Osypywanie się nasion rzepaku przed zbiorami

Dzięki podwyższonej odporności na pękanie łuszczyn i osypywanie się nasion rzepaku zwiększa się bezpieczeństwo i stabilność plonów. Cecha ta daje większą elastyczność w zakresie terminu zbioru i minimalizuje straty plonów na skutek działania wiatru, deszczu, a nawet lekkiego lub średniego gradu. Warto zastanowić się nad wyborem odmiany rzepaku o podwyższonej odporności na pękanie łuszczyn.
Osypywanie się nasion przed i w trakcie zbioru to poważny problem w uprawie rzepaku, który przyczynić się może do znacznego spadku plonu. Jego przyczyną jest nierównomierne dojrzewanie rzepaku i pękanie łuszczyn. Zjawisko to uzależnione jest przede wszystkim od podatności odmian i przebiegu warunków pogodowych, występuje w różnym nasileniu. Największe straty odnotowywane są podczas gwałtownych deszczów i silnych wiatrów.
Istnieje kilka sposobów, które dość skutecznie ograniczają osypywanie się nasion przed zbiorem. Jednym z nich jest desykacja, czyli chemiczne odwodnienie zielonych części roślin. Dzięki zastosowaniu tego zabiegu następuje szybkie zasychanie – eliminuje się w ten sposób niekorzystne w uprawie rzepaku zjawisko nierównomiernego dojrzewania roślin. Desykacja redukuje także ilość zielonych nasion, a ponadto niszczy zachwaszczenie wtórne oraz przyśpiesza termin zbioru, co jest niezwykle korzystne w przypadku wystąpienia niekorzystnych warunków pogodowych.
Kolejną, często wykorzystywaną przez plantatorów metodą, która minimalizuje straty w plonie spowodowane pękaniem łuszczyn jest zastosowanie preparatów sklejających i powlekających łuszczyny. Tego typu produkty tworzą cienką powłokę, dzięki czemu łuszczyny są mniej podatne na pękanie i osypywanie nasion. Wytworzona membrana jest niezmywalna przez deszcz, ogranicza wnikanie wody do wnętrza tkanek ograniczając proces rozszerzania się i ponownego kurczenia, a tym samym osypywania się ziarna, nie wpływając tym samym na dalszy rozwój rośliny – umożliwia transpirację wody z rośliny zabezpieczając przed wnikaniem do wnętrza. Dzięki temu łuszczyny rzepaku szybciej dosychają, a nasiona są mniej podatne na porastanie, gdyż nie są narażone na bezpośrednie działanie wody z opadów deszczu i rosy w trakcie dojrzewania. Tego typu zabiegi wspomagają naturalne dojrzewanie roślin rzepaku, ograniczając samoosypywanie się nasion i straty przy zbiorze.
Jednak stosowanie preparatów sklejających, które zawierają w swym składzie związki syntetycznego lateksu lub też substancje uzyskiwane z żywicy czy też przeprowadzenie desykacji, to zabiegi dość kosztowne, które powodują obniżenie rentowności uprawy rzepaku. Ponoszenia dodatkowych nakładów na zabezpieczenie plantacji nie jest wcale niezbędne. Warto rozważyć uprawę odmian o podwyższonej odporności na pękanie i osypywanie się nasion.
W Krajowym Instytucie Botaniki Rolnej w Cambridge w Wielkiej Brytanii od kilku lat prowadzone są badania dotyczące odporności na pękanie łuszczyn i osypywanie się nasion zarówno w warunkach laboratoryjnych, jak i na poletkach doświadczalnych. Wyniki badań pokazały, że dobór odmian mieszańcowych, które posiadają cechę podwyższonej odporności na pekanie łuszczyn i osypywanie się nasion przy opóźnionym zbiorze o dwa tygodnie zmniejsza straty w plonach o około 10%. Doświadczenia przeprowadzone w Wielkiej Brytanii pokazały, że podwyższona odporność na pękanie łuszczyn i osypywanie się nasion w odmianach mieszańcowych zwykle daje 10-krotne zmniejszenie problemów związanych z samosiewami. Oprócz zmniejszenia występowania samosiewów  w uprawach następczych odmiany z podwyższoną odpornością na pękanie łuszczyn i osypywanie się nasion ograniczały rozprzestrzenianie się chorób grzybowych.
Z badanych przez instytut w Cambridge odmian, które dostępne są także i w naszym kraju, warto wymienić odmianę, która oprócz cechy podwyższonej odporności na samoosypywanie się nasion, według badań PDO COBOR-u daje średni plon na poziomie 110% wzorca (badania z 2014r.) – DK Exquisite. Wysoki plon i redukcja strat podczas zbioru to cechy, które powinny zwrócić uwagę polskich plantatorów na tę odmianę.
Podwyższona odporność na pękanie łuszczyn i osypywanie się nasion stanowi efektywną ochronę plonów przed stratami spowodowanym przez czynniki pogodowe przed zbiorem oraz maszyny w trakcie zbioru.