AR i MR informuje - Nowe zasady wsparcia z budżetu krajowego

W tym roku zmieniły się zasady udzielania przez Agencje Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wsparcia z budżetu krajowego.
Jak podkreśla AR i MR zakres tzw. pomocy krajowej jest bardzo szeroki. Obejmuje on m.in. spłacanie za rolników części należnych bankom odsetek od przyznanych kredytów inwestycyjnych czy klęskowych, udzielanie gwarancji i poręczeń spłaty takich kredytów, a także kredytów studenckich oraz pokrywanie za rolników kosztów związanych z utylizacją padłych zwierząt gospodarskich. Od 2015 roku w zasadach udzielania tego wsparcia zajdą zmiany. Wynikają one z konieczności dostosowania krajowych przepisów do rozwiązań obowiązujących w całej Unii Europejskiej, w zakresie udzielania pomocy publicznej w rolnictwie.
 Nowe zasady zostały zapisane w wydanym przez Radę Ministrów rozporządzeniu w sprawie szczegółowego zakresu i sposobów realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Dokument ten będzie obowiązywał w terminie 7 dni od daty jego opublikowania. W nowym akcie wykonawczym utrzymano większość rozwiązań przewidzianych w obowiązującym do tej pory rozporządzeniu ze stycznia 2009 r. Szczegółowe formy pomocy krajowej dostępnej od 2015 roku zostały omówione poniżej.
I. Kredyty preferencyjne
Zgodnie z zapisami nowego rozporządzenia, udzielanie kredytów preferencyjnych będzie ograniczone do mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw. Pomoc dużym przedsiębiorstwom będzie możliwa do stosowania po notyfikacji Komisji Europejskiej.
1. Inwestycje w gospodarstwach rolnych, działach specjalnych produkcji rolnej, przetwórstwie produktów rolnych, w przetwórstwie ryb, skorupiaków i mięczaków, w rybactwie śródlądowym
Przepisy nowego rozporządzenia umożliwiają sfinansowanie części kosztów inwestycji realizowanych w gospodarstwach rolnych, działach specjalnych produkcji rolnej, przetwórstwie produktów rolnych, w przetwórstwie ryb, skorupiaków i mięczaków oraz w rybactwie śródlądowym przy udziale kredytu z dopłatą do oprocentowania. Zakres inwestycji objętych pomocą finansową, podobnie jak dotychczas, jest szeroki i umożliwia realizację większości inwestycji związanych z produkcją i przetwarzaniem produktów rolnych i rybnych, w tym również inwestycji związanych z zakupem użytków rolnych, realizowany w dwóch formach:

• pomoc na zakup użytków rolnych finansowany kredytem w części nieprzekraczającej 10% kosztów inwestycji,
• pomoc przeznaczona wyłącznie na zakup użytków rolnych w formule pomocy de minimis w rolnictwie, udzielana zgodnie z przepisami rozporządzenia Komisji (UE) nr 1408/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r.

Kwoty kredytów z dopłatą do oprocentowania nie będą mogły przekroczyć:

• gospodarstwo rolne - 5 mln zł i do 80% wartości inwestycji,
• dział specjalny produkcji rolnej - 8 mln zł i do 70% wartości inwestycji,
• rybactwo śródlądowe - 8 mln zł i do 70% wartości inwestycji,
• przetwórstwo produktów rolnych, ryb, skorupiaków i mięczaków - 16 mln zł i do 70% wartości inwestycji.

Oprocentowanie - nie więcej niż stopa referencyjna WIBOR ustalana dla pożyczek na rynku międzybankowym udzielanych na okres 3 miesięcy (WIBOR 3M), zaokrąglona do drugiego miejsca po przecinku, powiększona o nie więcej niż 2,5 punktu procentowego, płacone przez:
kredytobiorcę - w wysokości 0,67 oprocentowania obliczonego zgodnie z wyżej przedstawionym sposobem, jednak nie mniej niż 3%, a w przypadku gdy oprocentowanie obliczone zgodnie z tym sposobem wynosi poniżej 3% - w wysokości tego oprocentowania,
Agencję - w pozostałej części.
