Wiosenne nawożenie zbóż

Ze względu na sytuację ekonomiczną naszych gospodarstw i konieczność umiarkowanego nawożenia, przedstawiam nowe "oszczędne" zalecenia nawozowe dla uprawy zbóż w warunkach ograniczonych nakładów. 

Zboża ozime pobierają jesienią po około 30 kg z 1 ha azotu i potasu oraz do 10 kg fosforu. Ilości te wystarczą do prawidłowego rozwoju i przezimowania zbóż. Z uwagi na bardzo mały system korzeniowy i niskie temperatury pobieranie składników w pierwszych fazach rozwojowych zbóż jest niewielkie. Stąd co najmniej 305 tych składników, szczególnie na glebach o niskiej zasobności, należy stosować przedsiewnie - jesienią (azotu do 30 kg/ha). Pozostałe nawożenie należy stosować wiosną. Zboża z plonem 1 t ziarna i odpowiednią ilością słomy pobierają: 12 kg fosforu, 22 kg potasu, 3 kg magnezu i azotu od 25 kg - żyto do 30 kg - pszenica. Jedynie owies pobiera więcej fosforu - 13 kg, a zwłaszcza potasu - 32 kg. 

W zależności od zasobności gleby, część składników pobierają zboża z naturalnych zasobów glebowych i dlatego należy różnicować wysokość dawek nawozów. W uprawie pszenicy, a szczególnie owsa zalecane jest stosowanie Polimagów. Podstawowe nawożenie fosforem i potasem najlepiej wykonać przedsiewnie, gdyż składniki te najwyższą efektywność wykazują gdy stosowane są 10-14 dni przed siewem i wymieszane zostaną z glebą na głębokości 10-20 cm. 

Z powodzeniem można stosować nawozy wieloskładnikowe z Polic. Wiosną zaleca się stosować Polifoskę15 lub Polimag 311, bo wprowadza się jednocześnie pierwszą dawkę azotu. Podział dawki nawozów wieloskładnikowych pod zboża ozime daje możliwość opóźniania nakładów na część nawożenia. Nawożenie azotem wczesną wiosną należy stosować z chwilą ruszenia wegetacji zbóż ozimych lub przedsiewnie w uprawie zbóż jarych.

W efektywnym nawożeniu azotem zbóż, głównie pszenicy, należy zwrócić uwagę na ich stadia rozwoju, w których niedobór azotu najbardziej obniża planowanie zbóż. W stadium tworzenia się liści azot wpływa na krzewienie , czyli na rozwój systemu korzeniowego. W stadium podwójnego pierścienia w głównej fazie krzewienia (rozpoczyna się zawiązywanie kłosów). Azot i regulator wzrostu CCC zadecydują o ilości i wielkości kłosów. W stadium kłosa szczytowego (rozpoczęcia strzelania w źdźbło), gdy zawiązywanie kłosów jest zakończone, nawożenie azotem zmniejsza redukcję pędów, kłosów i kwiatów, ale nadmiar azotu zwiększa ilość źdźbeł nieprodukcyjnych, powodując nadmierne zagęszczenie łanu i zwiększoną podatność na wyleganie. 

Pamiętać należy o tym, że zboża pobierają najwięcej od fazy krzewienia do fazy dorosłości mlecznej, a jednocześnie nawozy azotowe są bardzo "ruchliwe" w glebie, stąd dawki azotu należy stosować doglebowo w 2-3 terminach. W nawożeniu zbóż nie powinno stosować się jednorazowo więcej jak 60kg/ha azotu. Poza tym można kilkakrotnie dokarmiać rośliny dolistnie. Pszenica ozima - na każdą przewidywaną 1 t ziarna należy zabezpieczyć 30 kg azotu. Z plonem 6 t z ha pszenica pobiera 180 kg azotu. Z zapasów glebowych zboża pobierają około 30 kg/ha azotu. Przeciętnie zaleca się stosować 150 kg/ha azotu. 

Najlepiej stosować azot wiosną w 3 dawkach:
- 1 dawka - z chwilą ruszenia wiosennej wegetacji od 30 kg N/ha, gdy zboże jest bardzo gęsto posiane i ma ciemnozielony kolor, do 70 kg N/ha na osłabionych plantacjach
- 2 dawka - na początku strzelania w źdźbło, 40-60 kg N/ha azotu
- 3 dawka - na początku kłoszenia po 10 kg N na każdą 1 t przewidywanego plonu ziarna, to jest 50-70 kg N/ha, czyli 110-150 kg/ha mocznika

Taki poziom i rozkład nawożenia azotem wymaga stosowania regulatorów wzrostu. I tak należy zastosować co najmniej jedną dawkę - na początku strzelania w źdźbło - regulatora CCC, który skraca dolne międzywęźla i jeżeli jest wcześnie stosowany (w stadium krzewienia) pobudza rośliny do intensywnego krzewienia. Wczesną wiosną można stosować pod zboża ozime saletrę amonową, saletrzak i mocznik, który działa najdłużej. 

Niskie temperatury i powolny jeszcze wzrost zbóż, a w związku z tym powolne pobieranie azotu powoduje, że azot z mocznika jest dłużej dostępny dla roślin. W okresie wczesnej wiosny nie powinno się stosować saletry wapniowej, ze względu na na jej szybki wymywanie w głąb gleby, poza system korzeniowy. W następnych terminach - początek strzelania w źdźbło - i początek kłoszenia, można wysiewać wszystkie nawozy azotowe, (poza siarczanem amonu). Przeorując słomę zbóż, pozostawia się średnio na każdą 1 t ziarna: 6 kg azotu, 3-4 kg fosforu, 18 kg potasu, co należy uwzględnić w bilansie nawożenia przy ustaleniu dawek pod następną roślinę. Wszystkie nawozy z Polic zawierają znaczną ilość siarki, która wpływa na prawidłowy wzrost zbóż, poprawia ich odporność. 

Nie jest możliwe prawidłowe działanie plonotwórcze azotu bez dobrego zaopatrzenia rośliny w siarkę. Dla zbóż stosunek azotu do siarki powinien wynosić 10:1. Taki skład chemiczny nawozów wieloskładnikowych powoduje dobre ukorzenienie zbóż, prawidłowy rozwój roślin od okresu powschodowego, zwiększa ich odporność, wpływa istotnie na wysokość plonu, poprawia jego wartość biologiczną i dorodność.