Uprawa cebuli zimowej

Uprawa cebuli z siewu ozimego, jako wysoce dochodowa, stała się w ostatnich latach popularna w Polsce. W ostatnim sezonie, ze względu na bardzo suche i upalne lato, powierzchnia zasiewów zmniejszyła się. Warto jednak powrócić do uprawy tej cebuli. Na rynku niemieckim ponad 90% cebuli zimującej sprzedawane jest po wytworzeniu suchej łuski. Pozwala to na dostarczenie towaru na rynek w okresie, gdy cebula z przechowalni ma niską jakość (lipiec). W Polsce prawie całość produkcji cebuli zimującej jest sprzedawana w pęczkach lub po obraniu. Chłonność rynku niemieckiego i zapotrzebowanie na cebulę w łusce w lipcu stanowi dla polskich producentów szansę eksportu na rynek europejski, na którym można uzyskać wysoką cenę.

Przedstawione w artykule zalecenia uprawowe zostały opracowane na podstawie wieloletnich doświadczeń prowadzonych z odmianą Wolf F1 (firmy Nickerson-Zwaan) w rejonie Krakowa. Zwrócono uwagę na główne czynniki decydujące o powodzeniu uprawy. Należy je traktować jako zalecenia ogólne, które powinny zostać poddane modyfikacjom wynikającym z doświadczenia producenta oraz lokalnych warunków glebowych i klimatycznych.

Oprócz odmiany Wolf F1, Nickerson-Zwaan oferuje w tym roku nowość na rynku europejskim: NiZ 37-35 F1. Jest ona nieznacznie późniejsza od odmiany Wolf F1. Charakteryzuje się bardzo silnym wzrostem i większą wytrzymałością na mróz, potwierdzoną w doświadczeniach w Polsce. Późniejszy zbiór tej odmiany pozwala na wydłużenie okresu sprzedaży cebuli ze szczypiorem. Ze względu na bardzo silny wzrost zaleca się nieco późniejszy siew tej odmiany, tj. między 20 a 25 sierpnia.

Wybór gleby i stanowiska do uprawy
Cebula ma słaby system korzeniowy; zasadnicza część korzeni rozrasta się w 20-centymetrowej wierzchniej warstwie gleby. Z tego względu, chociaż odmiana Wolf F1 może być uprawiana na wielu typach gleb. Preferowana jest gleba strukturalna, o dużej pojemności wodnej, przepuszczalna i niezaskorupiająca się. Odczyn gleb organicznych powinien wynosić pH 5,5-6,5, natomiast mineralnych powyżej 6. W przypadku konieczności korekty odczynu trzeba pamiętać, że cebula jest wrażliwa na bezpośrednie wapnowanie. W związku z tym zabieg powinien być wykonany rok przed siewem.
Najlepszymi przedplonami są warzywa strączkowe (fasola, np. odmiana Goldfish), dyniowate oraz zboża (z wyjątkiem owsa). Ze względu na nasilone występowanie chorób, szkodników i chwastów nie należy uprawiać cebuli na tym samym stanowisku częściej niż co 3-4 lata.

Nawożenie
Na podstawie analizy gleby zawartość składników pokarmowych należy doprowadzić do poziomu (mg/l gleby): N - 80-120, P - 70-90, K - 180-250, Mg - 60-80, Ca - 500-2000.

Z makroelementów szczególnie ważne jest dobre zaopatrzenie gleby w siarkę, wpływającą m.in. na smak cebuli. Pod przedplon polecane jest stosowanie obornika w dawce do 35 t/ha, zwłaszcza na glebach III i IV klasy. Nawożenie obornikiem przeprowadza się z jednorocznym wyprzedzeniem. Można stosować również nawozy zielone, przyorując je co najmniej miesiąc przed planowanym siewem. W przypadku nawozów zielonych innych niż motylkowate polecane jest nawożenie mineralne, szczególnie azotem (najlepiej w formie saletry amonowej), w celu mineralizacji masy organicznej przyorywanych roślin.

Należy unikać nawozów chlorkowych! Jeśli muszą być zastosowane, to najlepiej pod przedplon, a korektę zawartości składników pokarmowych do poziomu wynikającego z analizy gleby powinno się wykonać już za pomocą form bezchlorkowych. Można używać nawozów zarówno jednoskładnikowych, jak i odpowiednio dobranych nawozów wieloskładnikowych. Powinny to być nawozy wysokoskoncentrowane, znanego producenta, nie zawierające metali ciężkich. Z nawozów azotowych należy wybierać nawozy o szybkim działaniu. Bezpośrednio przed siewem nie wolno stosować mocznika, który przedłuża wegetację roślin, przez co są one narażone na przemarznięcie zimą.

