ANR: Spółki strategiczne w liczbach

Agencja Nieruchomości Rolnych obecnie wykonuje prawo własności w stosunku do 57 spółek hodowli roślin i zwierząt o strategicznym znaczeniu dla gospodarki narodowej. W 15 z nich dominującym kierunkiem prac jest hodowla roślin rolniczych i ogrodniczych, a po 21 zajmuje się hodowlą zwierząt gospodarskich oraz hodowlą koni. Majątek wszystkich spółek na koniec 2007 roku wyniósł prawie 1,5 mld zł.

Przejmowane do Zasobu WRSP nieruchomości po byłych ppgr, przed objęciem ich procesami prywatyzacji, podlegały daleko idącej restrukturyzacji m.in. w celu wyodrębnienia z nich jednostek gospodarczych, zajmujących się działalnością hodowlaną. W części tych jednostek zlikwidowano działalność hodowlaną i przeznaczono je do prywatyzacji. Natomiast na majątku tych gospodarstw, w których prowadzona działalność hodowlana została uznana przez Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej za szczególnie ważną dla postępu biologicznego w całym rolnictwie oraz w tych gospodarstwach, które charakteryzowały się dużym i trudno podzielnym majątkiem tworzone były jednoosobowe spółki Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa (obecnie ANR).
Ustawą z 20 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa akcje i udziały w spółkach nabyte przez Agencję, jako mienie Skarbu Państwa oraz pozostałe po likwidacji państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej, zostały przekazane ministrowi właściwemu do spraw Skarbu Państwa. Jednocześnie Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi określił, w drodze rozporządzenia, wykaz spółek hodowli roślin uprawnych oraz hodowli zwierząt gospodarskich o szczególnym znaczeniu dla gospodarki narodowej, których prawa z akcji lub udziałów wykonywać będzie Agencja, biorąc pod uwagę strategiczne znaczenie tych spółek w pracach na rzecz postępu biologicznego w rolnictwie. Zbycie udziałów w tych spółkach wymaga zgody Rady Ministrów.

Wyniki ekonomiczne spółek
Według stanu na 31 grudnia 2007 roku Agencja Nieruchomości Rolnych wykonywała prawo własności w stosunku do 58 spółek hodowli roślin uprawnych oraz hodowli zwierząt gospodarskich o szczególnym znaczeniu dla gospodarki narodowej.
Łączna nominalna wartość udziałów w tych spółkach wynosiła 482 057 tys. zł. Spółki hodowlane dysponowały gruntami o łącznym areale 117,4 tys. ha z tego grunty własne stanowiły 4,6 tys. ha, a grunty dzierżawione – 112,8 tys. ha.
Łączny majątek spółek w 2007 roku wyniósł 1 467 827,4 tys. zł i wzrósł o 10% w stosunku do roku ubiegłego, z tego majątek trwały wzrósł o 10,6% do kwoty 908 911,8 tys. zł, a majątek obrotowy o 9,2% – do wartości 558 915,4 tys. zł. Jednocześnie łączna wartość zobowiązań wraz z rezerwami i rozliczeniami wzrosła o 4% do wartości 262 301,4 tys. zł, z tego zobowiązania długoterminowe spadły o 6,8% do kwoty 55 383,1 tys. zł (w tym kredyty długoterminowe wyniosły 53 901,6 tys. zł, co oznacza ich spadek o 6%), a zobowiązania krótkoterminowe wzrosły o 6,8% do poziomu 166 220,3 tys. zł (w tym kredyty krótkoterminowe wyniosły 64 726,8 tys. zł – wzrost o 26,6%).
W 2007 roku Agencja Nieruchomości Rolnych wsparła finansowo nadzorowane spółki o szczególnym znaczeniu dla gospodarki narodowej kwotą 48 mln zł. Celem wsparcia finansowego spółek hodowlanych była:
1. konieczność kontynuacji procesu tworzenia warunków do samodzielnej realizacji programów hodowlanych po 30 kwietnia 2007 roku, w szczególności poprzez pogłębienie i utrwalenie zjawisk sprzyjających samofinansowaniu się spółek z uzyskiwanych przychodów,
2. potrzeba dalszej poprawy efektywności wykorzystania mienia Zasobu WRSP, poprzez wzmocnienie potencjału ekonomicznego i produkcyjnego spółek,
3. wzmocnienie istniejących wewnętrznych procesów restrukturyzacji spółek poprzez tworzenie warunków do obniżania kosztów produkcji, w wyniku zmiany technologii,
4. umożliwienie rekonstrukcji technicznych i technologicznych metod wytwarzania dla potrzeb poprawy konkurencyjności wytwarzanych produktów i spełnienia wymogów związanych z ochroną środowiska i warunkami utrzymania oraz dobrostanu zwierząt.

Środki finansowe przekazane spółkom w formie dopłat do kapitału zostały przeznaczone na: dofinansowanie zamierzeń inwestycyjnych w 48 spółkach na kwotę ogółem 35 772,3 tys. zł; pokrycie strat bilansowych w 10 spółkach na łączną kwotę 7 714,2 tys. zł; dofinansowanie postępu hodowlanego w 37 spółkach na kwotę 3 794,1 tys. zł; refundację kosztów prowadzenia prac badawczo-wdrożeniowych w 5 spółkach na ogólną kwotę 719,3 tys. zł.
W roku 2007 wynik finansowy netto w nadzorowanych przez ANR spółkach wyniósł per saldo 72 599,0 tys. zł i był wyższy od ubiegłorocznego o 53,2%. Na ten rezultat składa się dodatni wynik finansowy netto uzyskany w 49 spółkach i ujemny w 9 spółkach.

