Badania niedoborów składników pokarmowych w glebie i roślinach

Najważniejszym celem produkcji rolniczej i ogrodniczej jest uzyskanie plonów o pożądanej jakości konsumpcyjnej lub przetwórczej i przechowalniczej. Wiele czynników decyduje o sukcesie uprawy. Jednym z ważniejszych jest gleba. Jej właściwości fizyczne, chemiczne oraz biologiczne mają decydujący wpływ na powodzenie w uprawie. Przydatność gleb do celów produkcyjnych i ich wartość uprawowa określana jest przez wiele parametrów, które składają się na  żyzność gleb, czyli naturalną zdolność do zaspokajania potrzeb pokarmowych roślin.

Stanowi ona zespół właściwości gleb –fizycznych, chemicznych i biologicznych, zapewniających roślinom odpowiednie warunki do wzrostu. Ważnym aspektem kształtowania żyzności gleb jest możliwość jej zmiany poprzez szereg działań agrotechnicznych, przede wszystkim przez nawożenie.
Konsumenci oczekują tanich produktów wysokiej jakości, natomiast producenci dążą do obniżania kosztów produkcji /często stosują niewystarczające dawki nawozów/ oraz poprawy jakości plonów. Te sprzeczne cele można zrealizować dzięki zastosowaniu racjonalnego nawożenia, które jest jednym z ważniejszych czynników plonotwórczych. Ze względu na stale rosnące koszty nawozów podstawą optymalnego nawożenia powinna być analiza gleby.
Badanie zawartości najważniejszych składników pokarmowych w glebie powinno być głównym działaniem zmierzającym do odpowiedniego odżywienia gleby i roślin oraz osiągnięcia plonu wysokiej jakości. Wynik analizy gleby pokazuje poziom zawartości poszczególnych składników pokarmowych, a na jej podstawie można ustalić dawki nawozów dla różnych upraw. Cykliczne wykonywanie analiz gleby pozwala ustalić dawki nawozów zgodne z faktycznym zapotrzebowaniem roślin. Eliminuje nadmierne, również szkodliwe kumulowanie się pierwiastków w glebach i roślinach – pozwala uzyskać dodatkową korzyść w postaci „zdrowego stanowiska”, gleb w dobrej kulturze i odpowiedniej zasobności w składniki pokarmowe. Oprócz aspektu ekologicznego, wyniki analiz przyczyniają się do zmniejszenia nakładów na zakup nawozów  – zastosowania mniejszych dawek. W oznaczaniu wysokości dawek poszczególnych składników, czyli potrzeb nawozowych, należy brać pod uwagę wymagania pokarmowe danej uprawy, a także stan i zasobność gleb, które są  inhibitorem pochłaniającym składniki pokarmowe, także te dostarczane  wraz z nawozami, które umożliwiają roślinom pobieranie w zależności od ich potrzeb. Na potrzeby nawozowe ma wpływ nie tylko ogólna zawartość składników w glebie, ale także ich dostępność, która zależy od składu mechanicznego gleby, wilgotności, odczynu, temperatury, zawartości materii organicznej. Analiza chemiczna gleby pozwala uzyskać informacje o zasobności gleby w przyswajalne dla roślin składniki. Dobry moment na wykonanie analiz glebowych to czas przed wysiewem nawozów mineralnych – tego typu badania należy zlecać wczesną wiosną lub jesienią, by móc oszacować potrzeby pokarmowe stanowiska. Terminy te są szczególnie ważne ze względu na możliwość określenia w glebie ilości azotu mineralnego dostępnego dla roślin, którego zawartość ulega szybkim zmianom. Podstawowy zakres analizy glebowej obejmuje określenie poziomu pH, zawartości fosforu, potasu i magnezu. Można też oczywiście zlecić dokładniejszy pomiar i zbadać zawartość mikroelementów. Badania gleby powinny być wykonywane nie rzadziej niż raz na 4 lata w mniejszych gospodarstwach, a w większych co najmniej raz na dwa. Tylko systematyczna analiza pozwala na śledzenie zmian zasobności gleby w składniki pokarmowe i dobranie odpowiednich dawek nawozów. Dawki nawozów ustala się tak, aby uzupełnić różnicę pomiędzy zawartością pierwiastka w glebie, a zawartością optymalną dla uprawy poszczególnych gatunków roślin uprawnych. Ustalenie dawek nawozów można zlecić laboratorium wykonującemu analizę gleby, skorzystać z usług doradców lub z programów komputerowych. Najkorzystniejsze, ze względów ekonomicznych /by niepotrzebnie nie nawozić i uzyskiwać wysokie, dobrej jakości plony/ jest systematyczne – w przypadku warzyw przed każdą uprawą – wykonywanie analiz gleby i utrzymywanie zawartości składników na optymalnym poziomie.
Ważnym uzupełnieniem analiz glebowych jest ocena stanu odżywienia roślin już w trakcie wegetacji. Diagnostykę można przeprowadzić przy zastosowaniu nowoczesnego przyrządu – fluorymetru. Jest to urządzenie elektroniczne, które służy do pomiaru stanu odżywienia roślin, określa indeks fotosyntezy oraz pozwala na bardzo szybkie, nawet do kilku tygodni przed wystąpieniem objawów na liściach, określenie rodzaju i stopnia brakujących składników pokarmowych. Pozwala to na szybką interwencję w przypadku wystąpienia niedoboru zastosowania odpowiedniego nawozu dolistnego. Oczywiście rolnik czy sadownik nie wykona wszystkich badań i analiz we własnym zakresie. Musi je zlecić wyspecjalizowanej jednostce i pokryć koszty takiego badania. Najbardziej racjonalne w tej sytuacji wydaje się nawiązanie kontaktu z firmami nawozowymi, które oferują możliwość przeprowadzenia analizy zasobności gleby w składniki pokarmowe w ramach współpracy z producentem rolnym. Proste analizy są wykonywane nieodpłatnie, a pełniejsze są częściowo finansowane przez sprzedawcę nawozów. Takie rozwiązanie ma jeszcze tę dodatkową zaletę, że próbki pobrane są przez fachowca, a rolnik jest zwolniony z obowiązku dostarczenia ich do stacji chemiczno-rolniczej. Warto też sprawdzić czy doradcy z firm nawozowych dysponują fluorymetrem. Badania przeprowadzane tym urządzeniem są całkowicie finansowane przez producentów nawozów w ramach serwisu posprzedażowego, a ich wyniki są niezastąpionym narzędziem w doborze odpowiednich nawozów dolistnych i ich dawek. Na polskim rynku tylko firma Timac Agro Polska oferuje swoim klientom badania fluorymetryczne.