Z nawozów pojedynczych godne polecenia są mieszanki nawozów:
- superfosfat potrójny + siarczan potasu + saletrzak + mikroelementy;
- fosforan amonu + siarczan potasu + saletrzak+ mikroelementy.

Uprawa gleby i termin siewu
Celem uprawek przedsiewnych jest staranne przygotowanie gleby do siewu, a więc jej wyrównanie, umożliwienie podsiąkania wody, stabilizacja struktury i zniszczenie wschodzących chwastów. Zalecane jest ograniczenie uprawek przesuszających glebę. Orkę przed siewem cebuli ozimej najkorzystniej jest wykonać co najmniej 3 tygodnie wcześniej, aby gleba osiadła i osiągnęła odpowiedni stopień podsiąkania.

Nasiona cebuli odmiany Wolf F1 i NiZ 37-35 F1 są zaprawione przeciw chorobom grzybowym. W przypadku siewu ozimego zaprawianie przeciwko szkodnikom nie wydaje się konieczne. Należy jednak pamiętać o ochronie przed wciornastkami, zwłaszcza w okresie wschodów i początkowego wzrostu. Zalecana norma siewu wynosi od 3,5 jednostki/ha (cebuli przeznaczonej do sprzedaży zarówno po obraniu, jak i z suchą łuską) do 4,5 jednostki/ha (cebuli zbieranej ze szczypiorem).

Z wieloletniej praktyki uprawy tej odmiany wynika, że najbardziej odpowiedni jest siew między 10 a 20 sierpnia. O terminie decyduje przebieg pogody. Wskazany jest siew po deszczu. Nie należy wysiewać cebuli ozimej przed gwałtownymi opadami, gdyż zaskorupienie gleby ogranicza wschody. W przypadku spodziewanej po siewie suszy, szczególnie ważne jest staranne przygotowanie gleby i jej wałowanie, które poprawia podsiąkanie wody. Rośliny przed zimą powinny osiągnąć fazę 4 liści właściwych i grubość cienkiego papierosa. W razie powolnego wzrostu nie należy go przyspieszać poprzez nadmierne stosowanie azotu (zarówno doglebowo, jak i dolistnie).

Stanowisko powinno być wolne od chwastów trwałych oraz w miarę możliwości bez nasion chwastów jedno- i dwuletnich.

Ochrona przed chwastami
Herbicydy można stosować w różny sposób.
I wariant
- Stomp 330 EC po siewie (3-4 l/ha), najlepiej na wilgotną glebę,
- Goal 240 EC koniecznie w dawkach dzielonych! (w stadium 3-4 liści),
- oprysk przeciwko chwastom jednoliściennym: Fusilade, Targa, Agil i inne.
II wariant
- Ramrod Flo 480 EC (4-5 l) + Stomp (2-3 l/ha) po siewie,
- Goal 240 EC w dawkach dzielonych! (w stadium 3-4 liści),
- oprysk przeciwko chwastom jednoliściennym, jak wyżej.
Przed wschodami możliwe jest zastosowanie herbicydu Roundup 360 SL.

Co wpływa na zimowanie cebuli?
Bardzo duży wpływ na zimowanie cebuli ozimej ma jej kondycja i zdrowotność. Jesienią należy zapewnić staranną ochronę przeciwko mączniakowi rzekomemu cebuli i wciornastkowi. Zabiegi te należy wykonywać zgodnie z programem ochrony.

Przetrwanie roślin na plantacji cebuli ozimej jest uwarunkowane nie tylko genetycznie, ale wynika również z czynników klimatycznych:
- gwałtownych wahań temperatury w okresie zimowym,
- współczynnika chłodzenia wiatru (realna temperatura przy silnym, suchym wietrze jest dużo niższa niż wskazywana przez termometry),
- zmiennej wilgotności powietrza,
- grubości okrywy śnieżnej.
Ryzyko produkcji cebuli ozimej przy znaczących nakładach na założenie plantacji jest dość duże, jednak wysoki zysk w przypadku powodzenia powoduje, że producenci podejmują to ryzyko z pełną świadomością.