Warunkiem uzyskania pomocy będzie dołączenie do wniosku o kredyt planu inwestycji.
2. Inwestycje polegające na tworzeniu lub powiększeniu gospodarstw rolnych przez młodych rolników
Nowe rozporządzenie umożliwi Agencji udzielanie nowego rodzaju pomocy polegającej na częściowej spłacie kapitału kredytu przeznaczonego na zakup użytków rolnych w celu utworzenia lub powiększenia gospodarstwa rolnego przez młodych rolników, tj. osób, które w dniu złożenia wniosku o kredyt mają nie więcej niż 40 lat, posiadają odpowiednie umiejętności i kwalifikacje zawodowe i którzy po raz pierwszy rozpoczną działalność w gospodarstwie rolnym jako kierujący tym gospodarstwem.
Kwota kredytu - do 90% wartości nakładów inwestycyjnych na gospodarstwo rolne i nie więcej niż 5 mln zł.
Wysokość pomocy - do 60% kwoty udzielonego kredytu i nie więcej niż równowartość w złotych 70 tys. euro, przeliczonej wg średniego kursu NBP ustalonego na dzień udzielenia pomocy. Kwota ta płacona będzie w dwóch ratach:

• I rata w wysokości 80% kwoty pomocy - po przedstawieniu dowodów wpłat za zakupione użytki rolne,
• II rata - po 5 latach od dnia zawarcia umowy kredytu, pod warunkiem, że kredyt nie został wcześniej spłacony.

Warunkiem udzielenia pomocy będzie:
dołączenie przez wnioskodawcę do wniosku o udzielenie kredytu planu inwestycji, którego realizacja powinna rozpocząć się w okresie 9 miesięcy od dnia zawarcia umowy kredytu,
posiadanie kwalifikacji zawodowych w zakresie rolnictwa potwierdzonych odpowiednim świadectwem lub dyplomem.
Osobom, które nie posiadają kwalifikacji zawodowych w zakresie rolnictwa będzie można przyznać pomoc, jeżeli zobowiążą się do ich uzyskania, w okresie 3 lat od dnia zawarcia umowy kredytu.
3. Przedsięwzięcia związane ze wznowieniem produkcji w gospodarstwach rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej, w których wystąpiły szkody spowodowane niekorzystnymi zjawiskami atmosferycznymi.
Podobnie jak w poprzednich latach możliwe będzie ubieganie się przez rolników, w gospodarstwach których wystąpiły szkody spowodowane przez suszę, grad, deszcz nawalny, ujemne skutki przezimowania, przymrozki wiosenne, powódź, huragan, piorun, obsunięcie się ziemi lub lawinę, o pomoc w postaci dopłat do oprocentowania kredytów udzielanych na wznowienie produkcji i sfinansowanie kosztów odtworzenia środków trwałych.
Warunkiem udzielenia pomocy będzie dołączenie przez wnioskodawcę do wniosku o udzielenie kredytu protokołu oszacowania szkód sporządzonego przez komisję powołaną przez wojewodę właściwego ze względu na miejsce ich wystąpienia, przy czym w przypadku, gdy szkody będą wyższe niż 1 050 zł lub jeżeli będą przekraczać 30% średniej rocznej produkcji rolnej, wojewoda potwierdza ich wystąpienie na protokole.
W przypadku, gdy szkody wyniosą 30% i mniej średniej rocznej produkcji rolnej, kredyt będzie mógł być udzielony, jeżeli pomoc będzie udzielana, jako pomoc de minimis w rolnictwie.
Wysokość pomocy w formie dopłat do oprocentowania na wznowienie produkcji nie będzie mogła przekroczyć:
80% kwoty obniżenia dochodu albo 80% kwoty szkód w środkach trwałych służących do prowadzenia działalności rolniczej,
90% kwoty obniżenia dochodu albo 90% kwoty szkód w środkach trwałych służących do prowadzenia działalności rolniczej dla działów specjalnych produkcji rolnej lub gospodarstw rolnych położonych na obszarach z ograniczeniami naturalnymi lub innymi ograniczeniami określonymi w przepisach o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich.
