Gwarancja plonów w uprawie aronii

Ojczyzną aronii są wschodnie rejony Ameryki Północnej, gdzie w stanie dzikim wykazuje duże zdolności przystosowania do różnych warunków.

Jest to duży krzew wysokości do 2,5 m. Kwiaty ma zebrane w baldachogrona o średnicy 5-6 cm, składające się z około 20-25 białych kwiatów. Rozciągnięty okres kwitnienia rozpoczyna się w drugiej połowie maja. Szybkie zawiązywanie owoców eliminuje prawie zupełnie wpływ późnych przymrozków, a procent zawiązanych owoców waha się w granicach 80-90. Czas formowania owoców w różnych latach wynosi 80-90 dni. Owoce są okrągłe lub lekko wydłużone, koloru czarnego, pokryte lekkim nalotem woskowym. Średnica owoców 8-12 mm, waga 1-1,5 g. Krzewy powstałe z rozmnażania wegetatywnego (tylko takie polecane są do zakładania plantacji towarowych) owocują w trzecim, a nawet w drugim roku życia. Okres produkcyjności wynosi około 20 lat. Roczna wydajność owoców z 1 ha wynosi 10-17 ton, średnio 12 ton/ha.

Uprawa daje dobre wyniki ekonomiczne dzięki corocznemu, regularnemu i obfitemu owocowaniu. Owoce można użytkować zarówno w stanie świeżym, jak i w postaci przetworów. Ze względu na zawartość barwników antocyjanowych, przetwory z aronii mają piękną, czystą barwę. Naturalny sok, nawet po stukrotnym rozcieńczeniu nie odbarwia się i ma różowe zabarwienie. Wyjątkowo cenny skład witamin pozwala zaliczyć aronię do roślin leczniczych. Zawartość witaminy P waha się w granicach 1200-5000 mg% , średnio wynosi 2500-3500 mg% (u większości znanych owoców zawartość witaminy P nie przekracza kilkudziesięciu mg%).

Wybór stanowiska pod uprawę
Roślina posiada dużą zdolność przystosowania się do różnych warunków środowiska. Można ją uprawiać na terenie całego kraju, nie wyłączając terenów podgórskich, gdzie najlepiej czuje się na skłonach północnych lub północno-zachodnich. Przy wyborze stanowiska należy pamiętać o tym, że jest rośliną światłolubną i do regularnego corocznego plonowania potrzebne jest dobre oświetlenie.

Wymagania wodne
Roczne zapotrzebowanie na wodę wynosi 500-600 mm opadów. Roślina w dużym stopniu jest tolerancyjna na brak wilgoci i na jej nadmiar. Dzięki silnej budowie systemu korzeniowego dobrze rośnie na glebach zarówno o niskim, jak również głębokim poziomie wody gruntowej. Jedynie długotrwałe susze mogą mieć ujemny wpływ na wysokość plonów i na jakość owoców (gorzknienie). Szczególnie w okresie letnim, podczas fazy intensywnego wzrostu owoców.

Otoczenie
Zasadniczo nie poleca się uprawy aronii razem z innymi drzewami lub krzewami owocowymi. Dobre efekty uzyskuje się na plantacjach jednorodnych, o powierzchni nie mniejszej niż 1 ha, gdzie można wprowadzić mechanizację zabiegów uprawowych.

Najlepiej rośnie na glebach żyznych o dużej pojemności wodnej i przewiewnych. Można ją uprawiać również na niższych klasach gleb (IV, a nawet V) i przy zastosowaniu właściwego nawożenia i pielęgnacji uzyskuje się wysokie plony. Mało przydatne są gleby kamieniste i żwirzaste oraz podbagnione i zasolone. Aronia dobrze rozwija się, jeśli dolne warstwy gleby składają się z glin spiaszczonych. Zatrzymują one w wystarczającym stopniu wodę i przewietrzają się. Gorzej, gdy dolne warstwy gleby stanowią gliny ciężkie. Doprowadzają one do zastoju wody, a to jest niekorzystne dla rozwoju korzeni.

Przygotowanie gleby
Dobre przygotowanie ma zasadnicze znaczenie i rzutuje na wejście w okres owocowania plantacji. Należy oczyścić teren z chwastów, co ułatwia pielęgnację sadzonek w pierwszych latach. Roślina jest szczególnie wrażliwa na zachwaszczenie, ale już w 4-5 roku życia sama dostatecznie silnie zagłusza chwasty.

Na rok przed posadzeniem plantacji należy zbadać kwasowość gleby i w razie potrzeby, poprzez wapnowanie, doprowadzić odczyn do pH 6-7. W okresie wegetacyjnym poprzedzającym sadzenie dobrze jest zastosować mieszankę okrywową z roślin motylkowych do wczesnego przyorania. Podstawowym zabiegiem jest orka głęboka, przed którą należy przeprowadzić nawożenie fosforowe w celu wprowadzenia trudno przemieszczającego się fosforu w głębsze warstwy. Na glebach słabych wskazane jest przeprowadzenie nawożenia obornikiem.

Zakładanie plantacji
Rozmieszczenie roślin na plantacji musi umożliwiać obróbkę mechaniczną. Na większych plantacjach poleca się 4 m odległość między rzędami, aby w przyszłości aronie nadawały się do zbioru mechanicznego. Rozstawa sadzonek w rzędzie powinna wynosić ok. 0,8 m. Plantacje posadzone gęsto pod zbiór mechaniczny w pierwszych latach owocowania dają dwukrotnie większe plony, a to szybko rekompensuje zwiększone koszty założenia plantacji.
Na małych, przeznaczonych wyłącznie do zbioru ręcznego, odległość między rzędami może wynosić 1,5-2 m.

