Nawozy azotowe o kontrolowanym uwalnianiu składników

Najważniejszym składnikiem pokarmowym w odżywianiu roślin jest azot, który decyduje o wielkości i jakości plonu. Jest najbardziej plonotwórczym składnikiem pokarmowym. Azot jest niezbędnym elementem syntezy białka, czyli podstawowego budulca roślin. Wpływa na intensywny wzrost i rozwój roślin – zwiększa ich biomasę oraz plon nasion. Bez nawożenia azotowego nie jest możliwe uzyskanie wysokiego plonu dobrej jakości.
Azot dostarczany wraz z nawozami jest częściowo pobierany przez rośliny, częściowo przez mikroorganizmy glebowe, a część tego pierwiastka jest wymywana przez wody opadowe. Straty azotu spowodowane wymywaniem są zależne przede wszystkim od formy, w jakiej pierwiastek ten był dostarczony – najłatwiej wymywany jest azot azotanowy. Formy amonowa i amidowa tego pierwiastka są sorbowane przez glebę. Działanie nawozów zawierających te formy jest wolniejsze, ale i dłuższe, gdyż amonowe i amidowe formy azotu ulegają w glebie przemianom do azotanów i dopiero wtedy są pobierane przez rośliny.
Najbardziej uniwersalnym nawozem azotowym jest mocznik. Może być stosowany przedsiewnie i pogłównie, zarówno doglebowo, jak i dolistnie. Zawiera azot w formie amidowej, która w glebie przechodzi w dostępną dla roślin formę amonową, a następnie azotanową, która jest przez glebę zatrzymywana, dzięki czemu straty azotu na skutek wymywania nie są duże.
Ciekawym rozwiązaniem są też nawozy o spowolnionym uwalnianiu azotu, po które coraz częściej sięgają polscy producenci. Jednorazowe zastosowanie tego typu nawozów zaspokaja całkowite zapotrzebowanie roślin uprawnych na ten pierwiastek.
Dostępne na rynku nawozy o spowolnionym uwalnianiu azotu to nawozy mineralne specjalnie przetwarzane. Zazwyczaj w celu uzyskania powolnego uwalniania azotu stosuje się w procesie produkcji otoczkowanie granul i/lub dodaje się syntetyczne inhibitory nitryfikacji, na przykład inhibitory ureazy – enzymu rozkładającego mocznik. Jednak takie rozwiązania często nie są obojętne dla środowiska glebowego. Poprzez negatywne chemiczne (niskie pH) i fizyczne (otoczka) właściwości pogarszają warunki dla wzrostu i rozwoju bakterii, a nawet mogą wywoływać efekt sterylizacji – pozbawiając glebę pożytecznych mikroorganizmów.
Alternatywą dla konwencjonalnych nawozów azotowych i konkurencją dla preparatów o spowolnionym uwalnianiu azotu są zupełnie nowe na europejskim rynku azotowe nawozy oparte o organiczne matryce kontrolujące uwalnianie składników. Występują one w formie peletu, który stosuje się doglebowo. Przykładem takiego nawozu, póki co jedynego w krajowej ofercie, jest Azoslow. Zawiera on 29% N, którego uwalnianie rozłożone jest w czasie. Innowacyjność produktu polega na połączeniu dwóch form azotu: formy aminowej i amidowej oraz węgla organicznego.  To unikalne połączenie jest możliwe dzięki procesowi kompleksowania organicznej matrycy Agrogel i mocznika w kontrolowanych warunkach temperaturowych. Matryca organiczna zawiera azot amidowy i węgiel organiczny, służy do produkcji nawozów. Otrzymywana jest w innowacyjnym procesie hydrolizy enzymatycznej. Składniki zawarte w matrycy uwalniane są stopniowo do gleby, w sposób dostosowany do wymagań pokarmowych roślin. W nawozie matryca pełni funkcje naturalnego koloidu kompleksującego mocznik za pomocą chemicznych i fizycznych wiązań. Spełnia ona również funkcję czynnika kontrolującego uwalnianie azotu. Ponadto działa poprzez zapobieganie szybkiemu rozpuszczaniu mocznika oraz opóźnianie działania ureazy, tak długo, jak azot amidowy jest związany z matrycą. Dzięki temu stopniowe uwalnianie azotu amidowego jest równolegle z procesami mineralizacji samej matrycy.
Należy zwrócić uwagę, że oprócz azotu produkt zawiera 18% węgla organicznego. Na tle innych nawozów o wydłużonym działaniu jest to prawdziwy wyróżnik, ponieważ na polskim rynku nie ma podobnych rozwiązań. Węgiel organiczny  przyczynia się do poprawy właściwości fizyko-chemicznych i biologicznych gleby. W przeciwieństwie do innych nawozów o wydłużonym działaniu, stymuluje namnażanie pozytywnych mikroorganizmów, które zwiększają efektywność odżywiania roślin.
Zastosowanie nawozu w produkcji ziemniaka, buraka cukrowego, marchwi, umożliwia uzyskanie wyższej wartości handlowej plonu, gdyż są to uprawy wrażliwe na odżywianie azotem.
Intensywne nawożenie azotem upraw ziemniaka czy warzyw korzeniowych może przyczyniać się do kumulacji szkodliwych azotanów w bulwach. A ten preparat ulega kontrolowanemu uwalnianiu, w wyniku czego rośliny mają stały dostęp do azotu i pobierają go w takich ilościach, jakich potrzebują, co niweluje ryzyko azotanów oraz poprawia parametry jakościowe tj. sucha masa czy zawartość skrobi.
W przypadku buraka cukrowego przenawożenie azotem upraw zmniejsza plon technologiczny cukru. Zastosowanie w tej uprawie nawozu azotowego o kontrolowanym uwalnianiu składników niweluje ryzyko z tym związane.
Z kolei w kukurydzy ważne jest, aby azot był dostępny, aż do fazy nalewania ziarna, co uniemożliwia stosowanie konwencjonalnych nawozów mineralnych. Kontrolowane uwalnianie tego nawozu zapewnia roślinom dostęp do azotu przez cały cykl rozwojowy.
Nawozy azotowe o kontrolowanym uwalnianiu składników są również zalecane do nawożenia warzyw kapustnych o wysokich wymaganiach azotowych, jak na przykład: brokuły, w których często występują braki tego składnika w końcowych fazach rozwoju. Jednorazowa aplikacja nawozu na początku sezonu wegetacyjnego zaspokaja całkowite potrzeby warzyw na azot. Pozwala to na oszczędności związane z wjazdami w pole oraz zmniejszenie urazów mechanicznych.
Pojawienie się na rynku nawozów azotowych o kontrolowanym uwalnianiu składników na pewno skłoni wielu rolników i ogrodników do modyfikacji stosowanych do tej pory technologii nawożenia.