Kwota pomocy nie będzie mogła przekroczyć kwoty stanowiącej różnicę między sumą wysokości poniesionej szkody ustalonej przez komisję i kwoty kosztów poniesionych w związku z wystąpieniem szkód a kwotą wypłaconego odszkodowania z tytułu zawarcia umowy ubezpieczenia od ryzyka wystąpienia tych szkód i kwotą kosztów nieponiesionych w związku z wystąpieniem szkód.
Oprocentowanie - nie więcej niż stopa referencyjna WIBOR ustalana dla pożyczek na rynku międzybankowym udzielanych na okres 3 miesięcy (WIBOR 3M), zaokrąglona do drugiego miejsca po przecinku, powiększona o nie więcej niż 2,5 punktu procentowego, płacone przez:
kredytobiorcę - w wysokości:
0,5 oprocentowania ustalonego w sposób omówiony powyżej, jednak nie mniej niż 1,5% - w przypadku kredytów na sfinansowanie kosztów wznowienia produkcji, jeżeli w dniu wystąpienia tych szkód co najmniej 50% powierzchni upraw rolnych, z wyłączeniem łąk i pastwisk, lub co najmniej 50% liczby zwierząt gospodarskich w gospodarstwie rolnym lub dziale specjalnym produkcji rolnej było ubezpieczonych co najmniej od jednego z ryzyk,
0,67 oprocentowania ustalonego w sposób omówiony powyżej, jednak nie mniej niż 3%, a gdy oprocentowanie obliczone zgodnie z tym sposobem wynosi poniżej 3%, w wysokości tego oprocentowania - w przypadku kredytów na sfinansowanie kosztów odtworzenia środków trwałych po wystąpieniu szkód,
Agencję - w pozostałej części.
Jeżeli w dniu wystąpienia tych szkód nie było stosownej umowy ubezpieczenia, to wysokość oprocentowania płaconego przez kredytobiorcę będzie stanowiła różnicę pomiędzy wysokością należnego bankowi oprocentowania i wysokością połowy oprocentowania płaconego przez Agencję.
4. Zakup akcji i udziałów
Zapisy rozporządzenia przewidują możliwość stosowania dopłat do oprocentowania kredytów udzielanych:
grupom producentów rolnych wpisanym do rejestru grup producentów rolnych w rozumieniu przepisów o grupach producentów rolnych i ich związkach na sfinansowanie nabycia udziałów lub akcji spółek prowadzących działalność w zakresie przetwórstwa produktów rolnych lub przetwórstwa ryb, skorupiaków i mięczaków,
producentom rolnym na sfinansowanie nabycia udziałów lub akcji spółek prowadzących działalność w zakresie przetwórstwa produktów rolnych lub przetwórstwa ryb, skorupiaków i mięczaków lub udziałów spółek utworzonych na podstawie art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich (Dz. U. z 2002 r. Nr 207, poz. 1762 oraz z 2004 r. Nr 91, poz. 866).
Pomoc ta będzie stosowana w formule de minimis zgodnie z przepisami rozporządzenia Komisji (UE) nr 1407/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. albo rozporządzenia Komisji (UE) nr 717/2014 z dnia 27 czerwca 2014 r. oraz przepisami o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej.
Kwota kredytu nie będzie mogła przekroczyć 80% wartości udziałów lub akcji nabywanych przez:
grupy producentów rolnych wpisanym do rejestru grup producentów rolnych w rozumieniu przepisów o grupach producentów rolnych i ich związkach, a ich wysokość nie będzie mogła wynieść więcej niż 5 mln zł,
producentów rolnych, a ich wysokość nie będzie mogła wynieść więcej niż 4 mln zł.
Wysokość oprocentowania kredytów udzielnych na zakup udziałów lub akcji ustalana jest analogicznie jak w przypadku kredytów inwestycyjnych omówionych w pkt 1.