Materiał sadzeniowy
Sadzonki przeznaczone na miejsce stałe powinny być jednorodne, najlepiej dwulatki lub bardzo dobrze rozwinięte jednolatki. Po wykopaniu ze szkółki (październik), należy materiał zadołować w pobliżu miejsca sadzenia. Przesuszenie i przemrożenie korzeni ma bardzo duży wpływ na procent przyjęcia się sadzonek. Sadzonki zdrowe, silne i odpowiednio zabezpieczone dają gwarancję stuprocentowego przyjęcia.

Plantacje należy zakładać z selekcyjnych sadzonek wegetatywnych, które wiernie powtarzają cechy roślin matecznych. Taki materiał powinno się nabyć jedynie w szkółce specjalistycznej, która posiada mateczniki powstałe z krzewów o sprawdzonych i utrwalonych pozytywnych cechach (gwarantujących wysokie plony i odpowiedni pokrój krzewów). Aronię można sadzić zarówno jesienią, jak i wiosną. Ze względu na jej wczesną wegetację bardziej wskazane jest sadzenie jesienne.

Technika sadzenia
Jest ona analogiczna, jak u większości krzewów i drzew owocowych. Po wytyczeniu rzędów i miejsc sadzenia kopie się dołki - im gleba gorsza, tym większe. Na glebach słabych dobrze jest zaprawić dołki obornikiem, ziemią inspektową, odkwaszonym torfem lub kompostem. Należy uważać, aby korzenie były dobrze rozłożone i nie stykały się z obornikiem. Sadzonkę sadzi się 3-5 cm głębiej niż rosła w szkółce, co sprzyja silnemu krzewieniu się roślin. Wokół sadzonki dobrze jest pozostawić wklęśnięcie, powodujące łatwiejsze gromadzenie się wody przy korzeniach.

Pielęgnacja nasadzeń
Podstawowym sposobem utrzymania gleby w młodych nasadzeniach jest czarny ugór. Przez dwa pierwsze lata międzyrzędzia można wykorzystać do uprawy warzyw i roślin motylkowych (nie wolno uprawiać zbóż). Od trzeciego roku - stosować ugór herbicydowy na całej powierzchni lub ugór herbicydowy w rzędach, a zadarnienie w międzyrzędziach.

Nawożenie
Powinno odbywać się po laboratoryjnej analizie gleby. Zewnętrzną oznaką dostatecznej ilości substancji pokarmowych jest ciemna barwa dużych liści, gęste ich ułożenie na pędzie i duże przyrosty krzewu. Liście drobne i jasne świadczą o braku składników w glebie lub zbytnim zagęszczeniu krzewów, przemarznięciu korzeni lub suszy. Nawożenie aronii może być naturalne (organiczne), bądź mineralne. Z organicznych nawozów używa się obornika lub gnojowicy. Przy nawożeniu mineralnym nawozy trudno przemieszczające się, takie jak fosforowe i potasowe, należy dawać jesienią lub bardzo wczesną wiosną. Azotowe dozuje się w okresie wegetacji w 2-3 dawkach, począwszy od kwietnia. Ostatnie dokarmianie przeprowadza się w czerwcu. Orientacyjne dawki nawozów w czystym składniku wynoszą: P - 80-100 kg/ha; K - 100-150 kg/h; N - 100-150 kg/ha.

Cięcie
Jest to jeden z podstawowych zabiegów, mających na celu prześwietlenie krzewu i usunięcie pędów słabych i uszkodzonych. Zaleca się je wykonywać w lutym lub marcu. W pierwszej kolejności wycina się pędy przeszkadzające pielęgnacji, płożące się lub zastawiające rzędy, a także te uszkodzone. Następnie usuwa się część pędów starych i zagłuszających się oraz nadmierną ilość młodych odbić, zostawiając z nich tylko kilka najsilniejszych. W przyszłych latach zastąpią one stare pędy.

Ochrona
Aronia nie nastręcza wielu kłopotów, ponieważ jak do tej pory nie występowały w kraju szkodniki ani choroby w takiej ilości, aby zagrażały plantacjom. Jednak nie można wykluczyć, że w przyszłych latach sytuacja ta ulegnie zmianie. Sporadycznie zdarza się, że aronię, a szczególnie jej młode pędy, atakują mszyce lub gąsienice zjadające liście. Należy zastosować wtedy jednorazowy oprysk jednym z dostępnych środków owadobójczych.

Zbiór owoców
Owoce dojrzewają w drugiej połowie sierpnia. Termin ten może wahać się w granicach dwóch tygodni, w zależności od czynników środowiskowych, jak i warunków pogodowych. Do zbioru przystępuje się, gdy wszystkie owoce są całkowicie wykształcone i wybarwione. Zbiór jest jednorazowy, zbiera się całe gronka do skrzynek uniwersalnych. Owoce są trwałe i nawet kilkudniowe przetrzymywanie ich w skrzynkach nie powoduje zepsucia, ale należy pamiętać, aby nie przepełniać skrzynek. Odporność owoców jest cenną cechą, umożliwiającą zbiór z dużej powierzchni i jednorazową dostawę do zakładu przetwórczego. Przy zbiorze mechanicznym kombajnem do porzeczek, ważne jest uchwycenie właściwego terminu zbioru. Chodzi o to, aby całkowicie dojrzałe owoce łatwo odrywały się od szypułek. W polskich warunkach zbioru owoców aronii dokonuje się w ostatnich dniach sierpnia lub na początku września.