Ochrona roślin bezpieczna dla pszczół

Oddział Pszczelnictwa ISK z siedzibą w Puławach, jest placówką naukowo-badawczą, której zadaniem jest praca na rzecz sektora pszczelarskiego i pomoc w rozwiązywaniu jego aktualnych problemów.

Jako istotny czynnik zagrażający rozwojowi pszczelarstwa w Polsce pszczelarze praktycy na drugim miejscu po chorobach występujących w pasiekach, wymieniają zatrucia pszczół spowodowane środkami ochrony roślin. Skala tego zjawiska skłoniła nas do zorganizowania akcji informacyjno-edukacyjnej skierowanej do szerokiego grona rolników i ogrodników, opatrzonej hasłem „Ochrona roślin bezpieczna dla pszczół”. Celem tej akcji jest nagłośnienie problemu i upowszechnianie wiedzy na temat znaczenia pszczół w produkcji roślinnej i możliwości ich lepszej ochrony przed zatruciami. Kolejnym powodem, który skłonił ISK do podjęcia wyzwania, jakim jest edukacja rolników i pszczelarzy – faktem jest, że organizacje pszczelarskie z różnych względów wykazują ograniczoną działalność w tym zakresie.

Podnoszenie świadomości producentów rolnych w kwestii ochrony roślin uwzględniającej ochronę pszczół jest niezbędne ze względu na istotne zmiany w regulacjach prawnych dotyczących branży ochrony roślin. Podstawowym aktem prawnym uwzględniającym wytyczne m.in. dyrektywy 91/414 EEC, jest w Polsce ustawa z dnia 18 grudnia 2003r. O ochronie roślin (Dz. U z 2004 r. Nr 11, poz. 94 z późna. zm.) wraz z licznymi aktami wykonawczymi wydawanymi w formie rozporządzeń. Aktem wykonawczym określającym zasady klasyfikacji środków ochrony roślin w zakresie toksyczności dla pszczół i organizmów wodnych, jest Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 września 2003 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz.U. nr 171, poz.1666) oraz Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 października 2004 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz.U.Nr2 43, poz.2440).

Ostatnie lata to ogromny postęp w dziedzinie chemicznej ochrony roślin, postęp polegający nie tylko na wprowadzaniu nowych metod i środków, ale co ważniejsze, postęp oparty na przewartościowaniu celów, którym ma ona służyć. Uzyskanie lepszego plonowania roślin poprzez chemiczne zwalczanie agrofagów nie jest już obecnie celem samym w sobie. Nadrzędne stało się bowiem zdrowie ludzkie w kontekście postrzegania człowieka jako konsumenta tychże produktów rolnych, ale także ochrona środowiska naturalnego jako miejsca jego bytowania. Wyrazem, a jednocześnie gwarantem realizacji w praktyce tych priorytetów jest trwająca w krajach europejskich już od kilkunastu lat zmiana obowiązującego w tym zakresie ustawodawstwa. Myśl przewodnia zawarta w preambule Dyrektywy 91/414, która jest podstawowym aktem prawnym z zakresu środków ochrony roślin i ich stosowania na terenie Unii Europejskiej, aby ochrona zdrowia ludzi i zwierząt, jak również środowiska miała pierwszeństwo przed poprawą poziomu produkcji rolniczej, wytycza kierunek postanowień i zapisów w kolejno wprowadzanych aktach prawnych. Nowelizacja istniejących przepisów prawnych w tym zakresie nie jest bowiem procesem zakończonym. Wciąż prowadzone są badania i prace mające na celu minimalizację szkodliwego oddziaływania środków chemicznych na organizmy żywe, a uzyskiwane wyniki są podstawą zmian wprowadzanych w prawie.

Uwzględniając powyższe Oddział Pszczelnictwa ISK z siedzibą w Puławach będzie edukował rolników, jak bezpiecznie stosować środki ochrony roślin i w jaki sposób wykonywać zabiegi agrotechniczne, aby zminimalizować zatrucia pszczół. Co roku w wyniku źle przeprowadzonych oprysków ginie ponad 1/5 rodzin pszczelich. Dlatego właśnie oddział Instytutu postanowił zorganizować kampanię „Ochrona roślin bezpieczna dla pszczół”. W ramach akcji zostaną przeprowadzone szkolenia w Ośrodkach Doradztwa Rolniczego na terenie całego kraju przez pracowników placówki, a także została przygotowana seria publikacji do bezpłatnego wykorzystania, dla wszystkich zainteresowanych Redakcji mediów branżowych, które chciałyby włączyć się w kampanię i pomóc nagłośnić ten jakże istotny problem. Warto przecież dążyć do wyeliminowania strat pszczół ponoszonych z tytułu używania w rolnictwie środków ochrony roślin i braku wiedzy oraz wyobraźni w ich stosowaniu. Po pierwsze - ze względu na płynące z działalności pszczół korzyści, związane z właściwym zapylaniem upraw i zwiększaniem plonów, po drugie - ze względu na ponoszone duże straty ekonomiczne i po trzecie - mając na uwadze wysokie walory nieskażonego środowiska przyrodniczego, w którym żyje także człowiek. Zatrucia te można znacząco ograniczyć, a docelowo wyeliminować, stosując środki ochrony roślin nietoksyczne dla pszczół, zgodnie z etykietą-instrukcją stosowania. W ramach realizacji projektu zostały przygotowane m.in. takie opracowania, jak: „Zatrucia pszczół jako czynnik powodujący istotne straty w pszczelarstwie”, „Rola i stan dzikiej entomofauny zapylającej, a chemiczna ochrona roślin”, „Znaczenie pszczoły miodnej w zapylaniu roślin entomofilnych”, „Ochrona roślin w kontekście minimalizacji zatruć pszczół”, „Ochrona roślin, a ochrona pszczół w świetle obowiązujących aktów prawnych”.