II. Gwarancje i poręczenia spłaty kredytów inwestycyjnych i „klęskowych” oraz poręczenia spłaty kredytów studenckich.
W kwestii udzielania przez ARMiR gwarancji i poręczeń spłaty kredytów inwestycyjnych nowością jest podwyższenie kwoty gwarancji z 1 do 2 mln zł oraz poręczenia z 1 do 1,5 mln zł. W przypadku pomocy na wznowienie produkcji po zniszczeniach, kwota gwarancji i poręczenia zwiększy się do 300 tys. zł.
Pomoc w formie poręczenia spłaty kredytów studenckich będzie mogła być udzielana do wysokości:
80% wykorzystanej kwoty kredytu studenckiego,
100% wykorzystanej kwoty kredytu studenckiego - w przypadku poręczenia spłaty kredytu dla studentów o dochodach na osobę w rodzinie w wysokości nieprzekraczającej 1 000 zł, ustalonych zgodnie z zasadami określonymi w przepisach o pożyczkach i kredytach studenckich.
III. Zbiór, transport i unieszkodliwianie padłych zwierząt gospodarskich z gatunku bydło, owce, kozy, świnie lub konie.
Planowane jest kontynuowanie udzielania pomocy finansowej na koszty zbioru, transportu i unieszkodliwiania (utylizacji) padłych zwierząt gospodarskich z gatunku bydło, owce, kozy, konie oraz świnie. Tak jak w ubiegłym roku, pomoc będzie ograniczona podmiotowo do producentów rolnych prowadzących gospodarstwo rolne lub dział specjalny produkcji rolnej będące małym lub średnim przedsiębiorstwem w rozumieniu załącznika I do rozporządzenia Komisji (WE) nr 702/2014 z dnia 25 czerwca 2014 r.
Zasady udzielania pomocy finansowej w 2015 r. nie uległy zasadniczo zmianie w stosunku do zasad stosowanych w ubiegłym roku. Zmienił się natomiast wzór Oświadczenia Producenta Rolnego - dokumentu stanowiącego podstawę do ubiegania się o udzielenie pomocy w tym zakresie.
Udział pomocy w stosunku do poniesionych kosztów uzależniony będzie od tego czy dana usługa dotyczy padłej sztuki podlegającej badaniom w kierunku gąbczastej encefalopatii (TSE), czy też sztuki nie podlegającej takim badaniom. Aktualnie w przypadku bydła badaniom podlegają padłe sztuki w wieku 48 i więcej miesięcy, a w przypadku owiec i kóz w wieku 18 i więcej miesięcy. Koszty utylizacji padłych sztuk tego rodzaju mogą być objęte dofinansowaniem w wysokości 100%.
W przypadku pozostałego bydła, owiec i kóz oraz wszystkich padłych koni i świń, pomoc finansowa w wysokości 100% może dotyczyć kosztów zbioru i transportu i do 75% w przypadku kosztów unieszkodliwienia.
Kwota pomocy finansowej jest ustalana na podstawie faktury VAT. W przypadku producentów rolnych będących płatnikami podatku VAT Agencja dofinansowuje koszt usługi według ich ceny netto, a cała kwota podatku VAT jest płacona przez producenta rolnego. W przypadku „rolników ryczałtowych” kwota pomocy jest określana w oparciu o wartość brutto.
Agencja przewiduje udzielanie pomocy finansowej producentom rolnym za pośrednictwem zakładów utylizacyjnych, z którymi podpisze stosowne umowy, zabezpieczając tym samym dostęp do pomocy finansowej przez producentów rolnych z terenu całego kraju.
Informacje z całodobowymi numerami kontaktowymi, pod którymi można zgłaszać zlecenia odbioru padłych sztuk oraz informacją o maksymalnych cenach usług utylizacyjnych oferowanych przez poszczególne podmioty dostępne będą na stronie internetowej Agencji: www.arimr.gov.pl.
