Przygotowanie plantacji rzepaku do zimy

Rzepak ozimy jest jedną z najbardziej opłacalnych roślin uprawnych w Polsce, stanowi też bardzo dobry przedplon dla zbóż. Pozostające resztki pożniwne podwyższają znacząco poziom próchnicy w glebie. Rzepak podnosi również zasobność gleby w składniki pokarmowe, poprawia jej fizyczne właściwości dzięki głębokiemu systemowi korzeniowemu, poprawia stan sanitarny gleby oraz chroni glebę przed erozją. Wymaga on jednocześnie od producentów wiedzy i staranności w uprawie.

Jedną z najważniejszych właściwości odmianowych rzepaku ozimego jest zimotrwałość. Zimotrwałość jest to odporność roślin na niekorzystne warunki klimatyczne i glebowe w okresie zimy i przedwiośnia. W dużym stopniu zależy ona od przebiegu i długości wegetacji roślin rzepaku przed zimą, ale ogromny wpływ ma również stopień przygotowania plantacji przed okresem spoczynku zimowego.
Uproszczenia w płodozmianie roślin są czynnikami zwiększającymi prawdopodobieństwo wystąpienia chwastów, szkodników i chorób na plantacjach rzepaku. Choroby grzybowe w okresie jesiennym mogą znacznie obniżyć mrozoodporność roślin. Przedłużająca się ciepła i wilgotna jesień oraz łagodna zima stwarzają idealne warunki do rozwoju i rozprzestrzeniania się patogenów, które już od jesieni mogą porażać rzepak. Agrotechniczne metody ograniczania chorób polegają przede wszystkim na stosowaniu zdrowego, kwalifikowanego materiału siewnego, wysiewie wyłącznie nasion zaprawionych, płodozmianie i starannej agrotechnice. Straty w plonie nasion mogą dochodzić do kilkunastu procent. Do najgroźniejszych chorób rzepaku ozimego należy sucha zgnilizna kapustnych i czerń krzyżowych.
Sucha zgnilizna kapustnych (Leptosphaeria spp.) – pierwsze objawy porażenia możemy dostrzec już jesienią – na liścieniach, liściach, łodygach występują jasnobrunatne owalne plamy z obwódką. W środkowej części plamy widoczne są charakterystyczne czarne punkciki (piknidia). Silnie porażone liście przedwcześnie zamierają, a często dochodzi do zamierania nawet całych roślin. Plantacje zaatakowane przez suchą zgniliznę kapustnych gorzej zimują! Choroba może powodować straty w plonie nasion rzepaku na poziomie 50-60%.
Czerń krzyżowych (Alternaria spp.) – pierwsze objawy porażenia możemy dostrzec już jesienią – na siewkach pojawiają się ciemnobrunatne plamy w części podliścieniowej. Na porażonych liściach widoczne są charakterystyczne jasnobrunatne do brunatnoczarnych plamy z widocznymi pierścieniami. Z liści choroba rozprzestrzenia się na pęd główny i pędy boczne. Największe straty powoduje jednak porażenie łuszczyn: silnie porażone młode łuszczyny zamierają, w starszych nasiona są słabiej wykształcone i drobniejsze, a łuszczyny mogą pękać, powodując osypywanie się nasion. Choroba może powodować straty w plonie nasion rzepaku na poziomie 15-20%.
Do zwalczania tych chorób przeznaczonych jest bardzo wiele substancji czynnych, lecz na szczególną uwagę zasługuje tiofanat metylowy z grupy benzymidazoli, zawarty w fungicydzie Topsin M 500 SC. Substancja ta szybko wnika do wnętrza rośliny, zapobiegając wymywaniu przez deszcz. Poprzez działanie systemiczne chroni wszystkie części rośliny, działając zapobiegawczego, interwencyjnie i wyniszczająco przeciwko najważniejszym patogenom. Ważną zaletą zwłaszcza w okresie jesiennym jest również działanie niezależne od temperatury. Tiofanat metylowy polecany jest zarówno do stosowania solo, jak i jako komponent do mieszanin zbiornikowych z substancjami czynnymi z różnych grup chemicznych, np. tebukonazolem z grupy triazoli zawartym m.in. w fungicydzie Toledo 250 EW. Środek ten wykazuje dodatkowo korzystny wpływ na rozwój roślin rzepaku ozimego. Celem stosowania regulatorów w rzepaku ozimym w terminie jesiennym jest przede wszystkim zwiększenie odporności na wymarzanie poprzez ograniczenie wzrostu pędu i wyniesienia pąka wierzchołkowego, co ma istotne znaczenie w warunkach klimatycznych Polski. Badania naukowe dowodzą również wpływ preparatów triazolowych na zwiększenie liczby łuszczyn na roślinie i nasion w łuszczynie.
Stosowanie jesienią mieszaniny tiofanatu metylowego i tebukonazolu gwarantuje ochronę przed chorobami grzybowymi, wpływając jednocześnie na poprawienie pokroju roślin.
Należy pamiętać, że na przezimowanie roślin rzepaku ozimego wpływają wszystkie zabiegi agrotechniczne wykonywane przed spoczynkiem zimowym.