Spółki hodowli roślin
W zakresie hodowli roślin spółki Agencji prowadzą zarówno hodowlę twórczą jak i hodowlę zachowawczą oraz nasiennictwo.
W 6 spółkach hodowli roślin ogrodniczych kolekcjonowany jest najcenniejszy materiał genetyczny warzyw, kwiatów i roślin ozdobnych, zaś w 10 spółkach hodowli roślin rolniczych najcenniejszy materiał genetyczny roślin zbożowych, strączkowych i motylkowych oraz traw, buraka cukrowego, buraków pastewnych i ziemniaka.
Programy hodowli roślin były opracowywane dla poszczególnych gatunków roślin przez każdą spółkę i przedstawiane do zatwierdzenia przez MRiRW. Koszty hodowli w 2007 roku wyniosły 33,4 mln zł i pokrywane były z dotacji z budżetu państwa w wysokości 14,8 mln zł (co stanowi 44 % całości kosztów) oraz z opłat hodowlanych i licencyjnych w wysokości 11,7 mln zł (tj. 35,1 % całości kosztów).
Obecnie, po zaprzestaniu dotowania z budżetu państwa – źródłami finansowania hodowli w spółkach będą opłaty licencyjne, opłaty od rozmnożeń własnych (ustawowy obowiązek rolnika w wysokości 50% wartości opłat licencyjnych dla nasion kwalifikowanych) oraz środki własne spółek. Ważnym elementem wspierającym hodowlę nowych odmian są prace badawcze finansowane przez MRiRW .
Na koniec 2007 roku spółki hodowli roślin dysponowały łącznym majątkiem opiewającym na kwotę 474 600,3 tys. zł. Ich wynik finansowy netto wyniósł 20 563,4 tys. zł. Na wysokość tego wyniku wpłynęły: zysk netto w kwocie 23 687,7 tys. zł wygenerowany w 14 firmach i strata w wysokości 3 124,1 tys. zł odnotowana w 2 przedsiębiorstwach.

Spółki hodowli zwierząt gospodarskich
Spółki hodowli zwierząt prowadzą hodowlę bydła, a także w węższym zakresie trzody chlewnej i owiec.
W spółkach prowadzących hodowlę bydła mlecznego, dla których nadzór właścicielski sprawuje Agencja Nieruchomości Rolnych, utrzymywane są krowy o najwyższym potencjale genetycznym. Podstawowym zadaniem tych spółek jest realizacja programu genetycznego doskonalenia bydła mlecznego. Na koniec 2007 roku pogłowie krów mlecznych w oborach należących do 45 spółek Agencji wynosiło 24.925 sztuk. Krowy ze spółek ANR stanowią około 5% krów ogółem, będących pod kontrolą użytkowości w kraju. Od tej stosunkowo małej populacji krów pochodzi jednak ponad 60% matek buhajów i prawie połowa męskiego materiału hodowlanego sprzedanego na potrzeby krajowego programu genetycznego doskonalenia bydła mlecznego.
Natomiast hodowla świń prowadzona była w 6 spółkach Agencji, w których znajdowało się 1.127 loch objętych oceną. Wyniki hodowlane w chlewniach spółek Agencji są zbliżone do średnich krajowych. Potwierdzeniem ich wartości genetycznej jest bardzo dobra mięsność tuczników pochodzących z tych hodowli. Spółki uzyskują mięsność tuczników na poziomie 55-60%, a więc osiągnęły już poziom zakładany na rok 2010 dla populacji krajowej.
Jeśli chodzi o owce to hodowla i produkcja owczarska prowadzona jest w 7 spółkach ANR . W 2007 roku stan matek owczych w spółkach Agencji wyniósł 2.536 szt., co stanowi ok. 2,5% pogłowia matek ocenianych w kraju. Hodowanych jest 5 ras owiec.
Łączny majątek hodowli zwierząt gospodarskich (poza hodowlą koni) na koniec roku 2007 wyniósł 611 350,9 tys. zł, z czego kapitał własny wynosił 514 476 tys. zł i stanowił 84,1%. Zobowiązania ogółem w przedstawianej grupie spółek na koniec roku 2007 roku wyniosły 96 874,9 tys. zł i stanowiły 15,8% wartości aktywów.
W grupie 21 spółek hodowli zwierząt w roku 2007, podobnie jak w roku ubiegłym, nie odnotowano straty bilansowej. Łączny wynik finansowy tej grupy wyniósł 45 829 tys. zł.

Spółki hodowli koni
Tę grupę spółek stanowi 17 Stadnin Koni i 4 Stada Ogierów, których łączny majątek wynosił na koniec 2007 roku 381 876,2 tys. zł. W tym okresie łączne zadłużenie majątku było na poziomie 81 380,2 tys. zł. Stadniny koni i stada ogierów uzyskały łączny rezultat finansowy – 6 206,6 tys. zł. Stratę w łącznej wysokości 7 968,4 tys. zł odnotowano w 7 spółkach natomiast 14 spółek wygenerowało zysk netto w wysokości 14 175 tys. zł.
Hodowla koni w stadninach prowadzona jest od lat z uwzględnieniem założeń programu wykorzystywania zasobów genetycznych stad zarodowych ANR dla doskonalenia krajowej populacji koni.
Spółki ANR prowadzą hodowlę koni następujących ras: pełnej krwi angielskiej, czystej krwi arabskiej, małopolskiej i angloarabskiej, wielkopolskiej i szlachetnej półkrwi, śląskiej, koni zimnokrwistych, koniki polskie, konie huculskie.