem ewentualnej zmiany kryterium obliczania dotacji na bardziej sprawiedliwe powinien być parametr związany z produkcją energii w kolektorze. Tutaj najlepszym rozwiązaniem byłoby wykorzystanie parametru zestandaryzowanej energii wygenerowanej przez kolektor w ciągu roku.
Naturalnie zmiany w Programie spowodują także ogromne straty po stronie producentów i dostawców kolektorów próżniowych, którzy, wierząc w pewność przyjętych na okres 4 lat rozwiązań, oparli na nich biznesplany, poczynili odpowiednie zamówienia, inwestycje i oszacowali popyt na oferowane przez siebie
produkty. Po wprowadzeniu nowych przepisów segment kolektorów próżniowych najpewniej zostanie zmarginalizowany, a w konsekwencji całkowicie wykluczony z rynku.
Zaskoczona i zszokowana branża kolektorów próżniowych dowiedziała się o zmianie "Programu dla przedsięwzięć w zakresie odnawialnych źródeł energii i obiektów wysokosprawnej kogeneracji" 25 lipca 2013 roku z komunikatu opublikowanego na stronie internetowej NFOŚiGW. Zarówno merytoryczna treść zmian Programu, jak i forma ich dokonania są niezgodne z prawem. Uchwała zmieniająca Program w zakresie kryteriów obliczania dotacji została podjęta w trzecim roku jego obowiązywania i na rok przed jego zakończeniem. Została podjęta nagle, bez przeprowadzenia szerokich konsultacji z producentami i dostawcami kolektorów próżniowych, których udział w rynku systemów solarnych jest znaczący i oceniany na ok. 30%. Na spotkaniu konsultacyjnym branżę systemów solarnych reprezentowali jedynie producenci i dostawcy kolektorów płaskich. Zmiany i tryb ich wprowadzenia należy więc uznać za sprzeczne z przepisami obowiązującego prawa, gdyż złamane zostały: zasada równego traktowania przedsiębiorców oraz konsumentów, zakaz dyskryminacji oraz zasada pewności obrotu gospodarczego.
Nie możemy oprzeć się wrażeniu, że całe zamieszanie jest spowodowane agresywnymi i nieetycznymi działaniami jednego, względnie kilku uczestników rynku kolektorów płaskich, którzy, pozostając w bardzo trudnej sytuacji finansowej, spowodowanej brakiem konkurencyjnej oferty produktowej, chwytają się desperackich i szkodliwych dla całej branży solarnej działań w celu poprawienia swojej pozycji na rynku. Rozpowszechniają mity nt. technologii próżniowej, jej rzekomo mniejszej sprawności energetycznej, czy chińskiego pochodzenia urządzeń, w których jest stosowana. Tymczasem w przypadku oferowanych na rynku próżniowych systemów solarnych jedynie kolektor stanowiący 25-30% zestawu produkowany jest w Chinach. Pozostałe elementy, takie jak zbiornik, grupa pompowa, sterownik elektroniczny i pozostałe materiały potrzebne do montażu pochodzą z Polski i innych krajów UE. Do tego dochodzi także usługa instalacyjna wykonywana przez polskie firmy instalatorskie (setki małych i średnich przedsiębiorstw). Co warto podkreślić, polscy producenci i dystrybutorzy kolektorów płaskich do ich wytwarzania także wykorzystują komponenty pochodzące z Chin i innych rynków zagranicznych, chociaż najwyraźniej postanowili skrzętnie ten fakt pomijać.
Rozpowszechniane zarzuty wobec instalacji próżniowych nie mają żadnego pokrycia w faktach. W związku z tym czujemy się w obowiązku zabrać głos w debacie medialnej na temat zmian w Programie dopłat NFOŚiGW do systemów solarnych i nie pozwolić, aby w wyniku nieetycznych działań grupki zdesperowanych przedsiębiorców, unicestwiony został ważny i znaczący (ponad 30% udział w rynku) segment branży solarnej. Nie możemy również dopuścić do tego, aby w błąd wprowadzano opinię publiczną, która, w wyniku wielokrotnie powielanych fałszywych informacji, będzie w końcu skłonna uwierzyć w ich prawdziwość. W związku z tym serdecznie namawiamy zainteresowanych do zapoznania się z wynikami badań naukowych na temat kolektorów próżniowych, prowadzonych np. przez zespół Politechniki Krakowskiej pod kierownictwem prof. dr inż. Janusza Magiery, a także do odwiedzania stron internetowych sygnatariuszy niniejszego oświadczenia, na których znajdują się rzetelne porównania i wiarygodne materiały nt. obydwu technologii. Nie ma powodów, aby było inaczej. W końcu wśród niżej podpisanych przedsiębiorców znajdują się przedstawiciele firm z branży systemów solarnych, posiadający w swojej ofercie zarówno kolektory rurowo-próżniowe, jak i płaskie. Na liście nie zabrakło także reprezentantów firm instalatorskich, którzy, na bazie doświadczeń swoich i konsumentów, od dawna wykazują wysokie poparcie dla kolektorów rurowo-próżniowych, oceniając je jako nowocześniejsze i wydajniejsze od kolektorów płaskich.
Lista sygnatariuszy:
1. Caldoris Polska Sp. z o.o.
2. Hoven Sp. z o.o.
3. Grupa Eko Systemy
4. Inowa - Słoneczna energia w Twoim domu
5. Solar-Tech P.H.U.
6. Teplo
7. Sunmar


8. P.H.U. Serwis Jarosław Kret
9. SUNGET
10. SOLGRO
11. Solum Service
12. KENO
13. Taurus
14. WASTA
15. RAVISSON
16. LUKSKOLOR
17. Suncol
18. Przyjazna Energia S.C
19. Solar Vision
20. UNICATE
21. KOBE
22. GREEN ENERGY Sp. Z o.o.
23. EcoVie
24. ECOEXPERTS
25. SOLMANN
26. DEPSOL
27. VI TECHNOLOGY
28. ECO-SYSTEM
29. Rodantech
30. INKOSOREM
31. Novosolar Kęty
32. Ecoliber
33. BG System S.C.
34. E-EMPORIUM Sp. z o.o.
35. A&M HOME Instal Krzyżanowice
36. ANTINUS SP. z o.o. Skierniewice
37. SOLAR VISION
38. SAN-TECH Management
39. GRUPA EKO ENERGIA
40. Energyre
41. Grupa Eko System - P.H.P.U. Krusikiewicz
42. HARTMANN
43. BALMET Sp.j.
44. Sun