O wyborze zakładu utylizacyjnego, któremu zostanie zlecone wykonanie usługi decyduje producent rolny. Może on zlecić jej wykonanie dowolnemu zakładowi, który na podstawie umowy z ARiMR świadczy takie usługi na terenie danego województwa.
Realizacja pomocy odbywa się poprzez zapłatę przez Agencję w imieniu rolnika części kosztów realizacji usługi, na rzecz zakładu utylizacyjnego, który tę usługę wykonał. W związku z tym, podczas odbioru padłej sztuki producent rolny płaci tylko niewielką część kwoty wymienionej na fakturze za wykonanie usługi lub w przypadku gdy usługa dotyczy zwierzęcia podlegającego badaniu w kierunku zakaźnej encefalopatii zwierząt (np. BSE) Agencja reguluje całość tej kwoty. Po odbiorze padłej sztuki, dalsze czynności związane z wypłatą pomocy są realizowane bezpośrednio przez zakład utylizacyjny.
IV. Realizacja innych zadań wynikających z polityki państwa w zakresie rolnictwa, rozwoju wsi i przetwórstwa produktów rolnych lub w zakresie objętym działem administracji rządowej - rybołówstwo.
W ramach innych zadań wynikających z polityki państwa rozporządzenie Rady Ministrów przewiduje udzielanie pomocy polegającej na:
1) dofinansowaniu kosztów zbioru, transportu i unieszkodliwiania materiałów szczególnego ryzyka określonych w art. 8 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 999/2001 z dnia 22 maja 2001 r. od owiec, kóz i cieląt poddanych ubojowi w gospodarstwie rolnym, jeśli o takim uboju powiadomiony został właściwy miejscowo powiatowy lekarz weterynarii.
Pomoc będzie udzielana producentom rolnym za pośrednictwem podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w zakresie przetwarzania lub spalania padłych zwierząt gospodarskich zgodnie z przepisami rozporządzenia (WE) nr 1069/2009 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 października 2009 r. określającego przepisy sanitarne dotyczące produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi, i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1774/2002 (rozporządzenie o produktach ubocznych pochodzenia zwierzęcego) (Dz. Urz. UE L 300 z 14.11.2009, str. 1, z późn. zm.), z którymi Agencja zawrze umowy.
Wysokość pomocy nie będzie mogła przekroczyć 15 zł za materiały szczególnego ryzyka od jednego zwierzęcia poddanego ubojowi w gospodarstwie.
Pomoc będzie miała charakter pomocy de minimis w rolnictwie i będzie udzielana do wysokości równowartości 15.000 euro zgodnie z rozporządzeniem nr 1408/2013 oraz przepisami o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej.
2) zastosowaniu jednorazowej pomocy finansowej dla producentów rolnych, w których gospodarstwach rolnych lub działach specjalnych produkcji rolnej powstały szkody stanowiące co najmniej 70% powierzchni upraw rolnych lub 70% powierzchni upraw w szklarniach i tunelach foliowych, spowodowane wystąpieniem niekorzystnych zjawisk atmosferycznych.
Pomoc będzie udzielana do wysokości równowartości w złotych 15 tys. euro ustalanej zgodnie z art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej.
Wysokość pomocy będzie ustalana jako iloczyn deklarowanej przez rolnika we wniosku powierzchni zniszczonych co najmniej w 70% upraw rolnych lub upraw w szklarniach lub w tunelach foliowych oraz stawki pomocy, której wysokość będzie uzależniona od rodzaju uprawy. Termin składania wniosków oraz wysokość stawki pomocy zostanie ogłoszona przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na stronie internetowej, z tym, że wysokość stawki najpóźniej na 14 dni przed rozpoczęciem terminu składania wniosków o pomoc.
Pomoc zostanie pomniejszona o 50%, jeżeli w dniu wystąpienia szkód w uprawach rolnych lub uprawach w szklarniach lub w tunelach foliowych co najmniej 50% powierzchni upraw, z wyłączeniem łąk i pastwisk, w gospodarstwie rolnym lub dziale specjalnym produkcji rolnej nie było ubezpieczonych co najmniej od jednego z ryzyk.